Sunday 31 March 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG-18 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.
BUNG-18 NA.

Pelpawl tlang aṭanga Lawitlang khua, Lal Hendova khawlam pan chuan Khamsang mihrat khawkheng zam ngai lo leh Leithum Lal, a vanglaia thangchhuah thei Hualzasela leh a pasalṭha rinrawl, hlauhna pianpui ve lo Hualngama te chuan an pan ta chhek chhek mai le.

An hma lawk a, in samna rawva tak lo thleng tur chu nghakhlel zawk zawmah tih hriat ngawih ngawih a, an pheikhai zangvah te leh an hawi her aṭang ringawt pawh a phuba lak chaknaa khat tih hriat ngawih ngawihte chuan an hmaa ṭul pik leh hrui khauh lo in chap, lei chhung aṭanga zungkai chhuak te chuan an ke pen a ti muang eih lo.

Thui fe an kal leh hnu chuan Thangzika chu ding thut in ngawi teh u tiin an ding chat a. Midangho chuan Thangzika chu en ha chung hian eng nge ni ta an han ti rual ṭhawt a. Thangzika chuan Mualarh Lalpa hian Leithum khawram chin paltlang tur hian Lawitlang khua an paltlang a ngai a, engvangin nge Leithum khawram chinah an ram zauh tura in perh tar te phawi a huang an rawn zauh?

Ti nge Lawitlang khua te Leithum khua aia hnai zawkah huang an zauh mai loh? Lawitlang Lalpa leh Mualarh Lalpa hi in remsiamna fel fai fak nena hmala dun an ni thei mai em?
Nge? Lawitlang khaw ram chin aṭanga Lawitlang khua lut lo va Leithum lo pan an ni zawk le?

Nge? Lawitlang Lalpa hi thiam taka dawt var hrilh a, Leithum lam rawn pan an nih zawk  le? Tiin zawhna an siam a. Leithum Lalpa chuan, chu chu kawng tamtaka ka rilru la penga ka ngaihtuahna tibuaitu a ni reng a ni, engpawh ni se Lawitlang khua kan thlen vat vat a ngai a ni, khua kan luh chuan Lalin kan panding nghal a nga engkim a chiang mai ang tiin a rilrua hmanhmawh rukna lo lang chung chuan kalzai an rel leh nghal a.

Ni a vanlaizawl a, kalkawnga tlangsam kung ṭang lian deuh chunga bawk vang Laiking awrsen chuan bel rawh in a lu chungzawn chu a phe hlap hlap bawk a, chu chuan ni a kang ṭha tih a entir.

Thui fe an kal leh hnu chuan Lawitlang khaw feh kawngṭum chu pawh hlawlin, chu feh kawng chu an zawh ta zar zar a. Ti chuan khaw kawtchhuah an han thleng a, an piah ral a, khua tih hriat tak, vengmawng aṭanga in lo lang chho tiarh chu hmu in Lalpa chuan a hun a thleng dawn hnai ta, ka thusawi ka sut e. Lawitlang ho ngaih a ti ṭha lo ang nge in tawlhlohpuan kha hlip in in iptepuiah khan ak ṭha ru le, an tih chuan ak ṭha in khawchhung lam an pan nghal a.

Khawchhung an luh chuan khawchhunga awmho chuan mikhual ho ralthuam chikim kenga an khua lo lawi lut te chu an lo en hrak hrak hlawm a. Leihkapuia putar hnaghlai ho lah bang lo. An hnanghlai chawlhsan meuhin mikhual ho chu an lo thlir ve dauh dauh hlawm a.

Ti chuan le, Lalin lam chu panding in Lal tual an han thlen chuan Lal leihkapuia Lalpa tih hriat ngawih ngawih leh a khawnbawl te ho chuan tlai ni tla tur chu ui taka thlirin an vanglainun chanchin te sawiin an lo ti ti a. An ti ti  lai chu tawp nghal in an vangkhuaa lo lawi lut te chu an lo en ṭhap a.

Leithum Lalpa chuan, Lalpa i vangkhua thlir a nuam narawh e. Hei Leithum aṭanga lo kal kan nia, min lo mikhual thei a ngem? An ti a. Lawitlang Lalpa chuan chhang lawk lo chuan chik zet in an belchiang hlawm a.

An hmel en a danglamna hmuh tur leh chhiar tur awm si lo, nisa in a em an hmel hmai sen uk khak te chuan minaran mai mai an nih loh zia te chu tilang in an pian en reng reng chuan mi hrat khawkheng an ni tih chu Lawitlang Lalpa chuan a man thiam thuai a.

Chu tah Lawitlang Lalpa chuan khuh deuh kharh kharh chung hian, a ni maw thei tuk e a, ka lalin chhung ah hian in lo kalchhan te pawh hriat a chakawm alawm maw le. Helai thleng thleng lo kal te chu a pawimawh hle ang maw tiin an hotupa ni awma lang pavalai upa lam tawh, Leithum Lalpa chu an melh ralh a.

Ti chuan Lalin chhungah chuan an in zui lut ta ṭham ṭham a. An mawng te hunga ṭhuthmun an han rem fel hnu chuan Lawitlang Lalpa chuan Leithum pasalṭhate hi hah zu han zuk teh le, Tlangaupa an tih chuan Tlangaupa chuan phur tak mai chuan Lalpa rap chungsanga zubel lianṭha tak chu chawiin nopui ah chuan liam lek lek in an suak a, an han dawt tir thliah thliah hlawm a.

Leithum Lalpa chuan, Lawitlang Lalpa zu nge nge a thlumtui narawh e, tia a sawilai chuan Lawitlang pasalṭha tih hriat ngawih ngawih, Thlautea chuan Lalin chu a ralthuam nen a rawn thleng ve nghal zat a. Thlautea chuan Lalpa khawilam khualṭha nge ni le tiin zawhna an zawh chuan Lalpa chuan Leithum lam kan unau te an nih hi, kha Thlaute a remlai laiah khan i mawng kha hung ve mai rawh an tih chuan tap lama Leithum valrual hnung chhawna ṭhu Lawitlang Lal fanu hmelṭha Sawikungi awmna lam chu pan in, zawi sap si midangho hriattur lek hian Thlautea chuan hmelhlim sarh chung hian Kungte, Leithum lamin palai an rawn tir em ni an ti zauh a.

Kungtei chuan Thlautea bana chum taih pah chuan ui ui ui, i chhe lutuk tiin lei an chhuahkhum zauh a. Ti chuan le, Thlautea chuan a hmelhriat ngai loh an Lalpa in a lo lawi lut te chu ngun takin Lal fanu bul aṭang chuan an lo zir chiang ve a.

Piandenga chu melhding bik in a hmel hmai la naupang tak, taksa pian dik zeih zawih, a hawiher zang vah, a hmel a, zamna ai maha mahni in rin tawkna chhiar tel tur in phumru te, a ban bul en a a ma tawk a chak tur a nih zia te chu man thiam in, Thlautea chuan Kungte, en teh sawlaia rawlthar chhuak hlim ni awma mawi saw en mah teh, nakin lawk ah chuan an khaw muantu a la ni dawn chiang a ni an tih chuan Kungtei pawh chuan Piandenga chu an melh ve ralh a.

Mahse enkan thuaiin Lalpa ep a ṭhu, hnar ngul sang vah, a mi dip na tak tur, a mitmeng zim deuh sana khawdang hawisawn lek lo a a hringtupa en ding ngar Thangzika chu an melh ngat ngat thung a.

Lawitlang Lalpa chuan, a aw then kharh kharh pah hian eng nge he lai thleng thleng in lo kalna chhan le? A pawimawh tawk viau ang maw an tih chuan Leithum Lalpa Hualzasela chuan, Lawitlang Lalpa  chu en kal chung hian Lalpa, pawipang awm lah lo ve. Palaia Sailo Lal Saithawmvunga khuaa kal tur kan nia tih paha a mitmeng danglam deuh hlek te chu Lawitlang Lalpa chuan a hmuh hmaih hauh lo mai le.

Hualzasela chuan kei hi, Leithum Lalpa Hualzasela ka ni a, ka dinglama mi hi ka pasalṭha Hualngama a ni. I hmazawna mi hi Khamsang Paslaṭha Thangzika a ni a, a sir tawna ṭhu te hi a aihnahphahpui  Piandenga, Papawnga leh Chhunhleia te an ni an tih meuh chuan Lawitlang Lalpa chu a phu deuh uk a.

Chu thu Thlautean an hriat chuan a chempui chu an vuan nghet nghal zat a. Piandenga chuan tap lama ṭhu Thlautea chu melh leh zawk ṭhin in an mit leh mit chu in tawng leh siah ṭhin in a rukin an lo in zirchiang dun hle thung a.


Lalpa chuan, a nih tak chu maw le, engchen nge cham tura in in ruahman le an tih chuan Hualzasela chuan Lalpa, kan cham chin tur lah va hriat ni suh, kan thudang alai chuan Saithawmvunga Pasalṭha te hian Lalpa in khua hi an lo lawi lut mial lo maw an tih chuan Lawitlang Lapa  chuan, engkim hrethiam nghal zat in aw then kharh pah hian ni li kalta khan an pasalṭha khualkai pha ngata an sawi Thanmanga leh a naute panga in min lo tlawh tak kha maw le.


In thu leh hla lam lam chu keia va hriat ni suh, ka Lalna ramchhungah hian buaina a thlen loh hram ka bei sei, lo let a zankhat cham tura in sawiin hei an lo let hun chu a ni tawh e an tih chuan Hualzasela chuan Lalpa, ka lawm e, he tia khawkhat Lal meuh in mahni khua leh tui te pawh awp lum hman lova helai thleng thleng lo chuangkai ka nihna hian apawimawh tur zia chu min hriatsak ka ring.


Engpawh lo thleng se, i mi ngaihdamna sangber ka dil nghal bawk che a ni an tih chuan Lawitlang Lalin ah chuan Tlangaupa leh an khaw pasalṭha Chhunruma chu an lo in zui lut ve nghal zat a.


Thlautea chu rawn inrawlh nghal vat in, Lalpa min lo hrethiam la, khualval rualin kan khuaa buaina siam hi ka remti dawn hauh lo a nia an tih chuan, Piandenga chu rawn in rawlh nghal zat in, buaina siamtura lo kal kan ni lo va, buaina siamtute leh a ruk a rala Leithum ho an in ring lo lai hmetmita an lu tan tu te hi lo umzui kan ni an ti ram ve hmak a.


Thlautea leh Piandenga chu in enbing ngar chung hian engmi nge a nih ang aw tia rilru hmunkhatpu in an lo in zirchiang dun nasa hle a. Hualzasela chuan khap dai nghal zat in Lalpa, i mi hriatthiamna ka ngen a ni, tiin a pasalṭha te an lambun dan an sawi chuan Lalin chhung chu thehmeh ang mai hian a reh tlawk tlawk mai a.


Zanriah eirel zawh hun awm vel, feh hawkim hun awm velah chuan an khaw tlangval chu Lalin ah hmanhmawh taka lo tlan in, Lalin a rawn thlen chuan Lalpa, mikhual panga an lo kal a, an hotupa huaisar hmel zet in Pu Ṭhiaua Ui pui awm mai mai lai a lu ah a pet a a thi zui nghal der mai an tih chuan Lalpa chu tho kang nghal uaih chung hian khawi khua leh tui tlang nge an nih an tih chuan tlangval chuan Mualarh Pasalṭha te an tih chuan Piandenga chu ding chhuak nghal zat in, Thanmang, vawin ni hian i hun a tawp ang an ti chheu chheu mai a.


Tlangval bawk chuan khu Lalpa i Lalin an lo pan e tih leh Lal tuala chapo hmel zeta ding sawi chuan Lalpa zanin chu i mikhual kan ngai e. Saithawmvunga Pasalṭha te kan ni e an tih chuan Lalpa chu ner sawk in, a pasalṭha pahnih en chung chuan Leithum Pasalṭha te u in duh chu ti rawh u in kut ah ka dah e an tih chiah chuan Piandenga leh Papawnga chu awihawm loh khawpa ranga dawk chhuak zawkin Lal tual ah chuan an han ṭum thla dun chhak a.


Hualzasela chu muangchanga thawh pah hian a tawlhlohpuan chu a dara suih in in fiamna ropui an ti sap a. Engmah thleng lo ang nga, la ṭhu ngawi reng, a hmel hmaia danglaman pu miah lo Thangzika chuan a bula Chhunhleia chu melh ralh pah hian nang chu lo awl rawh, Mualarh khua i duh dan dan in i chinglet dawn nia tia hlim hmel la pu zawmah a an nuih sak an han hmuh chuan Chhunruma leh Lalpa leh Thlautea chu an in melh tawn hra hlawm a.


An thinlung chhungah ṭheuh chuan Thangzika chu lo langin thuneihna a neih sanzia leh a nauten an zah dan em em te, a naute chhuak ta, put dawk zawk khawpa ranga awihawm loh khawpa an han chet chhuah dan te, Thangzika ṭawngka chhuak ngaichanga che chang duh miah lo, tlangval tuaitirte palian tak chu eng tiang chiaha hruaitu ṭha nei nge an nih?


Engtiang chiaha huaisena ral beih thiam nge an nih aw tih chu an thinlung leh rilruah chuan a lang lian hlawm hle a. Lawitlang Lalpa chuan in fiamna thianghlim lam i awn ang u hmiang tih leh a leihkapui lam pan a rual nghal zat a.


Piandenga chuan Thanmanga chu melhding ngar chung hian, in hun tawn leh tur dawn lovin Leithum khawram chin rawn rap in mi in ring lo lai nunna in suat sak a, in hnu chhuia he lai thleng thleng lo kal kan ni tih hi lo hre hmasa ang che u. Tia a sawilai chuan Lal Leihka sang aṭang chuan Hualzasela chuan Thanmang mi hria em? Leithum Lalpa Hualzasela ka ni e ka chanpual i ni an tih chuan Thanmanga chu nuih sak pah hian in hah thlawn dawn zu nia tih pah chuan a bula pasalṭha tuaitir ve tak Saidawla chu an melh ralh a.

Duhtawk ang.







Friday 29 March 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG -17 NA

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.

BUNG -17 NA.

Tlan ti tih pah a Leithum Lalpa in hmahruai chunga pasalṭha nun zia phawk chhuak zaih mai a pheikhai an vawr zet mai zawng, a hnung zuitu nih chu an phur tlang hle mai le. Lalpa chuan ka pasalṭha te ruang hlawm tur chuan zawlbuk tlangval te an kal dawn a, keinin Zamzo mual lam aṭangin kan hel ang. Kan nanchin hma loh kan um ang tia vanlam dak chunga boruak thiang tak hip kak kak pah chuan Saithawm mvung, i chungnung duhna leh i duhamna hian tawp chin nei lovin ka vangkhua i rawn luh chilh hi i tisual a ni ti sap pah a, a kianga a mi rin te chu melh kual pah chuan, thla in a chhun mual pawng cham durh an hmaa let liam chu an thlir vang vang a.

Hualngama chuan Lalpa, an ti dek a, Lalpa chuan tunah chuan i Lalpa ka ni rih lo ve. I aihnah phahpui ka ni e, Hualzasel tiin min ko thei ang tia a thinlung chhunga riltu natna lo lang chhuak a hmel hmai thlenga lang chuan an thinlungah ṭheuh tumruhna leh an hmabak chu hlen ngei chakna chuan mihrangval panga te chu a bual chhuak hneh hle mai le.

Meichher eng hnuaia mahni ram chin na na na chu bel hneh hle in Zamzo hmun chu an han thleng ta a. Lalpa chuan helai hmun hi ka pa nena ka tlangval chhuaha ka nunchan zirna hmun a nia, he lai mual liama chhuk thlakna lo lang riak khu kurung pan thlakna a nia, kan hel leh ang nga, ti chuan kan ram perh tarna hmun kan pawh phei ang.

Perh tarna hmun kan thlen chuan kan Chi khur tlanna mual let liamah kan liam thla ang nga, kawrte a lo awm ang chu chu kan zawh thla ang nga dinglamah kan sir hel ang. Ti chuan Khiangte tlang hmingthang Pelpawl tlang kan chuangkai ang nga, Lawitlang khua kan lut ang.

An ni hian Lawitlang khua hi an paltlang dawn tih ka chiang a ni. Lawitlangah kan lo nghak ang. Kan kalkhan hian tluang taka min hruai zel chuan an ni aiin kan chawhma ṭha ang vel zet in Lawitlang khua hi kan thleng hma ang. Lawitlang Lalpa khi pa nelawm lem loh leh dehkhirh tak mai a ni a, a pasalṭha te zinga mi Chhunruma leh Thlautea an tih khi mi namai lo tak, kawlh sen tak leh huai sar tak an ni a, an vangkhaw muantu an ni nghe nghe a ni. Mi tamtak pgei chuan lasi zawl ni awm te pawn an sawi hial a ni an ti charh charh a.

Hualngama chuan, chu ti a nih zawngin, Lawitlang khuaah thisen kan chhuah ziai ziai mai dawn zu nia, chutih rual erawh chuan Lawitlabg Lalpa leh Mualarh Lalpa hi lo in be ṭha hle ta se, kan tan buai thlakna lai a awm ve tlat mai an tih chuan Lalpa chuan nuih sak pah hian pasalṭha te chuan buaina a hmachhawn mai ṭhin reng a ni. Buaina hian a zawnga, chu buaina chuan thihna a kengtel bawk ṭhin.

Mi dawihzep te nun erawh chuan an thih thlengin sawi zui a hlawh ngai lo va, mi mhuaisen thihna chuan ropuina a kengtel thung, mahni khaw tana bei mi chuan a thih dawn thleng pawn a hmaa ral chu zamna chhete mah nei lo vin a la hmachhawn hram hram thin, chung mi te chu nang ni hi in ni, rei tak dam khawchhuak turin in peih u la, englai pawha thi turin huaisenna nen in rilru siam fel ang che u an tih meuh chuan Lalpa kianga mihrangval te thinlung chu Lalpa thusawi chuan a hneh hle reng bawk a, an rilru leh thinlung chuan in suatna rapthlak tak lo thleng tur chu an mahni ṭheuh ah chak zawkna thinlung a pe hle a ni.

Thui fe an kal leh hnu chuan ram rawi ngawpui chu thleng in thim Lal rorelba chuan ti buai eih lovin mihrangval te chu an kal miah miah mai a, kawrte pawh thla in kurung hmun chu hel in Pelpawl tlang lam pan chuan an han kal leh ngat ngat a.

Thui fe an han kal leh chuan Lalpa chuan tah hian riahbuk kan sual ang. Zing varṭianah kan chhuak ang nga, kan tawlhlohpuan hi kan taksa aṭangin a tla hrang tur a ni lo ve, tiin a hmaa hnim sang deuh ho chu an sam thlu hmiah hmiah mai a. Midangho pawh chuan mahni tihtur ṭheuh chu ti in thingro te fawmkhawmin changel hnah te chu sat in thingtuai sat ri thawm  nen an ri ve laih laih hlawm a.

Zing ni chhuak engmawi tak chuan Ngawpui chamdur kara mihrangvalrual phuba la tura tha tho zeta tukṭhuan eitur buatsaiha phe sang sangho chu a en paw phek a. Lalpa chu ngaihtuah muk tih hriat zet a lo ṭawng chhuak phawngin a engmaw teh lek chu ni maw, a chhim leh hmar thlenga mahni Luseipui nek nek a, mahni Lalna hmun pawh a mawng an hung nghet thei lo mai chu le, tia ngawpui lam thlir vung vung pah chuan a ke zungpui chuan a ṭhutna bul lei nem lai chu a thinrim hle a ni tih hriat zet hian an nawk khuar tawk a.

Ti chuan, tukṭhuan te an ei kham chuan tuibur hmuamda vel an han ṭhut chawlh chuan Lalpa chuan le kan in peih tawh chuan Pelpawl tlang lam pan chuan an kal leh nghal vang vang a. Tluang taka kal in Pelpawl tlang an han thleng a, chu tah Lalpa chuan Piandenga hnenah chuan khua han chuan teh le, i mit tlin tawk khan eng chen chiah nge a hmuh theih le, tia Thingse kung lianpui ah chuan Lawitlang khua thlir tur chuan an lawn tir a.

Piandenga a lo chhuk tlak leh chuan hmel hlim sarh chung leh an hma lawka an awmdan hre lawk ve sia nui sang thei chung chuan Tlai ni nemah chak vak taka kan kal leh chuan kan thleng thei ang an tih chuan Lalpa chuan a ruk tak a chhuang ru tih hriat tak leh, an hma lawk a in samna rapthlak tak lo thleng mai tur hre ran chung pawh a huphurh rukna aia nghakhlel tih hriat zet hmel pu a an awm thei chu Piandenga chu a chhuang in a lawm rilru hle a.

Lalpa chuan Mualarh pasalṭha te chu kan hnung fe ah an awm ngei ang. Tunah chuan kan hmabak chu Lawitlabg khuaa nelawm taka kan awm a lo nghah a ni mai, Lawitlang khua kan thlen chuan mize danglam lutuk pu lovin keimahni ṭheuh in ngaichang ru ranin kan awm dawn nia. Lawitlabg Lalpa pawn chik tak leh kan awmdan engkim min zirchiang takin hun a hmang ngei ang nga, a hlat ah a pasalṭha te a awmtir lovang an ti leh charh charh a.

Hualngama chuan chu ti, ti nge Lawitlang khaw thlen hmaa kan lo lambun mai loh an tih chuan Lalpa chuan, Lawitlang Lalpa hian Leithum ramchin it avanga rawn nek hun hi a awm lovang tih tu hian nge sawi thei? A nek ngam loh khawpa a hmuhlai ngeia chet thawh ka duh vang a nia, lo lambun a, an in rin hmaa lo sai thluk pawp pawp te chu aw zaw te.

Mahse, pasalṭha chuan a pasalṭha pui chu zahawm tak leh dik takin in hmatawnin a hmachhawn ngei tur a ni.  Tin, Lawitlang khua hian Pasalṭha ralhrat ngah mah se, Leithum mihrangval te hian hlauh kan nei lo a ni tih hi vawin ni hian an mit hmuh lai ngei hian lantir ka duh a ni. Tiin a hmalam chu an thlir vang vang a.

Duhtawk phawt ang.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG -16 NA

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN
BUNG-16 NA


Leithum Lalin chu a rik hian a ri hulh hulh a ni ber e. Hei lo liama Leithum Lalpa tana zan hlimawm vawrtawp a awm dawn chuang em ni le?

Chutia Leithum Lalin lama hlimna leh lawmna mitmeng chhiarsen loh mit a lên lai chuan an pasalṭha ramriak zanthum awh teh meuh a, nghal chang beia Leithum pasalṭha Keitawna leh a nau pali te chuan Thingse mual pharh zau ṭha deuh thing lian pui pui ding thluah karah chuan meichher chhi in an sa hliam hnu chu uluk leh thawm dim takin hmalaman  pan a.


 Chu tia sa hnu chhui kual dan dan a  sa lam hlir an ngaihtuah laiin Sailo Lal Saithawmvunga Pasalṭha ralhrat Thanmanga te chuan an che vel chu ngun tak in ṭul pik tar kham chung sang aṭang chuan an lo thlir ve mek bawk a.


Thanmanga naute zinga mi chuan U Thanmang, khu an Pasalṭha hruaitu khu tho leh tur awm lo in a tukkhum ah khuan ka ngen mu hi ka hnawlh lut dawn em niang?  Nge, ngam leh ngam in hmachhawnah kan ti zawk dawn an ti chher chher a.


Thanmanga chuan rawlthar a nih tirh a ta a lo enthlak ruk leh hrual atana a lo it ruk tunah a mah ang thaw thanga pasalṭha ni tawh Saidawla chu melh zawk pah hian, Dawla, ti khuan thlamuang takin awm rih phawt rawh se, an khawram chin a ni a, sai ṭhelh ta la, lu zuar kan ni mai dawn asin, kei ni aiin chankhan engkim an hre zawk dawn a, kan chetchhiatna in ṭanna bul a ni thei a nia an tih chuan Saidawla chuan ner sak pah hian aw hawi, Ku Thanmang ka tum ka hlah ngai lo ve, tih leh a silai tin kawh vah chu an rual nghal zat a.


Thanmanga chuan a naute silai keng pahnih hnenah chuan in ring ru le, kan Saidawla hi hnial mi a ni lo ve tia dah pawimawh thiam takin midangho chu in ring ula in tum in  sai fuh phawt chuan kan Lalpan a ram zauhnaah dai zu theu belh dawn zu nia. Keinih lahin duh thala chetna kan neih phah dawn nen, Leithum khua hi kan awp ṭep tawh a nia. Khu an lo hnai zel e tiin a mitmeng pawng tak chuan an melh kul hlawm a, Leithum pasalṭha ho chu


Chu tah le, Saidawla, Khawnbawl upamin fapa silai chu a puak ṭhuai a. Keitawna chu ek ṭhawtin lei ah chuan a vir nghal zawk a, a nak thawl lai taka silaimu verhna chu dawmin a kut aṭang chuan thisen chu a lo hnam chhuak ṭiam ṭiam nghal a. Ha chang ṭhial ri bap bap hian inring lo lai chang a, in ralsai ching, mi dawihzep ho, tia ṭhen chak chak in a naute ho chu hmun him lam pan tur chuan an ti vin nghal ṭhawt a.


Chu ve leh siali pathum chu lo puak leh ṭhuai in a naute zinga mi pathum chu an hlawm lehnghal tawl tawl mai a, chu tah an chhak ko sang aṭang chuan in pe rawh u, tiin hmanhmawh takin an rawn tawlh thla ta nghal a. Chutah, Thanmanga chuan muang ban charh hian Leithum khaw mi leh sa, an pasalṭha Keitawna lah ni reng che chuan, Mualarh pasalṭha te hian kan tum chu kan hlah lo ve.


Naute u, a dam awmchhun kha ka hnenah hian lo hruai teh u, tiin leia tlu  reng Keitawna chu hmuhsit hmel takin an melh tur khai  a. Keitawna chuan thei leh thei lo hian, ka lu hi tan rawh le. Pialralah in hmatawnin kan in tawng dawn nia ka lo nghak reng ang che.  Mi in ring lo lai sai tawk leh khawp a mi dawihzep chem hi a hriam tawk lo ang nge, ka chempui ngei kha hmang la ka lu hi la ta che.


In Lal tualah ka lu lam in mi inring lo lai ka sai, Leithum Pasalṭha keitawna ka lak ah tui ang a nem e. Tia chham chungin i nu pawnfen feng chung in ka lu hi i lam dawn nia, chu mi hnu ah chuan hrehawm tihna in a umzui zel tawh ang che.


Kha tlangval la naupang tak kha, a nun erawh zuah rawh u, mahni luseipuite nun hlut lo khawp a In Lalpa bual ât a awm a, he lai thleng thleng a in lo kal hi in tisual a ni an tih chuan Saidawla chuan ka ngen mu tuara rak rak lu hi ka tan ngei a ngai a ni tih leh ṭhing ṭhit chilh nghal rap in Keitawna nghawng chu an sat ngheng mai a, Keitawna chu leia khur dar dar in muangchangin a zal ta raih raih mai a.


Leithum rawlthar Keitawna hruai zinga la dam awmchhun chu a mit aṭanga mittui lo hnam chhuak in Keitawna Lu tan tu chu meichher eng a  en ding ngar chung hian a rilru te te chuan ka dam khawchhuah phawt chuan i lu kha ka tan ve ang ti rauh rauh in Keitawna ruang bulah chuan an ṭhingṭhi hnawk a.


Thanmanga chuan ti ru le, meichher kha keng ula,  an lu pawh hi lak a ngai lo ve, kan hlauh loh zia kan lantir tawh a hnu, tih leh hawi let miah lo chuan an khaw lam an han pan ding nghal a.


Leithum tlangval Kamlova chu thinlung natna pai chung leh rilru natna nen, phuba lakchakna nen khaw lam chu pan in hah pawh sawi lo chuan meichher eng teng teng nen  a tlan par par a. Kawtchhuah a thlen chuan Lengi run kai tur te pawn an lawmnu te in lam an pan sang sang tawh a. Kamlova chuan khawchhung lut in chak taka tlanin Lalin lam a pan ding nghal nal nal a. Hualngam leh Papawnga leh Thangzika zawlbuk lam pan chuan an hmazawna tlangval hmanhmawh taka lo tlan chu ding meuh in an lo thlira.


An bul a lo thlen chuan, Kamlova chuan thaw hlawp hlawp hian U Hualngam  U Keitawna leh midangho an thi vek, Mualarh khaw pasalṭha ten min lo lambun an tih chiah chuan thinrim na mitmeng chuan Hualngam chu lo thlak nghalin Lalin lam hmanhmawh takin an pan ding nghal a.


Lalin an han thlen chuan Lalpa chu veitawn sekin Lalnu hnenah tawlhlohpuan kha rawn la chhuak la, ka zak ah hian rawn vet rawh le. Tia Dap banga a chempui chu an phawi dawk zawk nghal a. A lal thuam chu hlip in a vanglaia a in thuam dan ang ṭhin chuan in thuam in a mitmenga danglamna awm eih lo leh, aw dam dap si hian chemte, zanthum fai kha lo buatsaih la, rapa rep sa tul kha lo fun nghal bawk rawh le. Thih ngam lu pu ten hmalam kan pan a niang chu an ti chheu chheu mai a.


Thangzika chuan Papawnga chu bek bawr sar sar in Piandenga leh Chhunhleia kha zawlbuk an lawi tak kha maw le, midang ti ralṭi lovin zu ko la, chhuak mai thei turin lo in buatsaih rawh se, tiin a tirliam nghal zat a.


Leithum Lalpa a tlangval lai pawh a Pasalṭha ralhrat khawkheng, chuan Thangzika chu melh bik tak chung hian ka khaw buaina hi ka buaina a nia, ti hian ka pasalṭha te nen kan han rammu ang nge, nang zawng awmhmun lo ṭhut la a ṭha ang nge an tih chuan Thangzika chuan Lalpa mit taka en kal pah chuan Lalpa khawnge ka tawlhlohpuan ve tur, he lusun na phena chungnunna lantirna hi ka hmaih a thiang lo ve, i khua hi ka khua, i vangkhua nek tu te hian Khamsang mihrang val te min nek tel a ni.


Lalnu zahawm ka tawlhlohpuan tur chu tia a sawilai mek chuan Piandenga chuan Lalnu kan pahnih ta tur nen aw tia a hmela infiamna thianghlim neih chak hlauhna pianpui ve eih lo tlangval la naupangtak pahnih Lal kawngka bianga ding chu an han thlek ha hlawm a.


Hualngama chuan Lalnu ka ta tur nen aw. Tih leh in lam pan a a ralthuam la tur chuan chhuah a rual nghal a. Lalpa chuan Khamsang pasalṭha pathum te chu en tawn zak zakin an hmela tih tak takna lo lang chu hnial enah pawh en lo chuan Lalpa chuan Chemte an iptepui ah hian faisa han thlak sak rawh le an tih chuan Lal fanu hmelṭha chuan ka pa, nang chu an tih chuan Thangzika chuan aw dam dap hian ngsihtuah suh, i pa hian a duh chu a hmu dawn, a veng tura ke pen tur te hi eng mi nge kan nih tih hi an hre mawlh ang tiin an en kal a.


Lal fanu Selziki chuan Thangzika mita enkal chung hian finkhur takin aw an ti sap a. Lalpa chuan a fanu awmdan danglam tak leh Thangzika nena an in melh dan chu hai miah lo leh ngai pawimawh lem lo tak chuan an nui sak a. A chhan chu a mah ngei pawh hi a vanglai hian nula lak ah a to in Pasalṭha te chungnung zia leh an dahsan zia a hre chiang em a tin ni.

Lalpa chuan ka awm loh chhungin engkim hi i kut ah ka dah a, ti hian Kamlova hian kan liam fel gnu tuibur hmuamda awm velah Zawlbuk ah zualko turin liam se, zawlbuk tlangval te ruang hlawm turin chhuak ve nghal rawh se tiin a Lalin chhung chu a chhuahsan nghal a.



Chutia khaw mipui ti ralṭi lo va a ruka chhuakta te chua Lalin chhunga Lalnu leh a fanu chuan thlir vawng vawngin Lal fanu chuan Thangzika chu a ngaihtuahna a ta lakbo duh hle mah se a la bo thei lo a chha chu a ni e.


Ti chuan le, Tawlhlohpuan an kawnga vet ṭheuh in Sailo Lal Saithawmvunga Pasalṭha te chu an han umzui ta char char a.


Duhtawk ang.


Wednesday 27 March 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG -15 NA

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG -15 NA.

Ngawpui dur khup leh vawt raih kara mihrang valrual-te thu rel chu a rorum in a lo dawngsawng tur khua te tan chuan dawnsawn chak awm tak a va ni dawn lo rua em.


Laiveta chuan Hualngam, chtiang khawpa Lawitlang te ningkhawng hria chuan kal hel dan kawngte in dap lo em ni? An Lalpa Hendova hian ṭha taka min lo dawnsawn i ring lo va maw? An tan hnawksaka kan awm loh a liam ah! An khaw paltlang tura rammu te dang ngawt thu va awm suh an ti a.

Thangzika chuan aw dam dap leh a mit meng aṭanga zamna hmuh tur awm miah lo chuan, min lo dawnsawn dan a zira chet kan thawh a ngai a nih chu, hlauhna pianpui hnam Lusei fa kan ni em ni? Mahni khaw tan leh mahni sahim nan a ke pen ṭhin Lusei ho hi zam-a, hnungtawlh tur kan ni lo ve.


Thlamuang taka mahni Lusei pui te awmtir thei lo, mahni Lalna hmuna mawng hung rem thiam lo, an chheh vel khua te do leh nek nei lo va awm thei lo, mawnga hawlh sek Sailo ho hian an duhamna leh chungnun an duhna lak a ta hi paihbo sak thuai a ni ka duh ni an ti dam dap a.


Thangzika nau te zinga mi Zakhama chuan, kei zawng, a nih nih ni turin ka in peih sa thlap mai ka ti, U Laivet, ni a vanlaizawl e, tia a rilru a hmanhmawhna lo lang chu a ṭawngka chhuak atang chuan an lo hrethiam vat a.


Ti chuan Hualngama chuan chu ti chu khawlam pan vat i la a ṭha ang nge tih leh kal an han rual nghal a. Leithum khaw kawt chhuah an han thleng chuan Hualngama chuan a kut zungpui chu an zai thi zauh a, a thisen chuan Teizang Lalpa hnen aṭanga a silai hawn, a chengah chuan thisen chu tat in vanlam hawi chuan ti hian an chham a.


Chengrang zam lo, sa ting sa tang zawltu,
Thlangkawnu in a chawi che.
Thlangkawrpa in a chawi che.
Tunah keiin ka chawi che.
Aw' ka tih chuan ka rik rualin ri ve nang che.


An ti vang vanga vanlam hawi chuan an kap puak dur mai zawng, khaw mipui silai ri hriaa beng lo tun hra te chuan chu Silai hlado chham tupa chu a aw aṭang chuan tu nge a nih? Tih in zawh buai a ngai lo chiang kher mai le. Nu nau upa leh chenin a thei thei chuan an Pasalṭha te rammu a, Ṭiau lui kan ta te lo haw hmuak tur chuan kawtchhuah lam bak lengin an pan nghsl sang sang a.


Lal leihkapui vuana Lal fanu duhawm zet, pian in khaithli zaih mai, nau hnun bu phir pawng lah chuan a hmel a hlim tak tih hriat ngawih ngawih in kawtchhuah lam a lo thlir ve dauh dauh a.


Lal Hualzasela chuan a khawnbawl upa Ṭhaṭhiaua hnenah chuan Uai, Chawithangi pa, Hualngama awrawl chhuak chuan engtak min sih hmuh ang maw? A ral kaina a hla deuh mai pawh a, ral lu vun tal te chuan ka Lalin chhung mawi tak maw tiin an khi hui a.


Ṭhaṭhiaua chuan, Lalpa a ni zawng hlawhchham hma bei duh mi a nihna hian min tihlawm rual rual hian pialral kawngka ti zautu nihna a kengtel tlata hriatna kan neih chu ( tia, Sailo ho khua nena an boruak rit ru tak, engtik nge a hun leh ni a lo thleng ang nga? In suatna rapthlak a lo thlen ang? Sailo Lal Saithawmvunga Pasalṭha Lianlula, Chungnunga, Thanmanga te hlauhawmzia chrechiangtu a nihna chuan a Pasalṭha chhuanvawr Hualngama chu a nunna a derthawng theih zia an sawi chhuak tel zauh a.)


Lalpa chuan, Chawithangi pa nge nge thil lah i dawn thui narawh mang teh e. Tumruhna hian nawmsakna min thlen a, a chang erawh vanduaina kawngka a zau chawk reng a nia ka dem lo a che i thinlung ngaihtuahna kal vak vel kha, lu hai chhawlha Rap chung sanga bel lian pui chhunga, kam liam hnawpa a khurpui kan luhchilh duhna thinlungpu mi chu a tlai dawn zu nia, khaw nge an lo hnai tawh reng ang nge, kan hmel hmai an hmuh loh chuan an ngaih lam lam a lo ṭha lo ang nge tih leh thawh uaih pah chuan Leikapui lam an pan a.


Khaw mipuiho chuan an vangkhuaa mikhual hmel, en reng reng pawh a, pasalṭha hmelpu leh a ṭhen naupang tak tak hmel pu a, an hmela zamna hmuh tur awm eih lo hmel an han hmu leh zel te chuan zawhna mitmeng nen Lalpa kam chhuak nghsk chuan Lal tual an lo pan khawm nguah nguah a.



An Pasalṭha Hualngama kianga Khamsang Pasalṭha Thangzika, sang thlarh, a hmel hmaia chungnung bikna awm eih lo leh a mitmeng nelaqm ru tak, thau lam aia cher tia sawi tur tel si lo, taksa in phut mawi tawk tak, sang thlah, hnarngul sang vah chuan Leithum khaw mi te mit a la hle.


Chu tah Thangzika karchehtu, Zakhama, a hmel en aia a pumrua lian pui, kut hrawl zet leh mitmeng zim san, hlauhna pianpui ve ni awm pawh a lang lo leh, Piandenga, hmaifang ṭha zet, hawiher zang vah, a naupan aia dehkhirh hmel pu lek lek, taksa pian nalh tak te chuan mipuiho mit a la hle mai nghe nghe a.



Rallu lah khai si lo, an hmela lungngaihna aia hlimna chhiartur tam zawk lawi si, pheikhai zang vah a Lal tual lam pan mek te chu Hualzasela Lalpa chuan rindan a lo neithiam nghsl zat a. A mikhual zinga, Kawlhnam hnungpuak tlangval tuaitir chuan a mit a la hle nghe nghe a ni.


Lalpa chuan Hualngama hui zauh pah chuan, ring leng lawng hian Leithum khaw mipuite u ka pasalṭhate rammu chu dam leh thih kar a ta an lo kir e, a sawiduh neihte sawiturin i lo sawm ang an tih chuan mipuiho chu hlim takin an han haw haw hluah hluah hlawm a.


Hualngama'n thu an sawi zawh chuan mipuiho chuan Khamsang mihrang valrualte chu ngaisang tih hriat tak mai hian an melh vawng vawng hlawm a,,Lalin kawngka aṭanga thlir bik nei tih hriat ngawih ngawih, Lal fanu chuan Lal tual-a mahni inrin tawkna hlauh hauh lo va ding ngawi reng, a khat tawka khi leh sak ṭhin Khamsang pasalṭha Thangzika chu an melh ding ngar ngar a.


Zanriah ei rel hun awm vel a ni a, Leithum khaw pana Sailo Lal Saithawmvunga Pasalṭha, Halkha Pasalṭha Sanro lukhaitu  Thanmanga leh a nau panga te chuan Leithum khawram chin an lo lut ve mek bawk a.


Leithum Lalpa chuan ka khualṭha te u, kei Leithum Lalpa Hualzasela hian ka lo lawm a che u. tlangaupa, ka thlathum bel kha lo chawi chhuak la, an kam liam khawpin han leh chhawk zak zak teh khai, ka khualṭha te lawmnan naktuk hian awmni khamin ka sial leh vawk ka talh sak ang tiin a Khawnbawl upamin chu an thlek zauh a.

Khawnbawl upamin chuan phur tak chungin keipawn ka sial ka thawh e an tih ve meuh chuan khaw mipuiho chu lawmin Lalpa damreng rawh se tiin an han au rual dual dual a.

Duhtawk ang.

Tuesday 26 March 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG-14 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.

BUNG-14 NA

Teizang Lal fapa', Munglianuk chuan a hmaa tlangval la naupang tak, a nun zuah-tu chu chik zet a en pah chuan, Engtiang chiahin  lo puitling chho ang maw ti te chuan a ngaihtuah ru rauh rauh thunga, Piandenga ve thung chuan an thlang lawk a thingkung nghenchhana Lal fanu leh a ṭhiannu hlauthawng taka lo ṭhu khur deuh hlak hlak chu khawngaihna leh lainatna mit chuan ding deuh salh hian an en vang vang a.


Papawnga chuan hrethiam tak in a hma lawka Lal fanu te ṭhiandun lo awmpuitute chu au in inremna kan nei tawh e, in chhuah thei tawh ang an ti thla lauh lauh a, chu Lusei aw chhuak an han hriat chuan lawm avangin an biangah mittui a luang hial a ni.


Lal fanu te zawn an han thlen chuan Piandenga chuan kal rawh u le, tiin aw dam dap hian an bia a, Lal fapa chuan a farnu chu i ṭha maw tiin an zawt a, Lal fanu chuan aw ṭha e tiin Piandenga chu a mit pawisawilo tak chuan an melh ralh a.


Lalin an han thlen chuan, Hualngama chuan Lal fanu chu ṭha a lo ti ve ngang mai an thlir dauh dauh a. Lalnu Lianmangi chuan chemte tiin an kuah thlawp a. Lalpa chuan Run lui kan tur chuan kan se nu pa te tan a hautak mah mah lo'ng maw? A aiah hei hi min pawmsak mai la ka va ti em tih pah chuan Hualngama chu ṭhi leh dar an hmuh a.


Hualngama chuan ni ang hmiang, hei Khamsang Pasalṭha Thangzika hian i hnenah eng nge sawi duh a neih le? tiin Thangzika chu an melh zauh a.
Thangzika chuan Lalpa i hnen ka sawi duh chu kan chi khur saw chu khawngaih taka min lo luhkhung pui tawh lo turin ka ngen che u a, tin! Kan lakah pawh a ruk a ral a chet leh hriam lek lo turin ka ngen bawk che a ni.


Hei hi a bul leh a tawp na ni tawh se, in rem taka awm tlan hi a ṭha ngai e. Mahni khaw chhan nan leh Perh hauhnan chuan tu pawn lu chhum ban chhum kan huam ngei ang. A ni lo zawnga min nek tawh loh hram ka beisei, an tih chuan Lalpa chuan a lu buk nghut nghut pah chuan aw le, i thu ang chuan ni rawh se.


I duhdan chu ka duhdan a ni fo ṭhin ṭhin a, mahse a nektu lam a nat a mahni khaw daingul ngeite hu hang pawn chang awm leh ṭhin thian thurel dan pawh min ti ṭhuanawp chawk ṭhin reng a ni tih pah chuan a pasalṭha te a changa a demna chu an chhak chhuak zauh a.



Thangzika chuan Lalpa min lo hrethiam lawk, tih leh Lal fanu lam chu an pana nula i hmelṭha hle mai, in vangkhua kan lo lawi luh  hunah pawh i hmel ang hi i lo la pu reng dawn nia an tih chuan Lal fanu zak si, lawm bawk si chu a sen chhuak ṭan ṭan thei hial a ni.


Lalpa ti hian ngaihngam takin kan let san ang che u, ti hian kan kara in hmelmakna chu dahbo in in rem takin i awm tawh ang u an tih chuan Lalpa chuan aw le, kei ngei pawh hian in vangkhua chu ka la rawn lawi lut ngei ang an tih chuan Thangzika chuan ni e kawtchhuahah kan lo hmuak dawn che nia. I fanu pawh hi lo tel ngei se tiin an in thlah ta a.


Ti chuan le Hualzasela pasalṭha te chuan an in ṭhenna tur peng an han thlen chuan an han ding khawm laih a, silai fawng nga ve ve insem in an hlim tlang hle nghe nghe a ni.



Hualngama chuan dam takin aw, kan la in tlaehpaeh thuai dawn nia, chutih rual erawh kan chhak ral, kan khua aṭanga ni 4 lai kal ah khian Sailo Lal Saithawmvunga khua Mualarh khua a awm a, pasalṭha pawh kut zungṭang thliah tham a kawl nghe nghe nghe a ni. Chung zingah chuan Pawih Hopung pasalṭha lu tan tu Thanmanga a awm a, a aihnahphahpui Lianlula leh Chungnunga an la awm bawk a, Cheua nen , Sailothanga nen hengho lakah hian a theih hram chuan kan fimkhur tlan a ṭha awm e an ti a( Sailo Lalpa hian a pasalṭha te tira Leithum nena an in rinaa perh an tar chu an huang zauhin Leithum khua perh tar phawiin an huang an zauh chu sawilan chak hle mah se zep rih ṭha a ti zawk a).


Thangzika chuan a lu buk nghat nghat pah hian kan lo hrereng dawn nia, a theih chhung chu sa leh ral lakah pawh kan in puitlang ang chu tiin an in ṭhen ta a.



Sailo lal an chhak rala Sailo khua awm chung chang a sawi laia Hualngama mita chik zeta lo melh kar tu Laiveta chuan dik lo a awm a ni tih chu a man thiam nghal kuarh mai a, Leithum chu a theih ang anga puih duhna a thinlunga lang lian tak chuan a rilru chu rang takin a siamfel tir nghal thuai reng a ni.



Thangzika chuan Laiveta chu bek bawrin Thangzika chuan Hualngama mitmeng danglam ta khan a rukin an khuain harsatna an tawk a ni tih a hai loh thu an hrilh chuan Laiveta pawh chuan chu chu ka rin dan chiah a ni e. Hawh teh kar a hla tham sia umzui leh lawk i la, dawp chhuah in tum leh teh ang tiin Hualngamate kalna lamah chuan lim chho in Laiveta chuan a nau te hnenah chuan tah khan min lo nghak mai ang che u tih leh tlan an rual nghal zat a.



Hualngama te an han pawh chhoh chuan Thangzika chuan Hualngama chu ngun takin an en ha a, chu tah ti hian an be ta a.


Hualngam, i thinlung chhunga i sawi chhuah hreh si, i pai zam theih miah loh, nak rukna i hmel hmaia lo langte kha keini hian kan hmuh hmaih hauh lo asin, i aihnahphahpuite kan ni tih hi kan in tawn tirh aṭanga hrilhnawn leh kher i ngaih ka ring lo ve, keini Lusei ho hian Thih ngam lu pu in hmalam kan pang tlang dawn lawm ni an ti a.


A mitmeng khur thuk raih kara lawmna leh phuba lak chaknaa khat, Hualzasela Pasalṭha ralhrat chuan nuih sak pah hian pasalṭha nge nge chuan a pasalṭha puite chu a lo zir chiang chawk reng a ni tiin ṭhuthmun rwm meuhin Sailo Lal sual leh tawrawt duhamna a khat chuan Leithum tana harsatna a thlen hnem zia chu an sawi zar zar-a.


Chutah Laivet a chuan engtianga chet nge i duh le? Ngam leh ngama in hmachhawn nge a ruk a rala chet thawh an tih chuan Hualngama chuan chu thuah erawh chuan kan Lalpa hian thutlukna siam se, ka duhthlan tur ni ta se, a ruk a ral ngeiin le, kan in tam hleih mah mah dawn si a an tih chuan, Thangzika chuan i naute pahnih kha tirin kan naute kha zu ko se, Lusei keite rualin thih ngam lu pu in hmalam kan pan thlang a niang chu, an tih chuan Hualngama chu in thlshrung tak chung hian i tana harsatna thlentu nih hi ka duh ngai lo va, kumpui lingleta kan lo sual leh kan tawrhna hi a in zat thaw thang ta ve ang le.


In hmel hmai ka en khan in thutluknaah in ding dawn tih ka hria, chutianga ruahmanna in thinlung aṭanga in siamfel a nih chuan kan khawlam kan pang fahmiang.


Mahse, kan tumram panna kawngah hian Pelpawng tlang lian chamdurh paltlang ngei a ngai dawn a, chu mi tlang letliamah Khiangte Lal Hendova lalna khua Lawitlabg paltlang a ngai ngei ang. Helna tur a awm lo va an mahni khua hi khaw inlungrual tak leh Pasalṭha ngah ve tak khua an nia, leido nei lo turin an fimkhur tlang hle a ni.


An pasalṭha tawrawt zet pahnih Chhunruma leh Thlautea an awm a, an ni pahinh hi mitamtak sawidan chuan,Lasi zawl a ni e an ti fo ṭhin, sapui mei chaih ngam pahnih ka kawl chhung chu khaw thum Lal ṭangrual ka hlau lo ve tiin an Lalpa Hendova hian a chhuanzia lantirnan a sawilang fo ṭhin a ni an ti charh charh a.

Duhtawk phawt ang.

Monday 25 March 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.BUNG-13 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN

BUNG-13 NA

Lal fapa chuan, mi pih te kiangah , pai un, ciah un, buaina dang ka deih non  kei ci hi( mipuiho chu ring taka au in kiang rawh u, buaina dang ka duh tawh lo ve) an ti a.

Khamtawnvunga chuan an Lal fapa chu rum taka en pah chuan napa uk na gamsungah lusei ten nawmkai bawl in hong ki phasakin nang kumpipa tapa ngina lo, lak tak lo in pau lo in om san thei ding maw, na salpha sisan luang in hong sam hi ven ci hi( i pa lal-na khuaah lusei ho in lal hrawtin nang kan lal fapa laktlak loh khan i ngawihbopui mai mai ang maw? I pa pasalṭha thisen hian min au asin) tiin a piah lawka nunna nei tawh lo tih hriat ngawih ngawih a ṭhianpa leia thisen nena in chiahpiah nuaih Kamzarema chu panin a bulah chuan an ṭhingṭhi hnawk a.

Lal fapa chuan thinrim taka Khamtawnvunga en pah chuan ( kumpi pa tapa ka hihna bangin, ka gen bang in om suk mai un, ka pa uk na nuaiah dang om kik ding in deih nawn keng ci hi( Lal fapa ka nihna angin ka sawi e. Nangkha ka sawi ang chuan awm mai rawh, ka pa Lalna hnuaiah hian buaina dang ka duh belh tawh lo) an ti chang khawl a.

Khamtawnvunga chuan Lusei pasalṭha Hualngama chu melh ding khui khui chung hian Khat leh khat sih tan hiam tawi a ki lai ding in, nong nap hiam a ci hi.( Mal leh mala in beih min cho em tiin a ṭhianpa thihna phuba chu lak tum ran chung chuan a thinlung hliamna tak chu thup har a ti hle nghe nghe a.)

Hualngama chuan tunah chuan ni rih lo e, lo nghak rawh, in Lal fapa thusawi hi lo awih phawt mai teh, tiin a kianga awmte chu siai zauhin hnungtawlh zawngin Lalin lam an pan leh nghal a, Lalin an han thlen chuan Hualngama chuan,Lalpa chu thip taka en ha pah chuan Lalpa tun chiah ka zawtnawn leh ang che.

Kan ram chhung rawn dai lut a kan nula leh a nau thatna chungchangah hian i thupek la a, rammu an nih leh ni loh hi sawi rawh an tih chuan Lalpa chuan chu Lusei pasalṭha chu chik zeta melh kal pah chuan Lusei, he buaina bulṭannaah hian kei Lengsir Lalpa hian ka kut hmawr pawn ka nem hnam lah lo ve. Ka hnen a an kal tur thu pawh an sawi lai lah ka hre lo. Tiin an chhan chuan Huaingama chuan thinrim tak chung hian midang pawh zah zo loin Lal tual lam pan tum in an tho hluai a.

Chu ve leh, Thangzika chuan nang chu lo awl tawh rawh ka ni ve thung, i chem hriam a aihnah phahpuiin a dawng tawh e an ti dam thlap a. Chu aw damthlap palzam har ru tak chu Lalin chhunga awmho chuan an han hriat chuan hei hi a ni maw Khamsang keite aw ngaihnobei ru tak kara aw dam dap nei chung sia thihna a kengtel e ral ramah an lo tih fo ṭhin  tih thu te chu an han hre chhuak vawng vawng hlawm a.

Hualngama pawh chuan hnial chi a ni lo ve ti niawm tak hian a lu buk nghat pah hian Lal kawngka bula a dinna aṭang chuan an tawlhsawn hret a. Lal fapa chu huiin tunah chuan ka hna kacthawk dawn a i khaw mipuiho hi kian sawn tir ang che. Dik lo taka lo che an awm chuan ka ṭhiante hian i lu kha an tan ang an ti chang rat a.

Lal kawngka aṭanga pen chhuakin, Khamtawnvung, Kan chi khur rawn ṭawma in huang rawn zauh duhna thinlung i put fo na chu vawiin ni hian a tawp ang. Khamsang pasalṭha hian i lu ka tan ang nga, Khamsang bungzarah ka khai ngei ang tia a mitmu fiah kak a an en kal chu mipuiho chuan chu Lusei pasalṭha tih hriat ngawih ngawih chu mit tla lek lo hian an lo en kal a.

Khamtawnvunga chuan nuih huah huah pah hian, nang Lusei pa, i taksa pengtin kha  ka chandarh ang nga, ui pumpui ti puartu atan ka hmang ang tiin a kut hrawlpui mai chuan Thangzika chu an hui lauh lauh a.

Thangzika chuan pan hnaiin keo ka ni in ti chin ve ve leh khawkhat pasalṭha pahnih thih ngam lu pu a in veh ṭhem ṭhem te chu mipuiho chuan tu zawk tak maw chak ang maw tiin tlumte thlir in an lo thlir ve dauh dauh hlawm a.

Khamtawnvunga chuan kha le, keimah Khamtawnvunga, Lusei nula zentu tiin an nui khek ruah ruah a. Thangzika chuan keimah Lusei Pasalṭha, ral leh sahrang hmaa zam ngai lo, Khamtawngvung lu tan tu tur an ti ve sak a. Chutah le, Thangzika chuan rang taka dawk chhuah zawk pah hian Khamtawngvung chem rawn vaifua chu bum chunga kun zauh chunga leia in bin chung chuan a chempui hriam zet chu an hnung vai zawk mai a, chu a chem hmawr chuan vai fuh nei tih hriat tak mai hian a chem chu tlang lo in taksa peng tihrawl lai fuh tih hriat ngawih ngawih hian an tang deuh chat a.

Khamtawnvunga kaihza aṭanga thisen lo luang chhuak ngiai ngiai chu Khamtawnvung chuan hup deuh ṭat ṭat in a hup seng lo a chha chu a ni. A kaihza tha chat leh a kaihza ruh chuktuah in vuahna lai tliak deuh rap chu melh vang vangin a hmela maktihna chuan a rawn luahlan chhunzawm nghal zat a.

Thangzika chuan Paihte pasalṭha infiamna kan ṭan dawn chauh a ni lawm ni? Mi in ring lo lai ka beizui ngai lo ve, tho rawh tiin in ring tak mai chuan Khamtawnvung zawnah tak chuan an ding kak hah a.

Khamtawnvung chuan i chak e Luseipa, i lam hawi hian ka hriam ka lek leh tawh ngai lovang, i lakah ka tlawm e, tia kun chal chung hian zawi sap hian a va rei lo lu lai ve tiin a rilru chuan a fimkhur tawk lo chu pawi a ti hle nghe nghe a.

Thangzika chuan i in pe dawn nge i lu kha tan turin min duh le? Ka rilru hi ka thlak leh asin, an tih chuan, Khamtawngvung chuan a kawlhnam chu leia paihthlak pah chuan Luseipa ka tlawm ni rawh se. Ka nun i zuah chuan i lam hawi hian hriam ka lek tawh lovang, ka hrereng bawk ang che an tih chuan Thangzika chuan tho la, i hliam kha bawlpu hnenah lalpuo ang che tiin Lalin lam an pansan ta hmak a.

Lalin a thlen chuan ti hian kan thu tawp rawh se. A mah erawh chu, hei kan Luseipui unaute hian i lakah eng nge sawi duh an neih le? Ti hian keini Khamsang khua te hian kan huat loh zia entirnan che u thil dil erawh ka duh che a ni Lalpa an tih chuan, Lalpa chuan Thangzika en vung vung pah chuan Lusei Pasalṭha eng nge ka lakah duh i neih? An ti a.

Ka duh ka sawi hmain Leithum Pasalṭha Hualngama hian sawihmasa rawh se an tih chuan , Hualngama chuan Lalpa kan kan laka in pawikhawih pawizia hi i hriat vek ka ring, chumi thupha i chawinan i lak ah phut ka nei a, chu ka phut chu kan khaw mi famta te chhungkua an in tunnun nan Sial nu pa ni se, chuan Silai fung sawm ni se. Khamsang lamin panga chang se keinin panga an tih chuan Lalpa chu in ngaihtuah vung vung chungin a hnuah chuan Lalpa chuan ni rawh se tiin thutlukna chu an siam nghal a.

Lal fapa chuan a bula ding tlangval tuaitir che rang leh huaisen zet, pasalṭha nun zir chho mek hmel hmai fang ṭha zet Piandenga chu a taksa pengtin te chu zir chiang in chik zet in an melh leh vawng vawng a.

A nunna derthawn zia leh, engvanga a lu kha tan lo nge a ni tih chu a mah leh Piandenga  chuan an hrechiang em em a, engkim chik zeta lo thlirtu Papawnga pawn a hai hauh lovang le. Lal fanu hmelṭha zet mawina leh duhawmna tinrengin a bual chuan Lusei mihrangval tuaitir Piandenga zunzam a ti buai tlat a tin ni.

Lalpa chuan kan in rem tawh chuan ka fanu min pe let thei tawh em tia zawh bik nei lem lo chuan an phuhchhuak a. Hualngama chuan Papawnga chu en in Papawng nangvtlawmngaiin zu hruai ta che. Lan Lal fapa pawh tel se an tih chuan , Papawnga chuan nui rah rah pah hian Piandeng mi zui tel thei bawk ang an tih chuan, piandenga chu chak si zak bawk si chuan aaa, aww tiin a riatnawi ta nak nak mai a.

Duhtawk ang aw

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG-12 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN

BUNG 12 NA.

Kamzarem chuan, a hmaa tlangval tuaitirte, luhlul hmel zet leh mahni inring tawk taka a mah hmachhawn a en rengtu chu an melh khai khai a. A kianga ding Khamtawnvung chuan an boruak chu thlak danglam tum tak mai hian ti hian a rawn ṭawng chhuak a.


Ka kumpi pa tapa uh khah leh u cin, ong pai sak nung(Kan Lal fapa kha chhuah ula ti chuan in kaltlang thei ang an ti a) Thangzika chuan kan kawng hi min kian rawh u. In Lal kan biak zawhah nangnen khan sawifel tur kan nei tih lo hria ang ang che tiin a chempui chuan Kamzarem chu an kawk vu a.


Lal fapa chuan Kumpipa, tapa in paikhai un , kasangngamnu te hi ten mah uh hi, ka pa ho pih nuam ing, tu in manlang in paikhia un ci hi.( Kal kiang rawh u, ka farnu te dinhmun hlauhawmah an ding a, ka pa ka biak a ngai, kiang rang rawh u ) an ti khawl mai a.


Hreh tak maia kiang ve in, Lusei mihrang valrualte chuan Lalin an pan ding nghal a. Mipuiho chuan chutia an Lal fapa an han man chu ngaithiam lovin an hriam neih ang ang thawhchhuahpuiin Lalin chu an hual nghal zat bawk a.


Lalpa chuan,( Kumpipa in, sin uk takin en le la in, Noh Lusei te na lu ih zuak a, ka gam uh cidam in ong khahkhia kei ning)Lalpa chuan thinrim takin Lusei pasalṭhate chu melh ding ngar chung hian nangni Luseiho hian in lu rawn zuarin ka Lalna ram in rawn dai lut a, himdam tak chuan in chhuak lovang an ti khui khui a.


Lalpa bawk chuan, Kumpipa in , ka tapa khah un, noh ka siang donna khua te in  zahtakna khat zong nei lovin ka kumpi in sungah hiam nong lik uh ho vo? (Ka fapa kha chhuah nghal rawh u, ka Lalin chhung pawh zahpahna nei lek lovin nangni ka chhiah khua te hian hriam leknan ka Lalin chhung hi in hmang vei a maw? An ti khur khur a.


Ka tanu hong pia un( Ka fanu kha min pe rawh u) an ti leh sak a.


Laiveta chuan Lalpa, a dam zawnga in biak i duh loh a hnu, tih theih dang kan nei tawh lo a nih chu, tunah khan ka chhiah khua tiin min sawi ti raw? Tunah hian kan kutah i awm zawk asin tih leh Lalpa chu an hnaih chilh nghal rap a. Hualzasela Pasalṭha huaisen Hualngama chuan , Lalpa mit taka en kal pah chuan Lal Mungtinthang, i lu ka lak lohna tur kawng chhan ṭha tak sawitur i hria em? Min en teh, kei hi min hria em? Kan ramchhungah i pasalṭhaten lal rawn hrawtin kan khaw nula saruak ngalngatin thiin an hnutchhiah a( an khaw nula fel leh chhuanawm tak thihna chuan a dengna hle tih hriat tak mai hian an ngawi vang vang a)ti chuan kei Hualzasela pasalṭha Hualngama Leithum pasalṭha hian ka ngawihbo pui i ring a maw an tih chiah chuan Lengsir Lalpa chuan chung thu an hriat leh chiah chuan a hmela zamna nasa tak lo lang chhuakin Hualngam chu an melh vawng vawng a.


Hualngama bawk chuan Lal fapa lam chu hawiin a ruk a rala kan khuaa hriam lek a, pawisawilo nunna i pa pasalṭhaten an laksakna kawngah hian sawi duh i nei em an tih chuan Lal fapa chuan, ka pa hian chung thu chu a hriat ka ring lo. Kan pasalṭhate an duhthu a an remruatna a nih ngei ka ring tlat a ni an tih chuan.


Hualngama chu Lal leihkapuia ding chhuakin Papawnga leh Piandenga chuan an zui nghal zat a. Lal leihkapui sanga ding vang chung chuan Lal tuala Paite tlangvalho lo fuih sauh sauh a lo phe vat vat an pasalṭha Kamzarem lam chu hawiin Hualngama chuan Kamzarem, tia aw vin tak fiak ṭha takin an au mai chu mipuiho chu an ngawi ṭhap a.


Hualngama chuan Papawng, Lal fapa kha lo hruaichhuak la in phennan kan hmang ang an tih chuan Lalin chhung lama Lal fapa chu dim baksak lo hian  leihkapui sangah chuan an nawr chhuak rawk rawk a. Hualngama bulah chuan dintirin  Hualngama chuan Kamzarem, kei hi min hria em? Leithum Pasalṭha Hualngama Lusei diktak ka ni ngai e. Engvangin nge a ruk a rala kan ram huamchinah thla rawn zar lut a, in lu in rawlh pawh duhtawk lo va, kan khaw nula nawmsipbawl nana in hman hnu a, khatia thi a in kalsan le? Kei Leithum pasalṭha hi ka ngawih mai mai i ring em ni? I lu kha ka la dawn tih leh Lal tuala ṭum thlak an rual nghal zat a.


Piandenga chuan midangho kha kiang rawh u, in Lal fapa hi a thih in duh loh chuan tiin a nghawnga a chempuia a chuktuahna chu an nawr na zual salh a.


Kamzarem chuan nuih huah huah pah hian, mipuiho chu en kualin Luseipa, kan ram chhungah ngei ka lu tan tura i lo kal hi i huaisen hle mai,  ka tih tawh ah inchhirna ka nei ngai lo e, tih leh a kawlhnam sei reng ruang hriam hmel zet chu phawrhin an tlan hel vel thuak thuak a. A landan chuan Kamzarem chu a phur mah mah ni hian a lang, ngun taka a ke chheh en leh a taksa pianphung entu chuan a ke veilam leh dinglam in tet hleih chu hmu thiam vat in Hualngama chuan an nuih sak a.



Chutah leh Kamzarem chuan rawn bawh thutin Hualnham tawlhhnung chu bawh zui leh nghal zatin Hualngam lungte raphrual tlu lek lek awn dai tawh chu a banpuamah a chemhmawr chuan va tai sak zauh in Hualngama ban chu a kak duaih mai a, a ban kak aṭanga thisen thatlam tak lo luangchhuak ngiai ngiai chu melh sak pah hian a nuam dawn e an ti chhuak zawi raih a.


Hualngama mitmeng aṭanga thisen chhuah chakna lo lang chuan a thisenzam te chu ti chak thar in a chempui chu vilik zauh zauhin Kamzarem chapo hmel taka hawi vawlh vawlh chu an veh ve ṭham ṭham a. Hualngama chuan bawhlet ve thut in Kamzarema chemin a sah phak loh chin chiaha ding thut in a dinglam sira vir zawk pah chuan Kamzarem in siamrem  leh hma chuan Hualngama chuan a chho zawngin a chem chu a hlawi phe vuai mai a, Kamzarem chu ṭe ṭhawt in a nak dung chho a, a zakdawh thlenga thler chho duaih chu an en nak chuan , a nak ruh tliak rawn pawng chhuak ul mai chu a mah zawk pawh chuan a rap hial a ni tih hriat tak mai hian Hualngama chu mitmeng nelawmna pakhatmah nei lo hian an melh ngawr ngawr a.


Lusei Pasalṭha Hualngama bei leh tur in  a hliam chuan a tlin thlawt lo. Zir zawnga a kawlhnam leia in beng dinnana hmang hram hramin Luseipa, ka lu hi la rawh le, tiin an melh khui khui a, chutah Hualngama chuan zik zaka tlan chung chuan a nghawng chu chhawk bung chiah si lo, uai hnawp chuan an sak sawk mai a. Mipui ṭe tuarh thawm chuan engkim a hril a ni tih hriat tak mai hian lei chara an khaw pasalṭha nunna nei tawh lo tih hriat ngawih ngawiha thisenin bual khat nuaih chunga tlu sawp reng chu en ngam ṭha mang lo hian an mit an hup fur hlawm a.

Hualngama chu mipuiho chuan huat hmel tak chunga en in an mahni ṭawnga rak nawk nawk chung chuan an hriam ken chu an han lek chhuak nghal a. Chutah Papawnga leh Thangzika chu Hualngama bula dinga thlawp nghal zaih mai hian mipui lo hnai tuau tuau chu hawi tawn zawk zawka inring tak chung chuan an chempui chu an han vilik zauh zauh mai a.


Piandenga chuan uai ka tello a, buiana hmachhawn turin ka phal bik hleinem che u, a lungthu kim nan law  law aw tih leh Lal fapa chu Laiveta hnenah hmehbel pah chuan Thangzika bulah chuan a zu ding ve sak mai a.


Chu tah Lal fapa chu rawn au chhuak ṭhawt in tawp turin a khaw mipuiho chu an au a.

Duhtawk ang.

Friday 22 March 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG 11 NA

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.
BUNG -11 NA.


Papawnga chuan chutia a ṭhianpa! Ral hmaa naupangte ni chunga zam hauh lo mai chuti fakaua a danglam ta mai chu mak a tihrual in a haw lek lek zawk hial a. Vin ṭhawt hian Piandeng Khamsang keite i ni lawm ni tih leh a lam pan an rual nghal zat a. Paihte Lal fafu chuan Papawnga kal tur chu a ke-a lo vuanbet in khawngaihin nun hram rawh, tiin an vuan bet ṭawk ṭawk a.


Papawnga thinrim laklawh tawh chuan Lal fanu sama keh daklawp pah hian a chem chuan an tin uaih a, chutah, Piandenga chuan Papawng zahngai, an ti ṭhawt a. An thlang lam aṭanga lo thlir rengtu Hualngama leh midangte chuan Piandenga te chet    dan chu thlirin Hualngama chuan boruak ṭhalo a thlen hlau chuan inrawlh a hun a ni tih hriat tak mai hian naute u tiin an dawk chho zawk a.


An bul chu chawp leh chilh a thleng chho nghalin Teizang Lal fapa chu dinchilh nghalin Munglianuk ka hria che asin, tuivai kama ka nauteho an aa hliam um a lo ral saitu te zinga a meizang hlaptu i ni tih kha ka la hre reng asin, duhtawk chin nei lek lo va thim leh eng kara i pa ramhauhn tina chuan i Pasalṭha te rawn tirin i farnu ang rual vel saruaka hnutchhiahin thiin an kalsan asin tia a mitmeng a danglamna awm miah lo, mahse thinrim ru tak chung si chuan an melh kar a.


Munglianuk chuan chu pasalṭha chu tu nge a nih tih a hre chiang hle mai, kei chuan in laka kut lek hi ka duh ngai lo a, mah se, thuneihna ka nei si lo, ka pa khi Lal tia sawi ni mahse, ka pa pasalṭhate ho hian ka pa hi an dang chep ve fo asin an tih chuan a mitmeng aṭanga thudik tak a sawi a ni tih Hualngama chuan an hriat hnu chuan, Hualngama chuan tunah hian i lu hi la lak lohna chhan tur awm ang sawitur i nei em? I farnu te saw kan khaw nula i pa pasalṭha te tih ang khan ti ve i la i duh em an tih chuan Munglianuk chuan a hmaa Pasalṭha ralhrat khawkheng chu en kal chung hian, ka nunna hi in kutah a awm tih ka hria a, ka fanu te leh ka chhungte hi nun hram rawh u an ti thamchhal a.


Hualngama chuan a nih leh Khamsang khua in chhiahkhawn khua te hi eng nge i hmuhdan le? An tih chuan Taizeng Lal fapa chuan Khamsang khua hi tun aṭanga teilotea an khua hi meivapa chang turin ka pa Pasalṭha te an in buatsaih mek a ni an tih chuan Piandenga chuan Lal fapa chu a bek samziala pawh leh sak pah chuan kan khua maw run in lo tum a? In hre khawp ang, in tum ang ngawt chuan meivapah in va chantir dawn lo rua em. Lo ngai tak rawh Lusei mihrangval kan lo kal e an ti chher chhak a.


Hualngama chuan kal ang u le, Papawng, helai hmunah hian an pathum hian lo awm se, khawchhung an lo lut tur a ni lo. Phuar rawh le an tih chuan Papawnga chuan an pathum chuan an phuar a an kalsan a pen nga vel an han pen chuan Piandenga chu let leh in, Lal fapa bulah chuan Lal chhungkua erawh chu kut kan thlak lovang. A mah erawh chu i pa chhiahkhawn khua hian pasalṭha ralhrat chhiar tham a nei tih hi lo hria ang che. Kan tihtur kan tih zawhah kan lo let leh thuai ang tiin a kalsan ve nghal a.


Thangzika te lam pawn Lengsir khaw kawtchhuah thlen dawn ṭep kawngkawi lai biru lai deuhah chuan awm khawm ṭaihin an luh dan tur vel an han rel laih laih a. Laiveta chuan an piah kawngṭum tereuhtea thawm rawn chhuak chu phawk hraa hawi phei vatin ral an nih takin tiin an han bawh phei nghal hak a, mahse Papawnga te hmel an han hmuh chuan Laiveta chuan nuihsak hian kha in ṭha tlang maw tiin an en dan dan hlawm a.


Hualngama chuan thilawmdan vel an han sawi chuan Thangzika chuan ti hian rawtna an siam a. Tunah hian kan duh ber chu an pasalṭha te hi a ni a, chumi remchang la in an Lal fapa leh an Lal fanu leh a ṭhiannu kan kut a an awm tawh thu kan hrilh hriat meuh chuan kan laka an helna te a nep deuh dawn a ni.


Ti chuan an Lal fapa chu kan chhawm lut ang nga khua-ah, Lal fanu leh a ṭhiannu chu vengtur pathum in ruat ila a fuh lo maw an tih chuan Hualngama chuan rawtna ṭha tak a ni, a aia rawtna ṭha dang hria kan awm em tiin an en kual dan dan hnu a an la ngawih ṭhap hnu chuan aw le, Piandeng an Lal fapa kha Papawnga nen hian zu hruai ula a ni kha tawktarh ah kan hmang ang tiin a tirliam nghal a.


An Lal fapa an rawn hruai hnu chuan khawchhung lut turin Lusei mihrangval rual khawhnih zinga thlanchhuah te chuan Paihte Lal Mungtinthanga Lalna khua chu an pan ta chheu chheu mai le.


An khaw Lungdawh an thleng, khua chu chiang takin a lo lang iarh mai a, Ar khuang,al al ri leh Vawk ngek thawm te, naupang fiah vak lo va ṭap ri te chu an han hre thei ta a. Laiveta chuan aw le, ti hian a huho hian kan lut ang nga, Lalin kan panding nghal ang. Lalin kan panna kawnga min lo dang tur reng reng chu nangin i lo kian tir zel ang tiin Lal fapa chu an melh khai khai a.


Ti chuan le, khaw chhungs vengmawng in pakhat an pel awrh tih chuan an Lal fapa Luseiho in an phuarbeh chu an hmuh chuan ṭe chul hlawmin mipuiho chu an in punkhawm nghal a. Pun lah an pung chak, rinai tak chuan Tlangval ralkai thei chin pawh an lo nghah hle nghe nghe a.


Lal fapa chuan kian tak maw, ka farnu Lusei ho kut lek nak maw, tia vin deuh ṭhat ṭhat khawmi ten an han hriat chuan thinrim tak leh hret takin kawng chu an lo kian ve mai bawk a.


An hma taka Pasalṭha Kamzarem leh a aihnahphah pui Khamtawnvung chu lo dingin chutah le, Piandenga chu rawn dawk zawkin Paihte Pasalṭha pahnih hmaah chuan ding teu chung hian an nuih sak mai zawng, a ṭhiante pawn chuti teh thuta lo tlazep Piandenga chetran dan em em chu mak pawh an ti hial zawk a ni.


Kamzarem chuan a Ṭhianpa beng bulah chuan Saw Lusei na khawh rawlthar midanglam bikna ka hmuh uh hi ( Saw Lusei rawlthar saw mi piang danglam bik a nih saw) tiin an hmaa Lusei rawlthar mitmeng fiah kak, a thinlungin hlauna a pai ve lo a ni tih hriat ngawih ngawih chu enliam mi a ni lo tih chu an hrechiang dun hle nghe nghe a.


Piandenga chuan u te u min lo ngaidam teh u, tia ṭawp sap in Kamzarem chu melh in Kamzarem nang bawk maw, kan ram chhunga kan chi khur min chuhpuia tham lo taka min ṭawngkhumtu nang khan in mal beih min cho em an ti sak a.


Kamzarem chu nuih hak pah hian naupang mawl lutuk an ti hluk a. Kamzarem chuan a ṭhianpa bulah chuan a tawp dawng i do kik ding uh hi,Lusei pa,( A tawp kan thlengpui law law ang nge he Lusei pa hi) an tih chuan Khamtawnvung chu an lo bu nghat a.

Duhtawk phawt ang.


































Thursday 21 March 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG 10 NA.


THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN
BUNG 10 NA.

Hualzasela Pasalṭha chuan Thangzika chu chik zet a en chung leh a thinlung chhunga rinhlelhna la kai tih hriat zet mai hian, kan tum thuhmun a nih rual hian hnunglam aṭang hian min hup mit ṭhak duhtu hi an lo awm ang tih ka hlau hlel lo ve an ti zauh a.

Thangzika chuan nuih sang pah leh a thinlunga hrethiam tak mai hian, keini lam aṭang chuan a chhuak lp turah ngai ang. Mahni lusei puite laka rilru kha pu mi kan ni lo ve tia a sawilai chuan hnim pik kar aṭang chuan Laiveta te chu an lo chhuak khawm a.

He Ṭiau lui tui hi kan vat kan mamawh a ni, ni a tlangsang hmaa an khaw ram chin kan thlen a ngai ang. Tia Hualngaman an sawi chuan Thangzika chuan ni e, a ṭhawng tu zawk kan nih dawn avangin muanchan a chi vak lovang an ti let ve sap a.

Hualngama chuan a rilru chhungrila thinrimna in phum ru chu a hmel hmaia lo lang chhuak in Thangzika te lam en ha pah chuan kan chet thawh duh danah in ril rem zawng a nih dawn loh ai chuan inthurual thei kan ni dawn lo a ni an tih chuan Laiveta chuan Hualngama en kal chung chuan kei zawng, ka duh aia mah mah awm lo a chet ka tumna hian in hmai zawng a zah dawn hauh lo a ni an ti let ve sak a. 

Hualngama chuan chu ti a nih zawngin kan thu a rual tlang turah ka ngai e. Sai phak si lo va a ruk a rala che te hian ka chempui hriam lai hi an dawng khawp ang. Tiau lui kan kan hunah an khaw kawng panna kawngṭum hi hmun hnih ah a in ṭhen a, Luseiho kan rinawm zia leh kan thu leh hla a kan dingnghet zia entirna'n i naute pathum hi ka kiangah kal se la, ka naute pahnih hi in kiangah kal ve thung rawh se an tih chuan Laiveta chuan rawtna ṭha tak a nih chu an ti sap a.

Hualngama chuan Piandenga leh Papawnga chu melh ding bik tak hian ka kianga kal in duh em an tih chuan an ni pahnih chuan Thangzika chu an han melh ralh a. Thangzika lo buk nghat an han hmuh chuan aw chu an pawh ve ta a. Hualngam bula kal turte hi Aivela, Papawnga, Chhunhleia leh Piandenga an ni.

Huaingama chuan Lianhrim, Huzau, Liankung, Herha, Khamsang pasalṭhate hi zui ru le, tih leh kal an han rual a. Ṭiau lui tui nu phut leh rapawm lek lek a, in chhek per ri sung sung daikai tur chuan Lusei Mihrangval rual te chu an han in puahchah a.

Hruikhawng chu an kawngah nghet taka suih in an han in ṭawnzawm hnu chuan raw chang sei tak tak chu ṭawn zawm leh in Hualngama chuan Ṭiau lui tui chu an dai ṭan ta a, a hnunga mi te chuan rawn zui ve leh in  Raw tlawn chu an han vuan ve nghal chat zel hlawm a. Ti chuan leh, Ṭiau lui tui chu kan chhuakin an han tlang bawk a ṭiau kamah chuan an han ṭhu chawl far hlawm a. 

Tuibur hmuamda awm vel an han chawlh hnu chuan kal zai relin an sawi lawk ang ngei chuan kawng ṭum pahnih lo in phan riak ah chuan in ṭhen phawk in Mihrangval rualte chuan a tam thri angber Paihte( Teizang) ho lu khai tur chuan hma lam an pan ta khep khep mai le.

Hualngama chuan naute u, an khaw ram chin kan thleng dawn ta der mai, tia an Perh tar chu an kawk va a, Piandenga chuan, U Hualngam, engtianga hmalak nge i ril ruk le tiin zawhna an zawt a. Hualngama chuan a tam thei ang ber lu kan khai ang chu le, hmeichhia leh tar chak lo erawh kan zuah ang, Laiveta te kalna lam kha a kawng a kual deuh avangin  kan hmakhalh dawn tihna a nia, engpawh ni se, fimkhurna hi kan nunah bet tlat rawh se an ti a.

Chu tah kal zel in an hma lawk a, nula nui thawm leh thing ek ri chu chiang takin an hre thei a. Hualngama chuan uai ka duh aiin thawm kan va hre hma deuh ve maw le, an khua chu an ralmuang tawk thawkhat hle mai maw, heng chen chen a an khaw nula te an thlah zalen ngam chuan engpawh ka ti thei a ni tih chu an Lalpa changthlan a ni ngei ang le.

Engtiang chiaha huaisen nge kan nih le? Keini Lusei ho hian kan lamtir ngei ang. Piandeng, Papawnga nen khan veh chho ula, hmeichhe awmnem an ni tih kha hre reng chungin thawm an chhuah lohnan vo bet ang che u, kut erawh in thlak lo hram dawn nia an tih chuan Piandenga te pahnih chuan an tihtur chu hai mawlh lovin thawm lo chhuahna lam chu uluk zet hian an han pan dun ṭhem ṭhem a.

Piandenga chuan Papawng i diar la chhuak la i hmai tuam rawh le, khi hnunglam min chhawn a nih khi, an kiang vel erawh khi i mit khan len ngun deuh se, tia a sawilai chuan Papawnga chuan nula pahnih thing eh rikna piaha Paite bekzial pakhat ngaihngam taka sehawr thing nghenga ṭhu chunga vaibel lo pak khu hlat hlat chu kawh zauh pah hian Piandeng a va buaithlak duh dawn ve maw le, an tih chuan Piandenga chuan, awlsam taka ral beihtum na hmun a ni lo ve i in ring em? Nangin nula te saw lo buaipui ang che. Tih leh Sehawr nghenga ngaihngam taka lo ṭhu chu an pan ṭhem ṭhem a. Chu tah leh, thingṭang ro a rap tliak ri khauh mai le.

Chu Paihte pa lo hawiphei chu ding nghal zawkin a chempui chu an hum nghal zat a. Chu ve leh, Papawnga chuan nula pahnih chu a ruala bawh thlu raqp pah hian chempuia tin dun chung hian i awrawl in chhuah vaih chuan in lu hi ka tan nghal ang an ti vin ṭhawt mai a.

Chu paihte pa chu rak nawk nawk chung hian Piangdenga awmna lam chu rawn pan phei nghal in Piandenga pawh chuan zei tak mai chuan an veh ṭhem ṭhem mai a, Paihte pa chuan Lusei nak mawh hi, i lu sahlam mawian ka ti tia a mitmeng fiah kaka Piandenga melh chung chuan an rawn bawh phei puat . 

Piandenga chu lo zir sawn zauh hian Paihte mawngah chuan a chem phek chuan an hem pawp mai zawng, chu Paihte pa chu dingdihlip zawk in a mawng chu an nuai vut vut a. Piandenga chuan chu Paihte pa kawlhnam ken chu melh chunga a ban vai zawnga a thlen chin awm vel an teh leh chuan bawh zui ve nghalin a rawn sah phak lo vah ding leh chatin leia in bin chung chuan Paihte pa lo hawiphei chu a beka hnek burin lei a a tluk rual chuan bawh nghal zat in a nghawngah chuan an chuktuah nghal a.

Papawnga'n chema a tin te zinga mi nula, a hmel en reng reng pawh a mi awmtheifa tih hriat ngawih ngawih, hmel ṭha tak leh hmel nung sarh mit aṭanga mittui lo luang chhuak ngiai ngiai chung chuan Lusei, zahngai a khawhmuhnan nun rawh, ka u a nih kha an tih chuan Piandenga chuan chu nula hmelṭha tak, a hmel pawh a lo la en chian hman loh lam an hawi zet zawng, mihrangval chu , chu nula hmelṭha tawpthang lakah tui ang  a nemduai e.

Chu nula bianga mittui luang chu en ding ngar chung hian a hmelṭhatna chuan Piandenga thau ah manin a khaw hawi te chu tawi ru riau hian a hria a. Papawnga chuan Piandeng eng nge i la nghah reng? A lu kha i la ngam lo a nih chuan keiman ka rawn la dawn em ni? Tiin a rawn au a.

Piandenga chuan a bawhbeh pa chu kuaidakin tu nge i nih? Tiin an zawt a. A hnar aṭanga thi chhuak sung chung hian, chu Paihte pa chuan Lengsir Lal Mungtin thanga fapa Munglianuk ka ni e an tih chuan, Piandenga chu tho chhuakin a nghawnga chempuia chuktuah chung hian, khawnge in pasalṭha Kamzarem an ti chang bawl mai a.

Duhtawk ang aw.


MI LU LAK CHEM. BUNG 10&12 NA.

MI LU LAK CHEM
BUNG 10---12 NA.

Muantea Muantea Khiangte

Rokhuma chuan Kawlte, U cheu kan lawm hle mai, a chhe thei angber dawna ngaihtuahna mumal pu hman lek lo a, ka lo Arpui mitchhin laia mang lam pawh a ka man phak lek loh kara in hmai eng ka han hmu zet zawng, Vanzau Lalpa chuan min lo la hre ve reng a ni tih ka hriat hian in chungah leh kan Lalpa chungah lawmthu ka sawi mawlh mawlh ni se an ti dam diai a.
.

Cheua chuan khaih khaih, ti khan an tlak duah ngai lo, hei zingkhua te pawh a rawn var ṭan a chha chu a ni tawh si a, tah hian Tukṭhuan in rel nghal i la a ṭhat dawn hi, tlangval huaisen te u kan chawhmeh ken a piang kha hei changel ah hian han bun khawm ila thing ṭangro chhem tur i buaipui nghal ang u khai, Runther hei hi maw i farnu chu? A hmel lah chu Ramhnuai Lalnu ianga mawi a nih hi tiin an fak luam a.
.

Runthera mitmeng chik taka lo en kar tu Kawltea chuan Runa tiang hun hi kan la tawk leh lovang tun nge sawi thei? Nun khawchhuahnan chuan kan beih let a ngaifo reng a ni, Vanzau khua hian Pasalṭha a neih belh leh a, chu chu nang hi i ni, Chhingzoi maw i farnu hming chu a mawiin a hming pawh a puzo ngei mai, an tih chuan Runthera chuan ka lawm e, tia chil an lem khalh khalh chuan Cheua chuan an ni pathum kaw ruah tur zia chu hria in an duh lo chung cung chu tukṭhuan bar hmasaah a ṭantir ta a.
.

Puar pang maia ṭhut khawmuan pah a an dul an chul an chul lai chuan chung Pasalṭha ho mit chuan khawdang reng a hawi thei mawlh lo a chha chu a ni, an kiangah nula hmelṭha leh pianthiam a awm ve miau avang leh an chawei na vel phur leh thothang taka a tihfel laia a puanbih lar a a mal no nalh tak lo lang paq leh phek ṭhin te chuan an mit an len sawn phal reng reng lo a chha chu a ni.
.

Cheua chuan Rokhuma te chet thawh dan vel chu chipchiar takin an zawt a, Runthera chuan an sawi zung zung hnu chuan an hruaitupa ber Cheua chuan kan hah te a dam tawh chuan kal zai te i rel tlang ang u hmiang, kan Lalpa pawn tlumtea thlir in min lo thlir reng dawn a nia, Rokhum nang kan nula hmelṭhai chu rawn chhawm mai la, an tih chuan Chhingzoi chu a lai deuh ṭet ṭet a, a rilru chuan he Rokhuma hi a vawikhat hmuhnaah khan a thinlung kawngkhar kha lo kik hawngtu ni se a duh em em a ni. Mahse chutoang lam hawia han in rel hran chi ni lah si lo le, Diktaka sawi chuan Rokhuma pawh hian a duh ru ve em em a ni, mahse a vawikhat hmuhnaah tiang maia rilru a put chuan mi pa laktlak loh takah a chhuah mai a hlau bawk si nen a, mahse, Pawih ho in an hual hma kha chuan in haw lo tih hriat ngawih ngawih khan mitkhap kar chhunglek in hun an hmang kha a nia, chung zawng zawng chu Runthera hian a hai mawlh si lo.
.

Cheua chuan fiamthu han thawh nuah nuah pah hian a bula tlangval ho chu an nui ri leh hak zel a, Kawltea lah pek chuan kan kawmchhak nuthlawi kha hei U Cheua hian zankhat kha chu a lo zen ni ngei tur a ni, Kan Lalpa hnen kha a zan a zan khan a thlen a, mahse a lo uksak vak lem lo a ni awm e, U Cheu a nawm dan a dang em tia an zawt leh chiah mai chu an nui ri ham ham hlawm a.
.

Cheua chuan mai mai ṭhin a, a nauṭam uaifual phir ralh kha Mankaia thlamah i zen e an tih kha maw le tiin an fiam zui nghal zat a.

Chhingzoi chuan Rokhuma melh ralh pah hian khua kan hnaih tawh em an tih chuan Rokhuma chuan zawi sap hiam hnaih tawh e, i chau deuh em ni la puak i duh em an ti fiamthu a, Chhingzoi chuan chau lo ve, Pasalṭha rual zinga hmeichhia lo kal tel ve hi zahthlak ah kan la deuh alawm maw le, ka paw zawk dawn che em ni an ti heu mai a.
.

Rokhuma chuan min paw zo awm lo em mai a, zahthlak lah lo ve, nula hmelṭha tak kan chhawn haw a ni tih hi hre ngat se chuan khaw mipuiho zawng zawngin min lo hmuak ngei ang an tih chuan Khaw chhung luh nan kawi thum chiah an bak ta .

Cheua chuan hei le khua kan lut hnai dawn tawh bawk a, kan nula hmelṭhai chu kan zawn haw mai dawn em ni an tih fiamthu chuan tlangval ho chuan Zanin na na na chu Chhingzoi runsang kan kai ang chu le tiin an nui ham ham a, chutah Kawltea chuan Siamliani runsang kai tur nen chu in va indaih awm lo ve le, Rokhuma hnungzui tur kha inthlang fel mai dawn em ni an ti khauh mai zawng, Rokhuma chu za lo tak mai hian a nui hul hak a, chuthu lo hretu Chhingzoi chuan Rokhuma melh ralh pah hian a rilru chuan a kianga kal hian Lawmnu a nei em ni? Tih ringawt chu a rilruah a awm a.

Rokhuma chuan khaih khaih, kan Lal fapa Kawlkhama huhang kan zo nem maw, chan loh tur melh reng aichuan Zawlbuk meihnungpuak pah a, Valupa ti ti ngaihthlak ka nap e an ti liam puat a.

Kawltea chuan Rokhum kan Lal fapa i rawn sawichhuah takah chuan tu hi nge a chhun lam lam le ka ti, tia sawi leh tura a ka an an zuaih laitak chuan Cheua chuan a mitmeng chuan lo khap thuaiin Cheua chuan ngaih khat ah i ngai mai teh ang u tiin an thu kallai chu a rawn hliahkhuh a. Cheua chuan Zahlir, Aithanga nen khan Lalpa hnenah lo han kal ula him dan takin kan lo let leh thu hi in lo zai dawn nia, tin Pawih nena kan inkar thu hla erawh hei mi lu kan khai haw lo nen sawilan loh a ṭha zawmah ang nge tiin a tir nghal a.
.

Vanghmun Lungdawh chuangkai in an thlansa ti daiin thlithaw heuh heuh lo leng chuan Chhingzoi sam sei bu chhah tak chu rawn chhem leng siau siau in an hui leh heuh heuh ṭhin a, Cheua chuan hei le khua pawh a lang ta uarh mai le, khuannu venhimna a zarah ko kim takin mahni run ṭheuh kan pan dawn zu nia, a ṭhen ten fanu thar duhawm tak nen hun an hmang dawn bawk nen, a engpawh chu ni se, Kawlte, Chhingzoi run i kai ang aw zanin zet chu zan tumtawi pah fawm in  an tih chuan Chhingzoi chuan ui ha, in lo leng duh phawt te chuan keia lo hnar phak rual in ni lo ve tiin an nui leh har har a.
.

Kawltea lah pek chuan mi duhlai runsang kai tur hian an mi dip a na fu lavang maw? Keizawng Sairam chhuah a, kan ṭhenawm ramri pel rawt khawpa vanglai nun am tak mai a han hman te lam lam hi zu chak zek zek a, an tih chuan Rokhuma chuan Kawlte, keipawh ka rilrua riak tlat zu nia, awllen te han thleng dam chho phawt ila U Cheua ho hian han bei teh tak ang u hmiang anctih chuan Cheua chuan ni ang hmiang, hawh u le kalzai in rel leh dawn ila chhungte ngaih lam lam te hi a lo ṭha lo dah ang nge tiin kalzai an  rel ta a.
.

Khua an han lut chu mipuiho chuan lo hmuakin Runthera farnu chu tlangval leh putar naupang chen chuan hmelṭha an tih thu hlir an sep rawtui an a tling hial a ni, a then ten Siamliani nge ṭha ti ten an lo in hnial leh laih laih ṭhin.

Hun leh ni te chuan Vanzau khua chu herliampui ve bek bek in mitin mai chuan mahni hna ṭheuh thawkin mahni seh seh mual lamah an lian nitin a, a ṭhen ten beai thangte kam in a thawkmawh deuh te chuan hnuhhram lamah an hma sial ve bek bek in ni tla vanvuai thleng thlengin an thawk nasa hle mai a, Rokhuma pawh an lo awmna bing hle e ti lo chuan a thawk sawt in kar lovah a lo lama buh hmun te chu thlo zoin a nun chu a hlim ve veng veng mai a.
.

Chutih lai chuan Zarpui Khua chuan buaina tawk mek an khuaa feh kal haw feh kawnga lubung a lo let leh ringawt ṭhin chuan Zarpui khua chu a ti ral muang lo hle mai a, An Lal Tawnliana chuan a upa te ho hnenah chuan Vanzau khaw Pasalṭha Cheua leh Zamana leh Kawltea chu beiseina sang tak nen pur tawp turin thutlukna an siam nghal hmiah a.
.

A valupa te leh a tlangval te chu zing varṭiana chhuak turin a ti nghal hmiah a, hetia Zarpui buaina bulṭanna chu an Lal fanu hi Phulzau khaw Lal Lalthangtinhawla fapa, Zahawla a nupuia han dil hlawhchham an Lalpa thintim in a ruk a rala a pasalṭha chhuantawlawl khualkai pha ngat pathum , Aidenga, Lengsira leh Zaduna rawng taka chet han lak tir kha a nia, in malbeihah Zarpui pasalṭha te hian an ngam hlawl si lo, Rokhuma khuanu vohbik chu la kawl ngat ni se tiang dinhmunah hian an ding lo chiang viau ang.

Vanzau Pasalṭha Cheua, Zamana, Kawltea, Runthera, Rokhuma te hi eng ang chiah in nge an chet dawn le? Rokhuma chu Zarpui khaw tan ke pen in a mi lu lak chem nen a kal chhuak dawn em le? Hmuhsitna vawrtawp dawnga thinlung hliamtu khua hi ṭanpui tur in ke a pen dawn em le? Hr in beihna nasa tak lo thleng tur hian Lusei khuaah hian chhiatna nasa takin a nghawng dawn tih reng tuman an hre lawk bik si lo, Cheua leh Zamana thihna chuan engtiang chiah in nge nge Mihrangval pathum Rokhuma leh Kawltea leh Runthera a den nat dawn le? Sailo Lal Saithangpuia lu la tur a thisen a chal hnawm ngat Vanzau mihrangval pathumte hian Sailo lu lak an tumna kawnga Sailo mihrang, sa leh ral hmaa zam ngai lo, Sailo hnam thlah te zinga an hming dai tawh ngai lo tur Pasalṭha Saitawna, Sailosuaka, Raldawna te paltlang a ngai miau dawn si.

Lo nghak fan fan la, thinnel takin lo dawh hram hram ang che.

BUNG 11 NA.

Vanzau Lalinah chuan Lalpa leh a Khawnbawl upamin chuan Zarpui khua aṭanga ṭanpuina diltute chu an en kar mai a, Zarpui Pasalṭha Mantawna chuan Lalpa kan khaw buaina hi zahthlak leh dawihzep thlakah min lo ngaihsak lo hram la, kan Lalpa mang lah a ang nasa ropui si nen, keinin han do let in han basa ngam ve mah ila, keini aia a tuar nasa tur chu kan khua mi leh sa te an nih leh zel nen, chu loh vah Phulzau khua hi khaw lian leh Pasalṭha huaisen tak nei an ni nen, hma han lak tum teh mah ila, han tih ngaihna vak kan hre lo a ni an ti dam diai a.
.

Lalpa chuan chu in Lalpa chuan ka pasalṭha te beisei in thawk a rawn lak tir che u tihna a ni maw an tih chuan Zarpui pasalṭha chuan Lalpa aw ni deuh ber mai tiin an chhang a. Vanzau Lalpa chuan a lu buk nghat nghat pah chuan chu ka pasalṭha ka khaw daingul te thihna lui ruama an lu rawlh tura in Lalpa in a duhna chhan hi a aia duh chhan ṭha te kam keu chhuah tur in hre mial lo maw an ti leh chuan Zarpui Pasalṭha chuan Lalpa, Lusei leh Lusei inkata buaina chhuak leh ṭhin hi kan Lalpa chuan a duh lo va, ti tawp turin nangni nen a hrui khat vuan chunga hma la turin a duh che u a ni, an tih chuan Lalpa chuan aw le, he thu ah hian thutlukna ka siam thei lo ka pasalṭha te kam chhuak ka lo ngai thla ve phawt ang nge, tiin thu pawhchah pah chuan an mikhualte chu thlenin tur an ruahman sak nghal zat a.
.

Vanzau Lalpa chuan Tlangaupa ka pasalṭha te kha an hming kimin Zanriah khamah ka Lalin hi lo mawi teh se, Runthera tiam in tiin an tir chhuak nghal a.
.

Zanriah eikhama Lalin chhunga ṭhubial ṭaih hlawmin an thurel chu a khun khan tlang ngei mai le. Lalpa chuan Cheua engtia hma han lak chi nge niang? Mi buaina kara ka pasalṭha te Lu rawlh ve tur cheu chuan ka ti lui lo che u a nia, an ti a, Cheua chuan Lalpa, kan,Lal i nia, keini thu lo tihtlukna chi a ni lo ve, Lalpa i remruatna hi lawm taka pawm tur mai zawk lan ni e an ti dam thlap a. Kawltea chuan Lalpa Phulzau Lalpa thu sukthlek dantur pawh i hai ka ring lo, a pasalṭha te lah i hriatchian vek an ni, an ni lam hawi zawnga Mi lu lak chem lek tura min duh a nih pawn keini Vanzau Lal Lalvankhama tlangvalte hi kan zam hauh lo, kan tin therte pawn kan hlau hek lo, Lalpa i thutlukna kan nghak e an tih chuan Lalpa chuan a lu buk nghat nghat pah chuan aw le ka pasalṭha leh ka Vangkhua venghimtute u, ti hian aw niang tiin thu an sawi ta a.
.

Aw le, Zarpui Lalpa meuhin a an buaina ti reh tura ka Pasalṭha te meuh rawn pun chu keia lo hnar chi rual ah lah ka ruat lo ve, Kawla leh Rokhuma leh Runthera hian ka vangkhua hi ka thlazar hnuaiah lo veng se,Cheua leh Zamana hian ka tlangval rual 30 khawm se Zarpui lhaw lam pan turin an ti dap dap a, Kawltea chuan Lalpa kal ve tura rua ka lo hman lai lai a, mahse Lalpa i thu hnial erawh ka tum lo a ni an tih chuan Lalpa chuan engte nge kan hmaah lo thleng dawn lah kan hre lawk lo. Tukkhum mittnei ran a hun lan hman a ṭul a ni, naktul varṭian lamah chhuak turin Cheua hian zawlbuk lam lo zu thawi se la, Tlangaupa nang, kan khuaṭha te lo hrilh mai la a ṭha ang nge, tiin Lalpa chuan thu an pawtchag nghal a.
.

Zing ni chhuak engmawi tak chuan Vanzau khua chu a chhun paw pheu mai a, mitin mi mir te chuan mahni ṭul ṭul hna te khawih in anzing buai hle hlawm a, an Pasalṭha te thihna ruamah an ding dawn tih lah hre lawk lovin hlim takin lamkawia an liam tur ban vai lauh lauhin an thlir liam a.

Zarpui Lalinah chuan Lalpa chuan hei, zah pawh dawn lovin in mi puihna tello chuan eng kan ni si lo a, tiin an khaw ralmuan loh zia chu  an sawi dap dap a, Cheua chuan Lalpa eng nge kan an dawn tih lah va hriat ni suh, mahse theitawp han chhuah ila, kei leh i tlangval sawm rual nen lo awmna bing ber ah zanthum riak turin in buatsaih ta ila, i pasalṭha ten ral piah lamah hma lo la se, theihtawp kan chhuah tlang a niang chu, Lalpa ka remruatdan hian a kaw zawnga a thlen ngei ka beisei an ti charh charh a.
.

Lalpa chuan Vanzau pasalṭha nge nge i thu a fing e, engtikah nge chhuah zai rel ila kan tih ang? Tia Lalin chhunga a mi koh te chu an enkual dan dan a. Cheua bawk chuan naktuk Varṭian hi kan tinzaqn mai dawn em ni? Tia Lalpa an zawh chuan Lalpa chuan khaih khaih khaih, hah te lam lam a dam hman nang, nilhat te zawng aqmni khama hahdam ni ah kan hmang ve bawk ang chu an tih chuan Cheua chuan Lalpa kan hah lo ve, an tih ṭalh chuan Lalpa chuan chuti a nih chuan nak zing lama chhuahzai rel turin kan in buatsaih a niang chu khawnge i lo kalna lam lam te a hla tham sia Mutmu teh pawh han tuah hma ula a ṭha ang nge tiin ṭin zai an rel hlawm ta a.
.

Vanzau lamah ve thung chuan zan lam chu zan dang ang lo tak mai hian a reh hian a reh ṭhiap mai a, Runthera te in a Chhingzoi rima nui ri leh dar dar ṭhin tih loh chu thawm dang vak hriattur a vang hle mai, Siamliani te inah ve thung chuan Siamliani pa pum nuam lo Lalin aṭanga lo haw chuan Rokhum, Kawla, keizawng Zarpui ho buainaa ring lo rawlh ve ngawt hi buaina zakhua min thlentu ni dawn tlat a kan hriat tlat pek chu an ti nuah nuah a, Rokhuma chuan Pu Tuak ngaihtuahna a kal ding duh riau mai ka ti, mahse eng em thleng lo turah ngai ila an ti bah niai a.
.

Siamliani chuan ui ha, keipawh ka rilruah a riak reng mai, kan khaw awmdan te lam lam hian ka ngaih lam lam a ti ṭha lo mang teh e, khawimaw Kawlte i vaihlo kha a no a nih kha tih leh lak kai sak an rual nghal zat a.
.

Kawltea chuan Khaih khaih khaih ngaihṭha khan awm rawh u, U Cheua hmalakna hi a hlawhchham khat a nia tia a sawilai chuan Lenghaw ar a lo khuang al al a, Kawltea chuan Ṭhianpa Khum ṭin zai kan  rel mai dawn em niang? An tih chuan Siamliani chuan a mak mang teh e, Tuibur hmuamda te tal an ṭhu khawmuang ngai e, nge lengi runsang dang kan leh in tum zawk an ti zauh a, Rokhuma chuan nei lah lo ve, Zawlbuk val upate an zahawm ngai e, tih leh thawh an rual nghal a.
.

Rokhuma chu mutmu pawh tuah thei mumal lo hian a let a let mai a, Runthera lah chuti bawk, chutah Khuma chu ṭhuchhuak hlawl hian a piah thim tham deuha Runthera lo ṭhu chhuak chuan a lo melh lar bawk nen, Rokhuma chuan Zawi sap hian Thera, zanin zet zawng maimiziala kan awm chu le an ti thawp sat a, Thera chuan nia keipawh hi eng tih tih nge ni mutmu pawh kan tuah theih loh reng reng le an ti bal bal a. Rokhuma chuan mutmu tuah i han tum leh ang hmiang tihpah chuan an mu ṭha ve leh mai a.

Rokhuma mangah chuan tlangsang lai tak a lu nei lo va mipakhat lo let reng leh, chiang taka melh ngar tu tu tih a hriat loh Pasalṭha hian tu emaw nghawng hi a lo zai thi baw hawk hawk bawk a.

Rokhuma chu tho chhuak hluaiin Kawltea chuan kha Khuma, i mutui meuh maw tiin nuisang hian an zawt a, Khuma chuan mutui e le, mumang bo ṭhaka kan mut chu le an tiliam puat a, Runthera chu Zawlbuk bawhbel bawhliam pah hian kha nangni pahnih chu eng thuchhia a ṭha nge in lo sawi a? Tiin an zawt a, Rokhuma chuan thutak hmel fe hian a mumang chu an sawi chhuak phawng mai a, Runthera chuan buk nghat nghat pah hian vawin chu kan pathum hian Tum tluk mual lamah i herliam mai ang u hmiang, thil ṭha deuh tihtur kan nei a nia an tih chuan Kawltea chuan en he haw hian Runa engthil maw an ti ha a, Runthera lah chuan kan kal hunah chauh ka sawi ang, a tihlai mek chuan Tlangaupa chu rawn thleng chawpchilhin  Tlangaupa chuan in lo awm remchang hlauh mai ka ti kan Lalpa in a rang lama hmuh che u a duh a ni an tih chuan Lalin lam chu an pan nghal a.
.

Lalin an han thlen chuan Lalpa chu Lalin chhunga vei tawn sek chung chuan leihkapui lam chu an hawi leh zauh zauh ṭhin a, chutia a mi duh te an lo thlen chuan Lalpa chuan in mawng hung rawh u tiin an ngawi leh ngul a.
.

Lalpa chuan ka koh chhan che u hi tun va hria se ka tih loh vang a ni e, nizan lam ka mang lam hian ka ngaihtuahna a ti kalding hle a ni, tiin a pasalṭha rammu a chhuak te an boral vek thu a mumang lama a hmuh chu an sawi chuan Rokhuma chu a ṭhu ngil nghal awt a. Lalpa chuan manglam mah ni se ngaihthah chi ah ka ruat lo tawp mai ka ti, khua hi chhuahsan lo ula awmni kham turin ka duh che u a ni, an tih chuan Kawltea chuan Lalpa i thu ni rawh se, chutia kan Lalpa meuhin a awmni kham tura min duh te chuan a thu kan zawm mai a niang chu, tiin Lal fanu Thangpuii eirawngbawl chu an melh zauh a.
.

Lalpa chuan Ka pasalṭha leh ka in nghshna te u, tunlai chu ka awmdan hian ngaih lam lam a ti ṭha thei thlawt lo ka ti, a ṭul zual te chauh hian lo lam pan se tlangaupa nang vengmawng aṭang khan han au la a ṭha ang tiin an tirliam nghal a.

Ti chuan leh, chhungtin te feh tura lo in ruahman ho chuan phawk deuh duk hian tlangaupa chu an en ho mai a, Khawnbawlpa chuan uai kan Lalpa thu chhuak chu khaw nge kan ngaihven ang nge tih leh Lalin lam pan an rual a, Lalin a han thlen chuan Lalpa chuan nang nge nge ka thachhang i dawl zo bet e, Siamliani pa lo ṭhu teh khai, tiin a mang lam chu an hrilh dap dap a.
.

Tukṭhuan eikham a nih chuan khaw mipui ho nu nau te leh nula leh tlangval tihtur hrelo ho chu Leihkapuiah a chhun pachangah chuan ti ti vawrhin an nui ho dam dam a. Dai hnaiah chuan Kawltea, Rokhuma leh Runthera te chu muk taka ti ti in Kawltea chuan thutak fe hian a kawi a ngila kawng engkima in pui tawn tur kan ni tih hi i vawng reng ang u, Sa kah hnem lam hi pasalṭhatna lam a ni lo va, Pasalṭha diktak chuan a khua leh tui tan engpawh a bei ngam tur a ni, tiin Cheuan an zawlbuk an kai tirh a ta a lo kaihhruai dan zawng zawngte chu an sawi dap dap a.
.

Runthera chuan khulai haipui hnuai hlim ah khuan  Kawlte i nunchan zir hi la hmu fo ṭhin ti teh u kan pathum hian in kawp tlatin nunchan in zir teh ang u khai an tih chuan an chak zawngtak lo ni nen, an pathum chuan Haipui buk hnuai zawlah chuan khawmhma chem lem nen chuan an han in ral sah pawp pawp  mai a, Rokhuma chu khan lo hle mah se, Khuma chuan khawkhat khualkai pasalṭha aia an hnuaihnunna bik a hmu miah lo a ni.
.

Rokhuma chuan Kawlte, i chem i hum khan i kut ṭang khan a fawng hmawr pel suh se, Runther, i ke chheh zawnga i kar zau zawng kha duhaiin a thui mah mah, palh thil thu ah i in veng hman lovang tih leh a kaiza chu an tlawh thlep pawp mai a, i hmu maw, i hnunglam i tukkhum pawh khan mit nei rawh se, Kawlte kha aw tih leh zik zaka tlan pah in Kawlte zawn a thlen hma chuan kuna in bim thutin Kawltea kaihza tha chu khawmhma chem chuan a va zai a. Rla bei tur chuan kan beih tum te mit tak hi enzam a pawimawh hmasa ber a, chumi hnuah an dinglam nge an veilam tha pek na zawk tih kan hriat a ṭha, an ke chheh hian ding lam nge veilam chet tir hmasa tih te hi kan hriat a pawimawh hawh u le, ṭhu chawl lawk ang u hmiang an tih chuan an han ṭhu chawl te te a.
.

Rokhuma bawk chuan Kawlte, i kut dinglam hi i khawr hle a ni tih ka hre thei a, i ke phah nghahna tur lah i ngaihtuah ngai hek lo, a rual rem ṭha em? Khawi hmunah pawh buaina tawk thei vek kan ni, kan lei rah tur a rem em? Kan hmelma te hi kan hmachhawnin an ke chheh dan hi kan en uluk a ngai fo ṭhin an ti dap dap a, Runther, i tha pek kha vawikhatah kal tir vek ngai suh, khek hun a awm ngai a nia, kan mi beihte a zir in, ṭul lovah tha kan pek vak vak chuan kan beihpuite hian min veh chau thei a ni tih hriat a ṭha, an tih chuan an pahnih pawh chuan Khuma sawi chu pawm tih hriat tak hian ngaihsanna nen an bu duh nghauh nghauh a.
.

Rokhuma chuan le, in ti leh dawn chhin i la, tiin an han ṭan leh chu Rokhuma chu a lawm in a khi var var mai a, ti kha chuan Vanzau Mihrangval Pathumte hi tu in nge lo dang ngam ta ang le? An ti lar lar a. Runthera chuan hawh u haw zai i rel ang u hmiang, Lalpa koh theih renga kan awm a ngai a ni tiin khawchhung lam an pan nghal a.
.

Khawchhunga an pathuma an han kal chu Rokhuma chu a lianṭha bawk a a lang lawr ngauh bik a, nula ho lah chuan haw lo tih hriat tak mai hian an lo thlir dauh dauh mai a, chung zingah chuan Runthera farnu Chhingzoi chuan Rokhuma chu mit la sawn lo lek hian a lo thlir veng veng mai a.

Duhtawk ang.

BONUS

Ka thu lo hian tuman Mi lu lak chem hi Whatsapp ah lo post ka phal tawh lo.

BUNG 12 NA.

Rokhuma chuan Kan khaw awmdan vel chuh, Huih chho thli lah hi a thawh leh hak hak ṭhin ka ti, hetianga Huih chho thli a thawt hek hek hi chuan kan pi leh pu te khan Sahrang emaw Ruang emaw hi kan Lalpa Lalna ram chhungah a rawn lut ṭhin e an tih tak kha maw an ti chuar chuar a.
.

Runthera chuan Zarpui khua hian kei zawng, ka ngaihtuahna zu luahkhat tlat pek a an tih chuan Kawltea chuan khaih khaih khaih in ngaih lam lam te kha a ṭha lo hma a nih kha eng em a thleng lovang, UCheua leh Zamana ho a kal an nih kha hrereng ula, khawnge Runthera farnu seih hmuturin mawng in hung tlang ang u hmiang an tih chuan Runthera in lam chu an pantlang ta a.
.

Zarpui Khaw Lalpa chuan eheu leh, tlangaupa khu ka Khual duhawm kan thleng ngei dawn e, ka Lalin an rawn rah rualin kacthathum zu ngei mai khan ka lo hmachhawn teh ang, Pu Liandal khu en mah teh, Vanzau Pasalṭha Cheua ka hmu tel zu nia, tiin a rilru tawt tawh leh a mangan rukna te chu chawp leh chilh chuan an bo duak a.
.

Upamin Liandala chu khi hui chung hian Zamana pawh a tel khu! Ti hi chuan Phulzau khua chu reiloteah kan la thri ngei turah ngai ang an ti thlarawk a, thil hi an hrechiang lo a ni.

He an ruahmana ah hian mi eng angin nge nunna an chan dawn tih reng an hre si lo. Phulzau Pasalṭha Aidenga hian a vua leh vang Lalsaithangpuia pasalṭha chhuantawlawl Saitawna a sawm tel tih hi an hre lo atin ni.
.

Phulzau Lalinah ve thung chuan Lalzahawla chuan Aideng khawnge i aihnahphahpui Saithangpuia Fa chuam Saitawna ral leh sahrang hmaa zam ngai lo khualkai pha ngat chu a awm a? Kei in Lalpa hian hmai hmaa han biak kan duh teh tlat chu le, an tih chuar chuar chuan Pasalṭha Aidenga chuan tun lawk khan a lo thleng ve chawpchilh chauh a, a insil thlandai a nih kha, Lalpa, zanlam ah i Lalin nuam takah hian rawn chuangkai pui ka lo tum ang nge an tih chuan Lalpa chuan aw le, hei kan thudang alai chuan Zarpuiho pawh an fimkhut hle tawhin ka ring a, lu lah an hlauh na rawh, i chet chhuah tawh na te hian ka lung i dum hle mai ka ti, nang nge nge, ka khaw daingul i awm vang hian ka gmai hi a uang leh chawk zel a chha chu a nia tiin an nui khi hui a.
.

Ni a vanlaizawl a, chhum dum chhah tak kal ruai ruai kar a ni lo lang eng leh ut ṭhin chuan Phulzau khua chu mawi takin a chhun eng phak a. Nau ṭah mawh deuh te chu ṭap ri chuar chuar hlawm in an nu te nauṭamtlei ngen in an thiam tawk in an ṭap ri chuah chuah a. Ralmuanna tlanga leng na ngang chu an hmel hmai hmuh lah a nuam narawh, an nula te lah chu tihtur em em hre loin an mal mum nalh tak lang paw phek in naupang tualchai leh inkawibah chu nui ri har har chung chuan an thlir hlawm a. Leihka sang aṭanga Putar hnanghlzi ho lah chuan an vanglainun dawnkirin hmui fawn hlarh hlarh in an ramchhuah dan an sulhnu te sawi chhuakin an vanglainun an ngai a ni tih hriat tak mai hian an sep vei lauh lauh a.
.

Zarpui khaw Lalin ah chuan an Lal Tawnliana chuan thlathum zupui engkuk nena an hah zu lo hluiin kha in lo kal tluang maw? Zarpui Lalpa hian ka lawm a che u, in mawng kha hahdam tak khan hung ula, ka upa te an kim ṭhep ṭhawp bawk a, mi tihdan lo ang tak hian chhun pachang lai lai hian ro i han rel teh ang u khai, khuanu pawn zah lo ngai se, Chemte nang i ṭhiani run va kai teh khai patling rorel rum hi hmeichhe derthawng tan benga luh a nuam lo dah ang nge tih pah chuan a fanu chu a ṭhiani te run kai tur chuan a tirliam nghal a.
.

Cheua chuan Zarpui Lalpa zu nge nge chuan hah lah a tidam narawh e, kamsir daralh khawp a ka lei kan tih sei a liamah pum lam kal dan pawh a dik raih mai ka ti, Lalpa i vangkhua pawh a nuan narawh e an tih chuan Lalpa chuan nuih huah huah pah chuan nia hei ka upate remhriatna a zara thuneitu nih fawm mai mai zawng ka la nih hi, in lo thlen taka lei ah riru kal peng dinglai pawh hahdamna lungpuin a thlak rang teh e khai, tiin an harsatna tawh dan chu an sawi ṭan nghal a.
.

Zarpui Lalin chhunga rorelna thawm chu a khunkhanin a mi uap a na hle mai, Cheua chuan Lalpa chutiang a nih nak alaia chet in thawh loh a leiah ngampat lamah pawh in ram an rawn bawh zau duai dawn a nih chu, ti hian rem in ruat tlang ila, kei leh i pasalṭha pakhat in kawp in tlangval 40 ho ila, Zaman leh i pasalṭha pakhat in kawp se tlangval 40 ho bawk se, mual lehlam aṭang ve ve in kan nek khawm ang nga an tih chuan Lalpa chuan ngaihtuahna fing tak chu a nih ngei chu, a mah erawh chu Phulzau Pasalṭha Aidenga, Lengsira Leh Zaduna sas khualkai pha ngat an ni tih hi kan hriat loh ka hlau tel bawk a, an ni lak ah sawn fimkhur theihtawp in chhuah dawn nia, kan ṭanhmun a ṭha a nih ngai chuan nu nau leh tar chak lo te nunna erawh in zuah a niang chu, naktuk mai hian zing varṭianah chhuah ta u la a va ṭha awm mang teh e an tih chuan Cheua chuan nia Lalpa chu chu ka duh dan a nia fehrehsan lai taka chet lak hi ka duhthusam a ni, a chhan chu zanthim hnuaiah mahni lam insai palh te lah a hlauhawm bawk nen an tih chuan Lalpa chuan an thurel ti tawpin Thlenin tur ah chuan an khaw tlangval leh upa te leh valupa te chu a sem dan dan a, Cheua leh a nau tlangval pahnihte chu Thingdeng Thanglaia te inah an han thlentir a, a fanu nula hmelṭha khualkai pha ngat chu hmelṭha an ti tlang teh e.

Pu Thanglaia chuan e khai a, Vanzau Pasalṭha te maw zanin chu Sakhi sarep nen leh Artuilai nen kan hlui teh tak ang che u  tiin ṭhutna awl a lo kawhhmuh zung zung a, Cheua chuan khaih khaih khaih a ngai lo ve, hei kawng laka kan eibang Sanghal sarep pawh kan la nei nual alawm tih pah chuan a iptepui ah aṭang chuan an pe nghal a.
.

Pu Thanglaia chuan Cheua, Kawltea hmel lam lam te hian kan vangkhua a lawi ve mial em an tih chuan Cheua chuan a ni zawng tlemin a la nau deuh a Lalpa thlazar hnuaiah eng emaw thut thleng theiah kan khek a nih tak kha maw le, a naupan erawh zawnga enliam mi lah chu a ni hauh si lo, kan tluk lo a chha chu a nih hi an tih zawm nghal zat a.

Pu Thanglaia chuan a nih chu maw le aw, taka kan khaw mi leh sa lo pem ta, Ṭhuamkebaia an tih te kha an dam ṭha meuh maw? An tih chuan a fapa Rokhuma kha tlangval lian ṭha thelhthawlh ni khan ka lo hria a, mahse kan khua a an awmlai kha chuan tlangval tuai tir te chauh a la nia na tih chuan Cheua chuan dawn tak maw in khaw mi leh sa hmasa kha an ni dawn teh tak e a, an damṭhatlai tak a niang chu, lo kal kha a chak ve khawp mai a, mahse kan Lalpa in a hauhbet bur mai sia an tih chuan Pu Thanglaia chuan ngah nge maw a khap beh ṭut a in Lalpa chuan mahse a awm lo hran lo ve, nangni Pasalṭha te hnungzui tur chuan a la nau in a la tuai mah mah ang chu an ti a.

Cheua chuan chek tlak tlak in Rokhuma chanchin chu chuti em em Zarpui khuaa a thangtlawm leh an ngaih pawimawh loh dan chuan a ngen a chhun ta raih mai le.

Cheua chuan khaih khaih khaih Pu Thanglai an tih chuan Thanglaia chuan chemte kha i vawkchaw chhuan a liam dawn tih pah chuan a fanu lasai lai chu an au a. Cheua chuan Rokhuma te ang kan khuain kan kawl hi khawdang lak a kan himna a nia sin, a ni ne te zawng kan phawk chhuak zo lo a chha chu a nih tawh hi, tiin Rokhuma thil tih zawng zawng chu an sawi lang duh chuang lo a, a chhan chu an lo hmuhdan kha hriatzel a chak vang zawk a ni.
.

Pu Thanglaia chuan kan thudang alai chuan Lunglian khaw nula hmelṭha Vanzau Pasalṭha ten an chhuh e tia thutgang hi in Lalpa khan a lo hre ve tawh reng reng em? Min hrilh hriat theih chuan ka lawm hle ang an ti a.
.

Cheuan sawi tuma a ka a an zuaih lai chuan Vanzau tlangval Hranglaia chuan thuthang dik lo tak zawng a nih chu ka pu, kan khaw mi leh sa ngei Runthera farnu a nia kan khuaa a chhungte bula in bengbel tur a Rokhuma leh Runthera han hruai anih kha an tih chuan Pu Thanglaia chuan a nih tsk chu maw le thuleng dik lo vak vel hi a tam khawpa tih leh ngawih a chuh nghal a.
.

Zan a ni a, a tuk maia Phulzau khua runtuma tui taka an mut lai chuan Phulzau khaw pasalṭha chhuan tawlawl pathum leh Sailo lal Saithangpuia fapa chhuan tawlawl Saitawna tel in Zarpui khua meivapa chang turin khuan hnuhnung a khuan zawh chuan Zarpui Lal Laltawnliana khaw lungdawh an lo lut ṭan der ta mai le, hmun thumah inswm kualin mi 30 te chuan silai keng vekin Zawlbuk lam an pan a,,Saitawna leh a ho mi 10 chuan Lalin an pan ve thung a a dang zawng chuan vengmawng aṭang leh tuikhur mual mawng aṭangin an rawn hrut chho ṭhem ṭhem ta mai le. Aidenga chuan a naute chu inring turin thu an pe a, chutak leh a kut zungṭang pathum an tih pir chhoh vah hnu chuan Zawlbuk a tlangval ho chu an han kah rawn tak tak mai zawng an thi chiang hlawm hle mai le, mi pathum hliam tuar la thilo te chu phih tho lawp chung hian Cheua dara sialimu luhna kaw phat a kuta hupbet chung chuan Cheua chuan mi inring lo lai bei ngam lek a dawihzep ho tia chil chhak tuarh in Aidenga chuan a naute ho chu Zawlbul tualah meipui a tuah tir nghal a, Lalin lama Silai puak thawm nen vengmawng aṭanga nunau mangan awrawl chhuak chu a rapthlak hle mai le, chutia mei an en ṭhat hnu chuan Aidenga chuan Cheua chu en ha pah hian uai hei zet zawng Vanzau mawitu lah ni reng che chuan a pawi lo ve, Phulzau khaw dal zawnga kepen te chuan an tuhrah an seng mai ṭhin tih leh a mi lu lak chem nen an pan chheu chheu mai a, Cheua chuan nuih sak paha ṭhen deuh chat chat chung hian ka lu hian kan khua thleng rawh se an ti sap a, Aidenga chuan i duh ang chuan le tih leh a chem vai zawk chu raulin Cheua lu leh taksa chu a hrang ta nawlh mai le.

Zarpui tlangval al dam tlemte chu in pe in hmeichhia ho leh mi pa ho te chu a hranga dah hlawm in chung zinga tlangval Vanzau tlangval chuan Cheua lu nei tawh lo let reng leh Zamana tukkhuma silaimu luhna kaw phat aṭanga thisen lo baw nuaih leh nunna nei tawh lo tih hriat ngawih ngawiha bawkkhup ngat chu khawngaih takin a thlir tlawk tlawk mai a.

Aidenga chuan hotu chan changin an Lalpa nghawnga a mi lu lak chema chuktuah chung hian ti hian eng nge kan thi theih i hre tawh viau ang chu maw? I nunna hi ka kut ah a awm tih i hria em? An tih chuan Lalpa chuan pasalṭha ka hria e, khawngaih takin nunau pawisawilo ho hi chuan tuar ve suh se an ti a.

Ka lu  hi a ni lawm ni in Lalpa in a duh ? La la diriam takin ka lu hi bungzarah khai ang che u an tih chuan Aidenga chuan ni lo ve le, i uikawm rah vanga hetiang dinhmun thleng hi i nih hi, i nun kan zuah ang nga tumah hi salah kan hruai hek lovang, in ralthuam kan khawm vek ang nga kan Lal chhiah khawn khua in ni reng tawh ang thi leh dar kan hawn bawk ang tiin an neih rohlute khawm sakin an khaw lam an pan nghal a, Aidenga chuan in pawh hal a ṭul lo e ti hian hun leh ni te hi hrehaqm tamtak tuarin hmang rawh se tiin an khawlam an pan ta a.
.

Ṭap thawm leh na tuar rumri chuan khawchhung chu fanin tlangval tlem la dam nen chuan mi 120 ṭha chauh an ni ta an bianga mittui luang te chuan kirzai reng a rel si lo, an fapa an in nghahna ve te chuan pialralah sianglawi in hun an hmang mek a ni si. Zarpui Lalpa chu kum tlawk tlawkin mang lam pawha a man phak loh thihna kutvawt chuan a vangkhua lo manin eng tihzai reng rel thei lo in a Lalna vangkhuaa nunna nei tawh lo let ngut ho chu mit lasawn lek lo hian a thlir tlawk tlawk a.
.

Vanzau tlangval zawlbuk riak zunzunga a kal laia tlanchhuak ta chuan an khaw ramchin thlengin thaw hlawp hlawp hian mangang tak hian khaw lam a pan mek a. Ti chuan khua chu lutin zing eirel hun awm velah chuan thlengin chutia Lalin pana an khaw tlangval chau tih hriat taka tlan pai ṭuan ṭuang chu an lo enduh hlawm hle a. Lalin a thlen chuan Lalin chhung aṭanga thinrim aw lo chhuak chu a hlauhawm kher mai le. Lalpa chuan ka pasalṭha Kawla leh Runthera leh Rokhuma zu au nghal rawh tiin tlangaupa chu a tirliam nghal a.

Mahse Tlangval chuan Lalpa an pathum chu an awm tawh lovang, hmanhmawh takin Zarpui khua an pan, ka chhawlhalin ka lut a ka hrilh hmasa ta mai a ni an tih chuan Lalpa chuan tlangval lo awm hahdam ang che. Tih leh a vanglainun ang maia a thuam inbelin Cheua te hminglam chung chuan a banglaia a silai tun chu ngun taka enfel chung chuan Tlangaupavhnenah chuan tlangval 40 in min zui rawh se tun ah vat in Tih leh chemtei nu mi pa thu hnial tum duh ting suh, ka vangkhaw chhan nan hian ke ka pen dawn e, kawng laka eitur lo buatsaih rang ang che ti chher chher in a upa te chu a awm loh chhunga a khua leh tuia an duhdana ro lo rel tur chuan an chah nghal zat a.

Ti chuan le, tumah in be lem lo chuan Zarpui khaw lam pan chuan Mihrangval pathum te chu an lim ziai ziai mai a, an u te thihna chuan an nunah pawisak an nei tlem hle tih an mitmeng rapthlak tak aṭang chuan a hriat theih a,

Duhtawk phawt