Tuesday 2 April 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG -19 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.
BUNG-19 NA.

Thanmanga chuan Leithum Lalpa leh a kianga ding rawlthar/ tlangval nun hmangchho ṭan mek te chu melh tawn zak zak chung hian a iptepui aṭang chuan a chempui hriam ṭha ver vawr chu an phawrh chhuak zal zal a.

Piandenga chuan Leithum Lalpa chu melh ralh pah hian, Mualarh pasalṭha chu, cho chikima a cho zia lantirna'n penkhat an pen hma leh salh a. Thanmanga chuan chutia a mah hlau lo tu leh a lama lo pen hnai salhtu chu chik zeta en kal chung hian chu Tlangval tuaitirte, a hmela zamna awm miah lo leh, hnungtawlh aia a hmaa tihtur awm chu tih chakna hmel a khat zawk hmel hmai an lantir aṭang te chuan mahni in ring tawk  tak leh huaisen hle turah chuan a ngai ve hmiah a.

Lal kaiṭena ngun leh uluk zeta lo thlir rengtu Lalnu leh a fanu te, Thangzika leh Hualngama te chuan Leithum Lalpa inrawlh na chinah chuan ngawih  chuh mai a ṭha tiin midang a ruk a lo che an awm leh awm loh chu an mit fing tal chuan an lo melhkual dan dan a.

Thanmanga nau Saidawla chuan an hotupa lo panhnaitu ber hmaah chuan lo ding ve sak in, kan hotupa i hmachhawn dawn chuan kei hi min paltlang a ngai ang an tih chuan Papawnga chuan a chempuia tin kawh vah chung hian lo inrawlh suh, i ring kha ka ṭhuaibung mai tur asin an ti a.



Lal leihkasang aṭanga awm hle hle thei lo in beihna thianghlim an hma lawka awm tur a tel ve chak em em Chhunhleia chuan Thangzika zah tak leh ngsichang chung rana melh zawk pah hian Piandeng kha tal chu ka chanah dah hram te a an ti chhuak hram a. Thanmanga hmela zam rukna lo lang chu Hualzasela chuan a hmuh hmaih hauh lo mai le.


Hualzasela chuan, " Dangawm  ru le,"ka tihtur kan ti hmasa phawt ang nge tih pah chuan Thanmanga chu an melh tur khai mai a. Thanmanga chuan a kianga ding Saidawla chu melh zawk pah hian dangawm rawh le, ka hmaa Lal tlaktlailo hi kan dahṭha phawt ang nge tiin penkhat awm vel an hnungtawlh a.


Chutah le, Lawitlang khaw mipuite chuan an vangkhuaa khual val ve ve thihngam lu pu a, chempui fawnglam vuan ve ve a in veh ṭham ṭham te chu chik zet a thlirin mitkhap nachang pawh an hrelo a chha chu a ni e.


Thanmanga chuan i pasalṭha ruang chu ram pasalṭha te kamramah kan hnutchhiah tak kha, kha tiang pasalṭha ṭuanfum te chu khawi khua pawn an kawl ang chu, tih pah chuan Leithum Lalpa lamah chuan tlan phei rual in a chempui chu an vai phe fua a.


Hualzasela chu rinai takin a lo la che rang phian leh ta nghal a. Thanmanga chempui lo vai phei chu awlsam zet a lo bum pah hian an vir nghal zawk a. Hualzasela chu lei char laia a ke per nghek pah chuan an zuang thauh thauh a. Mi inringlo lai sai ngam tawk lek a dawihzep hian ka lu chu lak tum buai duh suh. Kha ka lo kal e, Leithum Lal Hualzasela, vanglainun  liamtaa thangchhuah thei ka ni ngai e, tih leh a chem vai thaw phei fua fua pah chuan Thanmanga chu an bawh a.



Thanmanga chu hnungtawlh hun hun in a chempui chuan a lo in dang ve hram hram a. A beihpuipa chu minaran a ni lo tih manthiam thuaiin a hma ai mah chuan a fimkhur hle reng a ni. Tumah mah hliam la tawk lo chuan an han in veh leh ṭhem ṭhem .


Thanmanga chuan kan Valupa chu i rang ve vei phian mai ka ti, kha aw, Sailo khua leh tui Mualarh Pasalṭha Thaanga sa leh ral hmaa zam ngai lo ka ni ngai e tih leh Hualzasela chu bawh pah chuan a chempui chu an vilik fua fua a. Hualzasela nghawng zawna a chempui thlawk phei chuan Hualzasela chal vun tuamtu chu an hlawi ṭhawt mai a.


Thanmanga chuan nuih sak pah hian Leithum khua leh tui a roreltu chuan a huntawp a hmang mek dawn zu nia, tih leh bawh an rual a, Hualzasela nghawng chhawk hmawk tuma a chempui an vai leh zet zawng a ti sual ve ta.


Hualzasela chu lo kun zauh in leiah chuan in bin in a chempui hmawr hriamlai chuan Thanmanga kaihza tha a chat hman ta tlat mai le. Thangmanga chu ṭhen sak pah hian a chawna thisen tharlam tak dir thla zaih zaih chu melh pah hian dinngil an tum zet zawng, a ke dinglam chuan lei a rap hleithei ta tlat lo mai le.


Inring tak chunga Hualzasela lo che chhuak leh tur chu awmhmun aṭang chuan a lo thlir tawp tawh mai a ni. Hualzasela chuan Mualarh pasalṭha i tum i hlah e law maw? Ka hliam hian kum tamtak min la dampui dawn asin, tiin a chal thi chu an khawih zauh a.


Hualzasela bawl chuan i hliam kha chuan i tawpna ni tur a thlenpuo dawn ta che a ni tih pah a zik zak a tlan pah chuan a kut dinglama a chem hum chu a kut vwplam chuan thlak thut in Thanmanga lu uaihnawp chuan an sat tehreng a nih kha. Mipuiho chu lo ṭe ṭhat hlawm in hmrichhe ho phei chuan an mit an lo hup a.


Piandenga leh Papawnga chuan an tihtur an hai lo chiang hle mai, Hualngama lah chuti bawk, Hualzasela dinhual nghal zat in Piandenga chuan Mualarh La dam awmchhunte chu melh ralh pah hian an zinga tlangval tuaitirte , an hotupa leichara ke khawng dat dat bawkkhup, thisenin a chiahpiah nuaih  tlu zal der a hmuh pawh a a hmel hmaia zamna chhiar tur awm miah lo chu melhding ngar chung hian a chempui a tin vu pah hian i ni ve thung tiin an pan chheu chheu a.


Saidawla chuan phun sup pah hian Piandenga chu an pan hnai ve nghal zat a. Piandenga chuan kha le tih pah chuan a ranga rang mangkhenga dawk chhuak zawkin Saidawla lamah chuan an tlan nghal a. Saidawla chuan inring tak maia a chem lo hum kawh vah pah hian a lu chhawk hmawk tura a bul lo thlen hun tur chu an lo nghak a.


A beisei angin thil a thleng ta lo. Thangzika zirtir dan ang thlap chuan Saidawla chem lo vai chhuak tha pe lak lawh Piandenga ding thut sat pha si lo chuan a tha pek a na laklawh tawh si a, a mah chu hmalama bu lawp in Piandenga chu a taksa inher leh chuan a va nek thuak a, chu chu Piandenga chuan remchangah lo la vat in, a chempui fawng chuan Saidawla hnarkawnah tak a va chhu siah mai zawng, Saidawla na ti lutuk chuan a chempui chu thlauh bawlin a hnar chu an dawm nghal vat a. A hnar a dawmna kut aṭanga thisen tharlam tak lo luang chhuak chu a hup ping seng lo zawng a ni e.



A hnar thi a vawn lai tak chuan Piandenga chuan a vaihlo funah a chho pet sak leh ngheng mai zawng, leiah chuan ṭhingṭhi hnawk in a hmaa a mah ang rual lek chu mak tihna lian tak nei chunga melh ralh pah chuan an ṭhen chat chat a. Chu ve leh Piandenga chuan, Hualzasela chu rawn tih hriat tak mai hian an melh a.


Hualzasela chuan a lu lo buk khum sak in Piandenga chempui chu an thlawk de zawk mai zawng, Saidawla lu leh taksa chu a hrang ta nawlh mai le, Hualzasela chuan a la dam awnchhun pali chu pan chheu chheu chung hian in tuhrah in seng a ni e tih leh a hnaih ber chu a dul ah a chempui chuan an vai thler sak leh ngheng mai zawng, Papawnga pawh bang bik lo, a tihtur chu hrilh nawn kher a ngai lo chiang asin.


A hnaihber chu engkhaw sawi set set lo chuan a dar uaihnawp khawp chuan an sat ve leh ngheng mai a, pakhat chuan hlau leh khur dar dar hian ngaihdam lo dil chuk chuk in  zun a lo cheh hial a. Pahnih la dam awmchhun te chu Hualzasela chuan melhrun pah hian zualko kal tur zawk zawk in damkhaw chhuak ang an tih meuh chuan in melh dun ralh hian rang takin kei an tirual nghal ṭhawt a.


Hualngama chuan pahnih kal a rem lovang, ka naute pawh pakhat bak in zuah chuang em ni? In chempui kha la u la, in in bei ang. A damkhaw chhuak zawk zawk in him ang an tih leh chiah chuan mipuiho chu an lo thum chhuak hak a.


Khiangte Lalpa, Lawitlang Lalpa chuan aw ring tak hian a tawk e an tih chuan , Hualzasela hian Lawitlang Lalpa chu melh ding ngar chung hian i ka chu ang lo la, damkhaw chhuak an awm lovang, tiin Lawitlang Lalpa chu a dah pawimawh zia an lantir nghal zat a.


Lawitlang Lalpa chuan ka khua leh tuiah thisen a luang hnem tawk tawh e an tih chuan Lal fanu sira ngawi ngal chunga ding Thangzika chuan, nunna hi a hlu a, nunna hlut ngailotute chuan pialralah riahrun an rem mai ṭhin reng a ni. Duham chin lem nei lo Sailo Lal hian mikhual hmachhawntur a nei e.


A hun a thleng ṭep an tih sak chuan Lalpa chuan melh ralh pah hian, ka kut ka sil e, tih leh Lal-in chhunga luh an rual nghal hmak a.

Lal Leihka sanga Lawitlang Pasalṭha Thlautea chuan melh pah hian, a tilru kawm zui nghal zat in, an vangkhuaa lo lawi lut hnehna changte chu a tu maipawh hi mihrat khawkheng an nih zia chu hai mawlh hek lo le, tiang em em hian ral rel leh ral beih an lo thiam a ni maw a ti vawng vawng a.







9 comments: