Monday 30 September 2019

HNEHTU NGAWICHAWI. BUNG 25- NA

HNEHTU NGAWICHAWI

BUNG 25- NA.

Laikunga,"zawlbuk ah an zawn phei chuan a hliam te chu sil fai sakin diar chuan an han tuam sak a, an piak lawk a mi Biakvela ngal ruh tliak a ṭe deuh rawng rawng chu Bawlpu chuan dim tak mai hian an han tuam sak a,ramhmul damdawi Kamsahulh( Sangha vuakna chikhat,ru ṭha tak) hnah chu nuai sawmin a ngalruh tliak ah chuan a han bel mawlh mawlh a.

Val upa chuan kan Bawlpu in a hna a zawh tawh chuan Biakvela hi an in ah hruai haw u la,a dam ṭhat veleh Tlangchil tur a ni ang an ti hmak mai zawng,damṭhat thuai thuai pawh a chakawm lem loh viau ta ve ang.

Val upa chuan,Laikunga kha chu a lu kha a la hai dawn a,a hliam khan khawsik pawh a neihpui mai thei,muangchang khan tuala mei bulah khan in lo va mut rem mai dawn nia,tih pah chuan Thangri-a leh Lutvela chu rum taka melh pah chuan Tuaka,kut in tuar ve lo hlauh chu in vannei hle mai ka ti a tih lai chuan, Sawia chuan kil khat aṭang hian," Val upa lam chu melh pah hian nang chu awm lo la chuan ka chan sawm vek ang an ti chang fak mai a.

Val upa chuan tlangvalte u kan tih tur hi in hai ka ring lo ve,Thangri-a leh Lutvela hi a mit tuam sak ula an kut kha hnungkhirh rawh ule an tih meuh chuan Tlangchil tur pahnih te chuan an hlauin an khur ta zawih zawih mai a.Val upa chuan mi pa ve lem si,beihrawn a zawnga chet in han thawh na vei chu le,in chung a pik khawp ang an ti chang fawk a.

Tuaka hnar thi reh thei lo chu Sawia leh tlangval pahnih te chuan an lo la buaipui laih laih a,Tuaka chuan,e khai!Aihnahpa," kut a tam em a ni ka rin aiin ka na lo ve tiin an nui chhuak sak a." Sawia chuan engmah sawi lovin mu hahdam rih phawt mai teh,Kan lal fanu in a duat chak khawp ang che an ti zauh a.

Val upa chuan, hruaichhuak ru le, Phanpui kung piah a, Builukham hmunah khan in lo dinpui dawn nia meichher kha pathum dep kai ula,tiin a hna chu tlin tak leh zo takin an sem kual zung zung a, zawlbuk tual a mipui pungkhawm te chuan an Val upa chu dikna ngaina mi a nih avangin a thil tih tur leh a ruahmanna chu sawisel ngam pawh an awm lo,an uipui tuilian thlir vauh vauh ringawt a.

Lal pa chuan,a khawnbawl te en vung vung pah chuan Val upa te hmalakna ah hian inrawlh ka tum hauh lo a nia tlangaupa," rap chungsanga mi kha han chawi thla leh la,kan Tlangsawi nei tur lawmnan an ti hmak mai chu khawnbawl leh upa te chuan an lalpa chu ṭul lohah a in rawlh mai mai dawn lo tih an hriat avangin nopuia zu dawm tur chuan an mawnghun te chu an han siam rem sauh sauh hlawm a.

Thlahtea chuan Ṭhasiama beng bulah chuan zawi sap hian U Laikunga buan kan pum pelh e an ti sak a. Ṭhasiama chuan kan Val upa remruatna hi zawng a sual ngai lo ve,Bulthanga khu han mitmei zauh la, Thangri-a te ṭhiandun saw kut thak i va hnawih ve teh ang u.Sawi sep an kaina hi a rei tawh lutuk an ti chhuak phawng a. Thlahtea chuan,"nia maw le,mahse, U Sawia mitmei hmu hmasa ila hawh i zu pawh ang hmiang,U Tuaka dinhmun hriatchian pah fawmin tiin Zawlbuk bawhbel bawhliam in Sawia te lam chu an pan nghal a.

Thlahtea chuan U Sawi,"U Tuaka chu a ṭha maw,"an ti nem dap a.Sawia chuan lo melh zauh pah hian,aw hei a hnar thi chhuak pawh a reh dawn ṭan e an tih chuan," Ṭhasiama chuan kan lo hre har a ni, awm ve ngat ila chuan ai a u te pawh ni raw sek sek,kan chakna enchhin nan U Tuaka chu han puih ve a chakawm tehlul nen," Kan Thangliana reng reng pawh chuan lo puih ve awm tak an ti nang ngang a.

Sawia chuan,,"in rilru put dan tur chu ka hrethiam lutuk,Thangliana kha a dawihzep vang a ni lova, a dinhmun a in hrechiang a,mualpho takin hun a hmang mek a ni a, buaina a in hnuh luh leh kha a hreh em vang zawk a ni. Thangliana hi in ṭhian ṭha hle tur a ni.Thlahthlam hauh lo ula,Tuaka hi han ziaawm deuh se in hnung ka rawn zui ang nge,kan Val upa huhang kha va chhim ve teh u khai tiin Tlangsawina tur lamah chuan a tirliam nghal a.

Builukham hmun an va thlen chuan Val upa chuan tlangval tlawmngai khan Zawlbuk lamah let leh lawk ula,Bawhbel sira mausep tum pathum kha va la leh lawk mai teh u an tih chuan Thlahtea chu phur takin kal an tum,a leh hawi chiah chu Sawia Mausep hlam chen vel pathum lo hum phei an hmuh chuan saw,U Sawia'n a rawn keng tel hlauh mai an tih chuan Val upa chuan a ṭhat hlauh chu tiin Thangri,i ke dinglam khai kang rawh an ti vin ṭhawt mai zawng rang takin Thangri-a chuan an khaikang vu a.

Sawia chuan Mausep chu lo pe vat in a ke phah ah chuan vawi thum zakkau meuh in an hlap mai zawng,Thangri-a chu a ṭe ṭha duh teh e.Ngaihdam a dil chuk chuk a,Thangri-a leh Lutvela chu an ke phah ah duh chur khawpa an hlap hnu chuan an mawngah tlangval kal zawng zawng chuan an hlap kim ṭhap bawk a,tichuan an kut phuarna leh an mit tuam chu phelh in ngaihsak lek lo chuan zawlbuk lam an pansan ta a.


A tuk khua a lo var chuan, Sawia chuan Saingur," vawin lam chu kaiṭen hi lo thawm ṭha mai ta che. Thlahtea te ṭhianthum lakah ka lo intiam tawh sia,hei Tuaka hi ala nuamsam lo nen keiman ka ho a ngai ta sia an tih chuan Saingura chuan aw le,zu kal tawh khai, keiman ka lo ti ang nge an ti a.

Tichuan kawtchhuak lamah an liam nghal a.A naute ho chuan lo nghak ṭhap in an zingah chuan Thangliana pawh a lo awm tel ve nghe nghe a. Sawia chuan Thangliana lah ni reng che chuan a ṭha e,"ti khan inthlahrung hauh lo in kan kiangah hun i hmang ṭhin tawh dawn nia tiin nel awm tak hian an nuih sang a.


Sawia chuan ti hian Vaâwk ram kan dai lut anga,kan chi khur lam kha kan fang kual ang. Kan ram valh chin pawh ngun taka in zir chian a ngai dawn a,nakin zelah in tan vek a nih dawn avangin in rah chin a piang kha in bel hle tur a ni an ti charh charh a.


Vaâwk ram an han dai luh chuan Nghal rual ho hnu chu a lo chiar in hnu te chu a tharlam hlawm em em mai a,Sawia chuan hei le,sahnu hi kan kal chhan a ni lo va,helai zawlah hian nunchan in zir ang.Thlahtea leh Thangliana kha in kawp ula,nasa takin in thinlungah khan huatna in nei tur a ni a,mahse in fimkhurna kha hloh hauh suh ang che u.Ṭhasiama leh Bulthanga kha in kawp ula,in hriam kha a bil lam zawngin in lek dawn nia an ti a.

Tichuan mihrangval ni tura tlangval tuaitir pali in huat hmel taka in veh ṭham ṭham te chu Sawia chuan leh an ti tuarh a, chu tak leh in bawh nghal rawk in,Thlahtea chuan Ṭhasiam,"i hnuk ka chat, tlawm mai rawh,ka kawlhnam in i dul a tai thler tiin an nuih sanga, Ṭhasiama chuan a leh pek ah chuan an ti chiah chu Sawia chuan Ṭhasiam,"a lehpek a awm lo ve,"ti khan pialralah i hmachhawn chetla i thlir a ngai tawh ang an ti chang fak mai a.

Ṭhasiam,"i kut veilam kha a khawr lutuk a nih kha, Bulthang,"he lamah aw, tih leh zik zaka tlan rual in Bulthanga kawlhnam lo vai chuak chu bum zauh in leiah in bin in,Sawia chuan,Bulthang,"i kaihzatha ka chhat e,ti khan che leh tur i awm tawh lo,ka kutah i in pek mai a ngai a ni an ti a,ti chuan chawhma ṭhak an han zir leh chuan Sawia mit chu a tlungin a naute ho hmasawn chak zia an hmuh chuan a nui leh hau ṭhin a ni.


Sawia chuan chaw fak ila, tuibur hmuamda vel kan puar tlak fel nan kan chawl anga,kan perh tarna lam kan pan ding ngal ang,tiin hla taka silai puak ri thawm a beng fing takin a hriat ruai ruai na lam chu an melh vawng vawng a.A naute hian sialai puak thawm kha an hre ve hauh lo mai a, helam ah an khaw mi ram chhuak an awm lah a hre hek lo.Ngaihṭha zan lo chuan a nau te che vel chu a thlir dauh dauh a.

Puar takin chhun chaw an faka, tuibur hmuamda vel an ṭhut chawlh chuan an perh tarna lam pan chuan an kal ta ṭham ṭham a. Tlai lam a ni a,tlai ni tla tur pawn mihrangval te chu thing hnah kar aṭang chuan a rawn en tlang sen phat a.Sawia chuan kan hun hman dan tur hian a zir lo mai thei a ni, mau zik no kha in hmuh ang apiang thuk phum turin in ak dawn nia tiin a naute ho chu a hrilh malh malh reng a.

Ti chuan an perh tarna hmun an thlen dawn hnaiah ah chuan kawngthar sah en Hmar lam tantlang zawnga lo in phan riak chu Sawia chuan a va hmu ta tlat mai le.A naute chu ti ding in,a mal te te chuan kan khua hian mikhual kan nei em le an tih chuan a naute ho chuan mikhual an neih awm pawh hre lo chuan an lu an lo thing hlawm a.Sawia chuan,a ṭha e,kan ram valh chin lo dai lut a,kawngthar rawn sah tu te hi nakin zelah pawh in ngaina tur a ni lo, kan tana mi hlauhawm an ni chawk ṭhin.Silai fawng li kan kawl a,a mu erawh eng emaw palhah kan khek hram hram dawn nia.

Kan ram valh chinah kawng rawn sah thar hi kan zui ang tiin Hmunnghak Pasalṭhate thil tihah chuan a rinlut ta hmiah a.Mahse a naute hnenah chuan engmah a sawi lang lem lo.

Sawia chuan, in kut khan in ralthuam kha hlat suh se.Engpawh kan tawk thei.Mahni khaw tana bei mihuaisen te u,engpawh hmachhawn ila fimkhurna nen hmalam pan ang aw an tih chuan a naute ho chu an lo phur hle mai.

Ti chuan le,Kawng thar sah en  lam chu an chhui zui nghla zar zar a.Sawia chuan,e he heu en teh u, Nghalpui bu hmuin an rawn chhui lut a nih khu le tiin nghalpui bu lian ṭha tak awmna lo khuar deuh kak chu an kawk vu a, Ṭhasiama chuan U Sawi," engtin nge ni zel dawn an ti ha a,"Sawia chuan kan kal zel ang.Kan pharmau awmna lam pawh kan chuangkai ṭep tawh e.He hnu hian khawi khawlam nge a pan tih hi kan chian a ngai.Mahni ramvalh lo chinah huangtau taka chet thawh ṭhin te hian kan pawi an sawi ani tih leh min hlauh lo zia leh ngaihnep zia kan chungah an lantir a nih hi an ti sap a.

Ti chuan le,a bengin silai rikna lam a tin zawn an han chuankai chuan khua chu a thim chhalh tawh mai a.Mauhlingnei(phar mau) hmun an thlen chuan Sawia chuan,tiang hian a ni maw kan in zahpah loh le tiin an mau rauh em em hmun chu a lo thleh hun mai a, suasamna hnu lah chu a pe un mai leh nghal. Sawia chuan khawi khua pawh ni raw sek sek,min zui dawn nge in let dawn le?Kei chuan ka umzui zel ang an ti chang fak mai a.


A naute ho chuan let leh chi kan ni tawh lo ve. Dam leh tlang khat ah, thih leh ruam khat ah an han ti chang ve fak mai a,,Sawia chuan aw le,kan kal zel ang.Hmunnghak khua an nih ngei kan ring. An pasalṭha Dorema leh Tlangthanga chanchin hi hrilhnawn leh kher in ngaih ka ring lo ve. Hlauhna pianpui hauh lo mihuaisen te in ni tih hi tunah in lantir a hun e. Tiin chak tak maiin Hmunnghak khua chu an han pan vang vang mai a.


A karah zan khat an han riah chuan faisa thlak tur pawh nei lovin tumbu leh Mau zikno chu chaw ah an han ring zet zawng ei har an ti ngang ngang hlawm hle mai.Mahse tumah an phun nawi hauh lo.Nakin zela an tan vek a ni tih chu hrilh kher an ngai lo.

Ni a vanlaizawla,an hnu chu chhui zel in Hmunnghak kawt chhuah an han chuangkai a, Hmunnghak khua an han thlir chuan a khawcthleng a nuam in an khaw boruak chu a zang vah mai a.Sawia chuan le,kan kua a ruakin kan thin a chhe tlang dawn hle a,mahse insum ngaih hunlai tak a ni tih kha vawng reng ang che u.Ti hian lalin lam kan pawh nghal lovang,kan pum hnawh puarna lam kan ngaihven hmasak a ngai dawn a,in lo awm hmasa berah kan chuangkai ang an tih chuan khawchhung lam an pan ding nghal a.

In lo awm hmasa berah chuan luh an han dil a, nutling la valai tak hian e heu in va hlauhawm khup khup ve le,khawilam lal tui tlan nge in nih le an tih chuan Sawia chuan Murlen khua kan ni e,hei kan lo kalna lamah hian in khua kan rawn dai lut a ni ka pi," eng emaw tal in hnawhpuarna te a awm mai lo'ng maw tiin zah pawh dawn lovin kan hmai eng kan rawn sih hmuh tawp che a ni an ti a.

Chu nu chuan an en vang vang a.Aw haw haw lo kal teh u hei ba pui chhum ṭhahnem tawk tak a awm e an ti chuan an lut nghal a.Duh tawka an eipuar hnu chuan Sawia chuan hei in khua chu in pasalṭha te kaihhruaina hnuaiah thla ava muang awm siai siai ve le an ti zauh a.Chu nu chuan ni e, pem thar awm ve leh zeuh zeuh te nen chuan kan pung chak ve phian a nih hi maw,kan pasalṭha te hi an kawlh sen bawk a khawdang lak ah hian kan muan phah asin tiin an khaw pasalṭha te a chhuan zia chu an chhak chhuak zauh a.

Sawia chuan in lalpa hmuh lawk kan duh a,tin thil pakhat ka lo zawt kai lawk ang che chu,in khua hian kan hma lawk ah mikhual te hi in nei mial lo maw an tih chuan chu nu chuan,nei ve reng e le. Khamsang khaw pasalṭha Zadenga leh a nau te ho hi tunah pawh an la cham mai awm teh e.Kan lal fanu a hel e an tih tak kha maw le.Han sawi chhuah takah pawh in an pawh in inan hi maw le an ti sak a.

Sawia chuan a nih chu maw le, an ni lo hi mikhual in nei fo ṭhin in ka ring a tunhnai te hian in khaw leilung hi an rawn rap ngai em an ti leh a. Chu nu chuan Sawia chu en vang vangin a ringhlel ti tih ta mai a,Sawia chuan ka pi hlauhawm kan ni hauh lo a nia an tih tak ah chuan chu nu chuan nei e,Ralvawn khua,Fanai pawi pasalṭha te hi an rawn chetla nasa in kan chi khur min rawn ṭawmpui ṭhin a,kan lal hian an hnen aṭangin ralthuam leh thi leh dar a lo khawn ṭhin a ni an tih chuan,awle,ka pi kan lawm lutuk,in lalpa chu kan han hmu ang nge tiin an in zui chhuak nghal a.


Khaw tual an han lut chu an lo hmu duh in Sawia leh Thlahtea chu an enbing bik hle mai le. Thlahte hi tlangval hre chho ṭantir,hmel pa hrak leh hnarngulsang lam, taksa in phutmawi tawk tak hi a ni a, an khaw nula ho zingah pawh a to ve hle a ni.Sawia ai hian a hniam hret a,hmelṭhat lamah pawh sawia nen hian in tluk tlang tak an ni.


Lal tualah chuan Sawia chuan lalpa,khualṭha min chhawn thei em an tih chuan Lalin chhung aṭang chuan tlangaupa chu lo chhuak in khawi khaw tui tlan nge in nih le an tih chuan Sawia chuan Murlen khaw tlangval te kan ni e an tih chuan Tlangaupa chu a phu zawk hial a.Tlangaupa chuan awle kan lalpa in lo luh a remti e an tih chuan lalin ah chuan an han lut ta a.


Lalpa chuan eheu,Murlen khaw boruak in mung let kha tlang thang aṭangin ka lo hre thawi a pawi ka tihpui khawp mai che u an ti hmasa te te a, lalpa chuan ka leilung te in rawn rap ve teh miala pawi pang te a awm em lovang chu maw an tih chuan Sawia chuan lalpa rappui chungsang sira Khawi thlar lian ṭha hem hawm tak chu an melh zauh a. Sawia chuan lalpa,"kan hnu chhui lai hi i khaw leilungah a tawp tlat mai a,buaina erawh kan hnen aṭang chuan a chhuak hauh lovang an ti dam dap a.

Lalpa chuan sawi zel rawh le an ti a.Sawia chuan kan khaw leilung rawn rap in kawngthar sah in hnu an hnuh chhiah phe hen hun mai a, chutah,kan lalpa mau rauh em em namen lova min suasam sakna hian kan lai a tina a,i khua kan lo lawi lut a ni.I pasalṭha te nge an nih a khaw dang pasalṭha te tih hi rawn chian kan duh a an ti ram hmak mai a.

Lalpa chuan a nih tak chu maw le aw.Tlangaupa nang ka pasalṭha te ramchhuak ah hian Chhim lam an awm em le?an tih chuan, Tlangaupa chuan lalpa,"i pasalṭha te kha chuan khaw tlhanglam a nih kha an pan ni,ka hriatsual loh chuan Tumpang bei turin a nih kha an chhuah Run lui lam hawi zawnga ke pen tlata kan hriat chu an tih chuan,Sawia chuan a nih dawn chu,a nih leh lalpa i mikhual te hian kan khaw ram lei lung rawn rapin i khua hi an lo lawi lut a ni mai lo'ng maw tiin chiang takin an en a.

Lalpa chuan a nimahna le, mikhual hi ka nei ve reng mai a, chutiang ti duh hmelpu erawh ka va hre mai lo ve maw le an tih chuan Sawia chuan awle lalpa,"kan lawm lutuk e.I khua chu a nuam in boruak a zang vah mai ka ti,i mikhual te sulhnu a nih chuan min lo bengkhawn deuh kan ngai a ni tiin tap lama lal fanu hmelṭha zet chu an mit sir ralh a.A hmel hmaia lungngaihna thuk tak chu va hmuh chhuah sakin Sawia chuan rindan a nei thiam nghal mai a.

Lalpa chuan,awle,zanin te zawng kan zawlbuk in mawi a niang chu kha tlangaupa thlenin lam han kawhhmuh nghal la,Ka mikhual pawi ho pawh an rawn thlen a hun tawh ang,chemte ṭha deuh in i lo chhawn dawn nia tiin an melh rulh a.

Lal duham chuan chhungkua a vaw darh a, mahni rila rah manganna phena an hmel hmai lungngaihna lo lang chhuak te hi an hmuh hmaih fo ṭhin.

Ralvawn pasalṭha Khupkipthang leh a naute mi sawm lai chuan Hmunnghak khua chu an rawn pan ve mek bawk a. Khamsang lal tupa(Sawia unaupa pahmun nuhrang) te pawn  Hmunnghak khua chu rawn pan ve in Hmunnghak khuaa in beihna nasa tak chhuak tur chu tuman an hre si lo.

Fanai Pawi pasalṭha hmingthang Khupkipthang chuan Hmunghak lal fanu chu nupui atan a rawn hel in Khamsang lal tupa Zadenga hian a rawn birh ve tlut tlut bawk nen. Hmunghak lal fanu Zazawni hian mitmei hmuh duh loh ve ve in a vawikhatna ata a mi pa mit la bertu Murlen tlangval tuaitir Thlahtea ah chuan a thinlung chu a luangliam nghal bawk nen.

Sawia chuan,Thlahte,lal fanu melh dan che kha ka hai hauh lo a nia,kan fimkhur a ngai a ni. Hmabak hlen tur ila ngah dawn hle mai,fimkhur takin aw,khawkhat nula hmelṭha zuna uai vang hian famkhua a lawi theih a ni tih hi vawng reng ang che u.Chutah chuan a ding chang zawk te tuallenna khuaah hian fimkhurna leh ṭuan ṭhatna pai tlat tu chuan a hmaa dingte chu pailralah a thawn liam ṭhin.Chu chu kan nuna bet tlat a ni an tih chuan Bulthanga chuan,kei pawn a melh dan kha ka hai hauh lo an lo ti chhuak ve phawng a.

Duh tawk ang aw.

HNEHTU NGAWICHAWI. BUNG 25- NA.

HNEHTU NGAWICHAWI

BUNG 25- NA.


Laikunga," zawlbuka an zawn phei chuan a hliam te chu sil fai sakin diar chuan an han tuam sak a, an piak lawk a mi Biakvela ngal ruh tliaka ṭe deuh rawng rawng chu Bawlpu chuan dim tak mai hian an han tuam sak a, ramhmul damdawi Kamsahulh( Sangha vuakna chikhat, ru ṭha tak) hnah chu nuai sawmin a ngalruh tliak ah chuan a han bel mawlh mawlh a.



Val upa chuan kan Bawlpu in a hna a zawh tawh chuan Biakvela hi an in ah hruai haw u la, a dam ṭhat ve leh Tlangchil tur a ni ang an ti hmak mai zawng, damṭhat thuai thuai pawh a chakawm lem loh viau ta ve ang.



Val upa chuan, Laikunga kha chu a lu kha a la hai dawn a, a hliam khan khawsik pawh a neihpui mai thei, muangchang khan tuala mei bulah khan in lo va mut rem mai dawn nia. Tih pah chuan Thangria leh Lutvela chu rum taka melh pah chuan Tuaka kut in tuar ve lo hlauh chu in vannei hle mai ka ti an tih lai chuan, Sawia chuan kil khat aṭang hian," Val upa lam chu melh pah hian nang chu awm lo la chuan ka chan sawm vek ang an ti chang fak mai a.



Val upa chuan tlangvalte u kan tih tur hi in hai ka ring lo ve. Thangria leh Lutvela hi a mit tuam sak ula an kut kha hnungkhirh rawh u le an tih meuh chuan Thlangchil tur pahnih te chuan an hlauin an khur ta zawih zawih mai a. Val upa chuan mi pa ve lem si, beihrawn a zawnga chet in han thawh na vei chu le, in chung a pik khawp ang an ti chang fawk a.



Tuaka hnar thi reh thei lo chu Sawia leh tlangval pahnih te chuan an lo la buaipui laih laih a. Tuaka chuan, e khai! Aihnahpa," kut a tam em a ni ka rin aiin ka na lo ve tiin an nui chhuak sak a." Sawia chuan engmah sawi lovin mu hahdam rih phawt mai teh. Kan lal fanuin a duat chak khawp ang che an ti zauh a.



Val upa chuan, hruaichhuak ru le, Phanpui kung piah a, Builukham hmunah khan in lo dinpui dawn nia meichher kha pathum dep kai ula, tiin a hna chu tlin tak leh zo takin an sem kual zung zung a, zawlbuk tual a, mipui pungkhawm te chuan an Val upa chu dikna ngaina mi a nih avangin a thil tih tur leh a ruahmanna chu sawisel ngam pawh an awm lo, an tui lian thlir vauh vauh ringawt a.



Lal pa chuan, a khawnbawlte en vung vung pah chuan Val upa te hmalakna ah hian inrawlh ka tum hauh lo a nia, tlangaupa," rap chungsanga mi kha han chawi thla leh la, kan Tlangsawi nei tur lawmnan an ti hmak mai chu khawnbawl leh upa te chuan an lalpa chu ṭul lohah a in rawlh mai mai dawn lo tih an hriat avangin nopuia zu dawm tur chuan an mawnghun te chu an han siam rem sauh sauh hlawm a.



Thlahtea chuan Ṭhasiama beng bulah chuan zawi sap hian U Laikunga buan kan pum pelh e an ti sak a. Ṭhasiama chuan kan Val upa remruatna hi zawng a sual ngai lo ve, Bulthanga khu han mitmei zauh la, Thangria te ṭhiandun saw kut thak i va hnawih ve teh ang u. Sawi sep an kaina hi a rei tawh lutuk an ti chhuak phawng a. Thlahtea chuan," nia maw le, mahse, U Sawia mitmei hmu hmasa ila hawh i zu pawh ang hmiang, U Tuaka dinhmun hriatchian pah fawm in tiin Zawlbuk bawhbel bawhliam in Sawia te lam chu an pan nghal a.



Thlahtea chuan U Sawi," U Tuaka chu a ṭha maw," an ti nem dap a. Sawia chuan lo melh zauh pah hian, aw hei avgnar thi chhuak pawh a reh dawn ṭan e an tih chuan, " Ṭhasiama chuan kan lo hre har a ni, awm ve ngat i la chuan ai a u te pawh ni raw sek sek, kan chakna enchhin nan U Tuaka chu han puih ve a chakawm tehlul nen ," Kan Thangliana reng reng pawh chuan lo puih ve awm tak an ti nang ngang a.



Sawia chuan,," in rilru put dan tur chu ka hrethiam lutuk, Thangliana kha a dawihzep vang a ni lova, a dinhmun a in hrechiang a, mualpho takin hun a hmang mek a ni a, buainaa in hnuh luh leh kha a hreh em vang zawk a ni. Thangliana hi in ṭhian ṭha hle tur a ni. Thlahthlam hauh lo ula, Tuaka hi han ziaawm deuh se in hnung ka rawn zui ang nge, kan Val upa huhang kha va chhim ve teh u khai tiin Tlangsawina tur lamah chuan a tirliam nghal a.



Builukham hmun an vacthlen chuan Val upa chuan tlangval tlawmngai khan Zawlbuk lamah let leh lawk ula, Bawhbel sira mausep tum pathum kha va la leh lawk mai teh u an tih chuan Thlahtea chu phur takin kal an tum a leh hawi chiah chu Sawia Mausep hlam chen vel pathum lo hum phei an hmuh chuan saw, U Sawia'n a rawn keng tel hlauh mai. An tih chuan Val upa chuan a ṭhat hlauh chu tiin Thangri i ke dinglam khai kang rawh an ti vin ṭhawt mai zawng rang takin Thangria chuan an khaikang vu a.



Sawia chuan Mausep chu lo pe vat in a ke phah ah chuan vawi thum zakkau meuh in an hlap mai zawng, Thangria chu a ṭe ṭha duh teh e. Ngaihdam a dil chuk chuk a. Thangria leh Lutvela chu an ke phah ah duh chur khawpa an hlap hnu chuan an mawngah tlangval kal zawng zawng chuan an hlap kim ṭhap bawk a. Ti chuan an kut phuarna leh an mit tuam chu phelh in ngaihsak lek lo chuan zawlbuk lam an pansan ta a.




A tuk khua a lo var chuan, Sawia chuan Saingur," vawin lam chu kaiṭen hi lo thawm ṭha mai ta che. Thlahtea te ṭhianthum lakah ka lo intiam tawh sia, hei Tuaka hi a la nuamsam lo nen keiman ka ho a ngai ta sia an tih chuan Saingura chuan aw le, zu kal tawh khai, keiman ka lo ti ang nge an ti a.



Ti chuan kawtchhuak lamah an liam nghal a. A naute ho chuan lo nghak ṭhap in an zingah chuan Thangliana pawh a lo awmtel ve nghe nghe a. Sawia chuan Thangliana lah ni reng che chuan a ṭha e," ti khan inthlahrung hauh lo in kan kiangah hun i hmang ṭhin tawh dawn nia tiin nel awm tak hian an nuih sang a.




Sawia chuan ti hian Vaawk ram kan dai lut ang nga, kan chi khur lam kha kan fang kual ang. Kan ram valh chin pawh ngun taka in zir chian a ngai dawn a, nakin zelah in tan vek a nih dawn avangin in rah chin a piang kha in bel hle tur a ni an ti charh charh a.




Vaawk ram an han dai luh chuan Nghal rual ho hnu chu a lo chiar in hnu te chu a tharlam hlawm em em mai a. Sawia chuan hei le, sahnu hi kan kal chhan a ni lo va, helai zawlah hian nunchan in zir ang. Thlahtea leh Thangliana kha in kawp ula, nasa takin in thinlungah lhan huatna in nei tur a ni a, mahse in fimkhurna kha hloh hauh suh ang che u. Ṭhasiam leh Bulthanga kha in kawp ula, in hriam kha a bil lam zawngin in lek dawn nia an ti a.



Ti chuan mihrangval ni tura tlangval tuaitir pali in huat hmel taka in veh ṭham ṭham te chu Sawia chuan leh an ti tuarh a, chu tak leh in bawh nghal rawk in, Thlahtea chuan Ṭhasiam," i hnuk ka chat, tlawm mai rawh, ka kawlhnam in i dul a tai thler tiin an nuih sanga, Ṭhasiama chuan a leh pek ah chuan an ti chiah chu Sawia chuan Ṭhasiam," a lehpek a awm lo ve," ti khan pialralah i hmachhawn che tla i thlir a ngai tawh ang an ti chang fak mai a.



Ṭhasiam," i kut veilam kha a khawr lutuk a nih kha, Bulthang," he lam ah aw, tih leh zik zaka tlan rual in Bulthanga kawlhnam lo vai chuak chu bum zauh in leiah in bin in , Sawia chuan,Bulthang," i kaihzactha ka chhat e, ti khan che leh tur i awm tawh lo, ka kutah i in pek mai a ngai a ni an ti a, ti chuan chawhma ṭhak an han zir leh chuan Sawia mit chu a tlungin a naute ho hmasawn chak zia an hmuh chuan a nui leh hau ṭhin a ni.




Sawia chuan chaw fak ila, tuibur hmuamda vel kan puar tlak fel nan kan chawl ang nga, kan perh tarna lam kan pan ding ngal ang, tiin hla taka silai puak ri thawm a beng fing takin a hriat ruai ruai na lam chu an melh vawng vawng a. A naute hian sialai puak thawm kha an hre ve hauh lo mai a, helam ah an khaw mi ram chhuak an awm lah a hre hek lo. Ngaihṭha zan lo chuan a nau te che vel chu a thlir dauh dauh a.


Puar takin chhun chaw an faka, tuibur hmuamda vel an ṭhut chawlh chuan an perh tarna lam pan chuan an kal ta ṭham ṭham a. Tlai lam a ni a, tlai ni tla tur pawn mihrangval te chu thing hnah kar aṭang chuan a rawn en tlang sen phat a. Sawia chuan kan hun hman dan tur hian a zir lo mai thei a ni, mau zik no kha in hmuh ang a piang thuk phum turin in ak dawn nia tiin a nau te ho chu a hrilh malh malh reng a.



Ti chuan an perh tarna hmun an thlen dawn hnaiah ah chuan kawngthar sah en Hmar lam tantlang zawnga lo in phan riak chu Sawia chuan a va hmu ta tlat mai le. A naute chu ti ding in, a mal te te chuan kan khua hian mikhual kan nei em le an tih chuan a naute ho chuan mikhual an neih awm pawh hre lo chuan an lu an lo thing hlawm a. Sawia chuan, a ṭha e, kan ram valh chin lo dai luta, kawngthar rawn sah tu te hi nakim zelah pawh in ngaina tur a ni lo, kan tana mi hlauhawm an ni chawk ṭhin. Silai fawng li kan kawl a, a mu erawh eng emaw palhah kan khek hram hram dawn nia.


Kan ram valh china kawng rawn sah thar hi kan zui ang tiin Hmunnghak Pasalṭhate thil tihah chuan a rinlut ta hmiah a. Mahse a naute hnenah chuan engmah a sawi lang lem lo.



Sawia chuan, in kut khan in ralthuam kha hlat suh se. Engpawh kan tawk thei. Mahni khaw tana bei mihuaisen te u, engpawh hmachhawn ila fimkhurna nen hmalam pan ang aw an tih chuan a naute ho chu an lo phur hle mai.



Ti chuan le, Kawng thar sahen  lam chu an chhui zui nghla zar zar a. Sawia chuan, e he heu en teh u, Nghlapui bu hmuin an rawn chhui lut a nih khu le tiin nghalpui bu lian ṭha tak awmna lo khuar deuh kak chu an kawk vu a, Ṭhasiama chuan U Sawi," engtin nge ni zel dawn an ti ha a," Sawia chuan kan kal zel ang. Kan pharmau awmna lam pawh kan chuangkai ṭep tawh e. He hnu hian khawi khawlam nge a pan tih hi kan chian a ngai. Mahni ramvalh lo china huangtau taka chet thawh ṭhin te hian kan pawi an sawi a ni tih leh min hlauh lo zia leh ngaihnep zia kan chungah an lantir a nih hi an ti sap a.



Ti chuan le, a bengin silai rikna lam a tin zawn an han chuankai chuan khua chu a thim chhalh tawh mai a. Mauhlingnei(phar mau) hmun an thlen chuan Sawia chuan, tiang hian a ni maw kan in zahpah loh le tiin an mau rauh em em hmun chu a lo thleh hun maia suamsamna hnu lah chu a pe un mai leh nghal. Sawia chuan khawi khua pawh ni raw sek sek, min zui dawn nge in let dawn le? Kei chuan ka umzui zel ang an ti chang fak mai a.




A naute ho chuan let leh chi kan ni tawh lo ve. Dam leh tlang khat ah, thih leh ruam khat ah an han ti chang ve fak mai a,,Sawia chuan aw le, kan kal zel ang. Hmunnghak khua an nih ngei kan ring. An pasalṭha Dorema leh Tlangthanga chanchin hi hrilhnawn leh kher in ngaih ka ring lo ve. Hlauhna pianpui hauh lo mihuaisente in ni tih hi tunah in lantir a hun e. Tiin chak tak maiin Hmunnghak khua chu an han pan vang vang mai a.




A karah zan khat an han riah chuan faisa thlak tur pawh nei lovin tumbu leh Mau zikno chu chaw ah an han ring zet zawng ei har an ti ngang ngang hlawm hle mai. Mahse tumah an phun nawi hauh lo. Nakin zela an tan vek a ni tih chu hrilh khe an ngai lo.



Ni a vanlaizawla, an hnu chu chhui zel in Hmunnghak kawt chhuah an han chuangkaia, Hmunnghak khua an han thlir chuan a khawcthleng a nuam in an khaw boruak chu a zang vah mai a. Sawia chuan le, ka kua a ruakin kan thin a chhe tlang dawn hle a mahse in sum ngaih hunlai tak a ni tih kha vawng reng ang che u. Ti hian lalin lam kan pawh nghal lovang, kan pum hnawh puarna lam kan ngaihven hmasak a ngai dawn a, in lo awm hmasa berah kan chuangkai ang an tih chuan khawchhung lam an pan ding nghal a.



In lo awm hmasa berah chuan luh an han dil a, nutling la valai tak hian e heu in va hlauhawm khup khup ve le, khawilam lal tui tlan nge in nih le an tih chuan Sawia chuan Murlen khua kan ni e, hei kan lo kalna lamah hian in khua kan rawn dai lut a ni ka pi," eng emaw tal in gnawhpuarna te a awm mai lo'ng maw tiin zah pawh dawn lovin kan hmai eng kan rawh sih hmuh tawp che a ni an ti a.


Chu nu chuan an en vang vang a. Aw haw haw lo kal teh u hei ba pui chhum ṭhahnem tawk tak a awm e an ti chuan an lut nghal a. Duh tawka an eipuar hnu chuan Sawia chuan hei in khua chu in pasalṭha te kaihhruaina hnuaiha thla a va muang awm siai siai ve le an ti zauh a. Chu nu chuan ni e, pem thar awm ve leh zeuh zeuh te nen chuan kan pung chak ve phian a nih hi maw, kan pasalṭha te hi an kawlh sen bawk a khawdang lak ah hian kan muan phah asin tiin an khaw pasalṭha te a chhuan zia chu an chhak chhuak zauh a.



Sawia chuan in lalpa hmuh lawk kan duh a, tin ka i thil pakhat ka lo zawt kai lawk ang che chu, in khua hian kan hma lawk ah mikhual te hi in nei mial lo maw an tih chuan chu nu chuan, nei ve reng e le. Khamsang khaw pasalṭha Zadenga leh a nau te ho hi tunah pawh an la cham mai awm teh e. Kan lal fanu a hel e an tih tak kha maw le. Han sawi chhuah takah pawh in an pawh in inan hi maw le an ti sak a.


Sawia chuan a nih chu maw le, an ni lo hi mikhual in nei fo ṭhin in ka ring a tunhnai te hian in khaw leilung hi an rawn rap ngai em an ti leh a. Chu nu chuan Sawia chu en vang vangin a ringhlel ti tih ta mai a, Sawia chuan ka pi hlauhawm kan ni hauh lo a ni an tih tak ah chuan chu nu chuan nei e, Ralvawn khua, Fanai pawi pasalṭha te hi an rawn chetla nasa in kan chi khur min rawn ṭawmpui ṭhin a, kan lal hian an hnen aṭangin ralthuam leh thi leh dar a lo khawn ṭhin a ni an tih chuan, aw le, ka pi kan lawm lutuk, in lalpa chu kan han hmu ang nge tiin an in zui chhuak nghal a.




Khaw tual an han lut chu an lo hmu duh in Sawia leh Thlahtea chu an enbing bik hle mai le. Thlahte hi tlangval hre chho ṭantir, hmel pa hrak leh hnarngulsang lam, taksa in phutmawi tawk tak hi a ni a, an khaw nula ho zingah pawh a to ve hle a ni. Sawia ai hian a hniam hret a, hmelṭhat lamah pawh sawia nen hian in tluk tlang tak an ni.




Lal tualah chuan Sawia chuan lalpa, khualṭha min chhawn thei em an tih chuan Lalin chhung aṭang chuan tlangaupa chu lo chhuak in khawi khaw tui tlan nge in nih le an tih chuan Sawia chuan Murlen khaw tlangval te kan ni e an tih chuan Tlangaupa chu a phu zawk hial a. Tlangaupa chuan aw le kan lalpa in lo luh a remti e an tih chuan lalin ah chuan an han lut ta a.




Lalpa chuan e heu Murlen khaw boruak in mung let kha tlang thang aṭangin ka lo hre thawi a pawi ka tihpui khawp mai che u an ti hmasa te te, lalpa chuan ka leilung te in rawn rap ve teh miala pawi pang te a aqm em lovang chu maw an tih chuan Sawia chuan lalpa rappui chungsang sira Khawi thlar lian ṭha hem hawm tak chu an melh zauh a. Sawia chuan lalpa," kan hnu chhui lai hi i khaq lei lungah a tawp tlat mai a, buaina erawh kan hnen aṭang chuan a chhuak hauh lovang an ti dam dap a.



Lalpa chuan sawi zel rawh le an ti a. Sawia chuan kan khaw lei lung rawn rap in kawngthar sah in hnu an hnuh chhiah phe hen hun mai a, chutak kan lalpa mau rauh em em namen lova min suamsam sak na hian kan lai a tina a i khua kan lo lawi lut a ni. I pasalṭha te nge an nih a khaw dang pasalṭha te tih hi rawn chian kan duh a an ti ram hmak mai a.

Lalpa chuan a nih tak chu maw le aw. Tlangaupa nang ka pasalṭha te ramchhuak hian Chhim lam an awm em le? an tih chuan, Tlangaupa chuan lalpa," i pasalṭha te kha chuan khaw tlhanglam a nih kha an pan ni, ka hriatsual loh chuan Tumpang bei turin a nih kha an chhuah Run lui lam hawi zawnga ke pen tlata kan hriat chu an tih chuan, Sawia chuan a nih dawn chu, a nih leh lalpa i mikhual te hian kan khaw ram lei lung rawn rapin i khua hi an lo lawi lut a ni mai lo'ng maw tiin chiang takin an en a.



Lalpa chuan a nimahna le, mikhual hi ka nei ve reng mai a, chutiang ti duh hmelpu erawh ka va hre mai lo ve maw le an tih chuan Sawia chuan aw le lalpa," kan lawm lutuk e. I khua chu a nuam in boruak a zang vah mai ka ti, i mikhual te sulhnu a nih chuan min lo bengkhawn deuh kan ngai a ni tiin tap lama lal fanu hmelṭha zet chu an mit  sir ralh a. A hmel hmaia lungngaihna thuk tak chu va hmuh chhuah sakin Sawia chuan rindan a nei thiam nghal mai a.



Lalpa chuan, aw le, zanin te zawng kan zawlbuk in mawi a niang chu khactlangaupa thlenin lam han kawhhmuh nghal a. Ka mikhual pawi ho pawh an rawn thlen a hun tawh ang, chemte ṭha deuh in i lo chhawn dawn nia tiin an melh rulh a.



Lal duham chuan chhungkua a vaw darh a, mahni rila rah manganna phena an hmel hmai lungngaihna lo lang chhuak te hi an hmuh hmaih fo ṭhin.


Ralvawn pasalṭha Khupkipthang leh a naute mi sawm lai chuan Hmunnghak khua chu an rawn pan ve mek bawk a. Khamsang lal tupa(Sawia unaupa pahmun nuhrang) te pawn  Hmunnghak khua chu rawn pan ve in Hmunnghak khuaa in beihna nasa tak chhuak tur chu tuman an hre si lo.


Fanai Pawi pasalṭha hmingthang Khupkipthang chuan Hmunghak lal fanu chu nupui atan a rawn hel in Khamsang lal tupa Zadenga hian a rawn birh ve tlut tlut bawk nen. Hmunghak lal fanu Zazawni hian mitmei hmuh duh loh ve ve in a vawikhatna ata a mi pa mit la bertu Murlen tlangval tuaitir Thlahtea ah chuan a thinlung chu a luangliam nghal bawk nen.



Sawia chuan,Thlahte, lal fanu melh dan che kha ka hai hauh lo a nia, kan fimkhur a ngai a ni. Hmabak hlen tur i la ngah dawn hle mai, fimkhur takin aw, khawkhat nula hmelṭha zuna uai vang hian famkhua a lawi theih a ni tih hi vawng reng ang che u. Chutah chuan a ding chang zawk te tuallenna khuaah hian fimkhurna leh ṭuan ṭhatna pai tlat tu chuan a hmaa dingte chu pailralah a thawn liam ṭhin. Chu chu kan nuna bet tlat a ni an tih chuan Bulthanga chuan, kei pawn a melh dan kha ka hai hauh lo an lo ti chhuak ve phawng a.


Duh tawk ang aw.

Sunday 29 September 2019

HMINGCHUNGNUNGA. 11&15

PASALṬHA HMINGCHUNGNUNGA
BUNG 11---15 NA.

Muantea Muantea Khiangte

KHawmawi Lalin kawta Hmunhlui pasalṭha bawk phek reng chu mipuiho chuan hnaih tial tial in a bula Zakhuma leh midangho  chuan Hminglian tiin an han ko a chhangtu reng an tawng silo. Lalpa chuan hmanhmawh tak mai hian Lalin lama zawn lut turin tlangval ho chu an ti a, Lalin lian ve tawk tak a Hmingliana   an han mut hnu chuan Bawlpu chuan a hliam te chu an en nghal sawk sawk a, Bawlpu chuan chek tlak tlak chungin ka rei a va tuatchhel ve maw le a ruh a khawih tel a nih hi tiin ramhnim chu nuaidawm mawlh mawlh chung chuan Hmingliana hliamah chuan an hmehbel mawlh mawlh a.
..

Nalinah chuan Hmingliana chu lo rum chhuak in an hawi vual vual a,,nikhaw hrelo va a awm chu a mah pawh chuan a hrelo reng reng a ni, a dangro lutuk chuan tui tui tiin an lam a Lal fanu chuan tui chu mautheia lo chawiin an tulh a, Zakhuma te chuan Hmingliana chu bawr laih hian Manzika chuan Hminglian i harh maw i harh ṭha em? Tiin a dar an sawi hlak hlak a, Hmingliana chuan meng â chhu chung hian ka ṭha tiin a darhliam chu an ban da da a chu veleh Zakhuma chuan awmhahdam hram hram rawh, mut hahdam i ma mawh a ni tiin an mut riai riai a.
.

Lal fanu leh a ṭhiannu khawkhat nula hmelṭha pian nalh ve tawk tak chuan Hmingliana chu vil chawt in tuilum te chuan a pangte chu an han deh sak a, Lal fanu hian zaqisap midangte hriattham si  loh hian Ṭhiani Lusei hringmi piang tawh zingah chuan a ni ang reng renga Mi pa a zawnga Pa hi an awm leh tawh kher lo vang a cham chhung na na na hi chuan ka vet hneh ngawt ang an ti vei ham ham a.
.

Siamliani chuan ner nang nang chung hian ui Lal fanu meuh sawi atan chuan ka mangram ni zawk hiala kan hriat chu le, nia Ṭhiani pasalṭha te hi keini vangkhua mai ni lo, nula tam tak tan pawh hian an hlu em asin, a ni kher hi chu tu emaw tan chuan a hlu lehzual ngei ang ṭhiani a hliam hi dam lawk lo hram se i tih zawk hmel e tiin nuih hak pah chuan Lal fanu chu an thlek ha a.
.

Lal fanu chuan ui in sawichhuah takah chuan ni ngawt mai, tian kan inah hian awm reng se, en teh nichina an in beih laia a mitmeng te kha hmuh hrehawm ka ti em mai keizawng, a mitmeng kha a sen vek thei nia maw le, engpawh ni se, mikhul satliah laka rilru lo sen ve vak hi eng nge a ṭangkaina le? Hmunhlui Lal fanu hmelṭhat thu hian Lusei khaw hrang hrang a dengchhuak hneh sia khaw hmun lehnghal, ui ka duh thei lo, kan sawi thui mah mah tiin an khi hui a, chutia hmingliana enkawltute nui leh hak ṭhin chu Lalin chhunga awm ho chuan engtak sawidun ni maw tiin an han thlek leh ha ṭhin a.
.

Lalpa chuan Zakhuma en pah chuan hei hriatlawk loh vanduaina in chungah a thleng tlat mai a, in cham ve rih a ngaih hmel hle mai ka ti an tih chuan Zakhuma chuan Lalpa ni e kan cham chhung na na na chu i thlazarna hnuaiah thlamuang taka kan awm kan beisei a ni an tih chuan Lalpa chuan keini zawk hi a nia thlamuang tur chu kan khaw harsatna min chinfel sak mai piahlamah nangni pasalṭha ho uapna ka khua leh tui ten in vanduaia talangah kan dawng thei hi kan lawm zaqk asin tlangaupa an ni ho hi thlenin tur kawhhmuh zung zung la nangin han semkual teh le an tih chuan Tlangaupa chu rang takin Lalpa thusawi ti hlawhtling tur chuan Lalin chu a chhuahsan nghal vat a.
.

Lalin ah chuan Manzika leh Hmingliana leh Uaithanga an thleng a, Lal fanu chuan Manzika chu en ha pah hian in Lal fanu hmelṭha chu a takah ka hmu ve chak hle mai ka ti khual pang zin ho hian an sawi leh fo ṭhin a an tih chuan Manzika chuan hmelṭha em em lo ve, tlem in a biang dinglam a sawi deuh a chu chuan a tilang ṭha mai mai a ni, a beng ri hriatna saw a dik lo bawk a, thingphurhnaah a chesual hlauh mai a, an sawi ang em em chuan a ṭha bik hran lo a nia, a tluk miah lo che an ti a thutak fe mai hian, Hmingliana lo nui hak ri chuan Hmingliana lam chu an hawirual ṭhap a, Manzika chu thip taka en pah chuan Lal fanu i bula mi khan dawt hlir a hrilh che nih kha an tih chuan Lal fanu chuan Manzika chu an chum taih taih a.
.
Manzika chuan khaih khaih ka fiamthu lo a nia, chu nula i hmuhchak em em chuan tu emaw ngaiin taitea pa lo haw thuai thuai tiin a lam sek ta ve ang an tih chuan Lalpa chuan lo tuihnih ve in, chu Manzik in Lal fanu chuan pasal a nei tawh tih i sawina a va ang ve, khawilam pasalṭha nge a neih le, tlangkam aṭanga ka lo hriat dan chuan Lusei Lal fanu piang tawh zawng zawngah a mah tluk tur an awm lo ang tia mi sawi thawm hi ka lo hre ve asin an tih chuan Manzika chuan Lalpa Kei hi Hmunhlui Lal fapa ka ni a, in sawi chu ka farnu a ni, an tih chuan Lal fanu leh midangho chu an phu awk thei hial a.
.

Manzika chuan sawizawm lehin , Lalpa pasal a nei tawh a fapa duhawm tak an nei nghe nghe asin, chu naupang chuan a pu leh a pa a la rawn khum ngei ang an tih chuan Lalpa chuan chu a pasal chu khawi khawlal tuitlan nge a nih le an tih chuan Manzika chuan hei hi maw le, kam mihilam buaipui mek hi maw le, tiin Hmingliana ke chu a ke artui chuan a kephah chungah an rawt tawk mai a, Lal fanu chuan ka ho hian Hmingliana chu en in Lalpa leh midangho lah chuan mak an tiin an rin loh deuh Hmingliana nupui duatlai a lo ni chu sawitur ber hre lo in an ngawi ṭhap mai a.
.

Lalpa chuan Hminglian i fapa chu tu nge a hming le tiin an zawt a, Hmingliana chuan Lalpa Hmingchungnunga a ni e,  khuannun a lo venghim ang nga, tluang takin kan in hmuh leh ngei ka beisei an tih chuan Lalpa chuan i fapa chu khuanun hualhim se a damni hrui ang sei se, duhsakna awmzawng zawng ka hlan e tiin an sawi a.
.

Uaithanga chuan Lalpa kan thu dang alai chuan hei zan te a rei lam lam a ni tawh sia Zawlbuk kai kan tlai hlauh ang nge mi hnunga kal zawng khualval tan a mawi lah lo ve, khawnge Manzik ṭinzai kan rel dawn em niang tiin an rawn a, Manzika chuan u zawkte thu ka hnial ngai lo ve tiin an tho tharh a.

Duhtawk phawt ang.

BUNG 12 NA.
.

Zawlbuk an zu thlen chuan khawtual tlangvalho chu an lo la meng ṭham hlawm a, Uiathanga chuan e khai a, in va zahawm ve, Lalpa in min han chelh khawmuang pek alawm maw le, Lal fel leh zaidam in nei hi in vannei ngawt mai an ti lut hluai a. Valupa Khuma chuan e khai hei a la hma alawm le, mei hi lo hnungpuak ve u la in mawng kha hung teh u khai, thlasik rim pawh a nam vang vang ta e an ti a.
.

Uaithanga bawk chuan Manzik hawh teh hei Valupa uap nahnuaiah hian thla in ti muang ang hmiang, kan thu dang a lai chuan buh hmun lam te eng nge in an hlawm le? Tiin an zawt a. Valupa Khuma chuan , hei kumin chu kumṭhat kum ah kan han chhiar chu a nia, eng nge kan an zel dawn le? Tiin an chhang a.
.

Valupa Khuma chuan kan tlangval te kan hawkim tawh chuan hei kan khulval te pawh an chau ang nge mut zai i rel tawh ang u le tiin thu an ti tlu nghal zat a. Hmingliana chu mu mengkar chung hian chutia Lalin a a mah chauha an riak chu khawharthlak ti in an mu meng kar a. Chutia a mutlai leh thawm reh tak hnuaia an mut mengkar lai chuan Lalin thlanglam aṭang leh Lal tual lai aṭang chuan sava hram thawm mak deuh hi lo chhuak in Hmingliana chuan a beng chu an tun hra hra a.
.

Chutah le Sava thawm chuan Lalin lo hnaih zel in Hmingliana chu a hliam na chuan tur ut ut si chuan a mang chu a ang ru ta hle mai le. Zawimuanga thawm dimtaka thawh ṭhem ṭhem pah chuan Lalin bang dap ah chuan a beng chu an chhi kar mai a, tlemte tal thlaeng hnuaia Lal tual lam a lan theih mial takin tiin Lalin bang dap chu an keu kau de de a, chutah le, a mit mibik a nihna mit fiah tak mai chuan Lal tuala mipathum Lalin luhdantur rel mek te chu a va hmu ta.
.

Hmingliana chuan Lal banglaia chempui inthiat chu thawmdim tak chuan an pawt phawi zal zal a, a darhliam chuan a ṭuan a tifum dawn tih hremahse, a nun chhanhimna tur chuan a sual a ngai miau sia. Chutah le, Lal kaiṭen rawn rap ri ṭhat ṭhat ri chuan zui nghalin Lal kawngkapui chu fimkhur taka rawn pawh tawlh a tum chu Hmingliana chuan lo pawt let ṭang ṭangin a ṭanna lama a dar hliam aṭang chuan thisen a far a ni tih hriat ngawih ngawihin a hnungzang chu a hit thla chiai chiai a, Chu khawi lam ral nge tih pawh hriat loh chuan hawn tuma a pawh ṭang ṭang lai chuan Hmingliana chuan a pawh vena kut chu thlah thutin chupa chuan a hawngta rawk mai le, chu ve leh Lalin chhung a a dak lut chiah mai chu thim chhah tak mai chu rawn thim belhchhahin Hmingliana chem chuan chal hrk huam in an hlawi mai zawng, khur char charin khawvel a chhuahsan ta.
.

Thisenin bual zuaih khawpin Hmingliana hmai chu a bual huh zui mai a, chupa lu chu chhawk leh hmawk in Lal tualah chuan an thehthla bawl mai a, a ṭhiante pahnih chuan chetzai thawh chi a ni lo tih hria in a biling balangin dai lamah an tlanchhiat san ta a.
.

Hmingliana leh chu Pawihpa in hmachhawn chuan thawm riva an chhuah rin loh em avang leh thil thleng chu a chawp leh chilh em vang chuan Lal chhungkaw mutui lai pawh an harh zo lo a ni, mahse, Hmingliana darhliam aṭang chuan thisen a chhuah hnem em avangin Lalin chhunga Pawipa Lu nei tawh lo let reng pawh chu buaipui peih hlawl lovin thisen a dar aṭanga a chhuah hnem ve em vangin a mah pawh chu taksa chak lo nen nikhaw hreloin chu Pawipa ruang chu bawh in a thidang ve nghal a.
.

Zingkhua a lo var, Lalin chhunga ṭe teng tung ri leh mipui pungkhawm ri chu Hmingliana chuan a mangphan riai riai a, Hmingliana chu tlangvalho chuan zawn sawnin a hliam te chu tuam ṭha leh in Lal fanu khumpui lama zawn an han tum a, chutak tak chuan Zakhuma chuan ka tupa kha in kut hmawr pawn khawih suh u a ngam fa chuan han khawih leh teh u tiin Khawtual tlangval ho ep chuan a chempui chu an hum to mai a.
.

Zakhuma chuan Zingliana leh Manzika leh Uaithanga chu mitmei zauhin Lalpa muangleia mutmu kan tuah lai hian ka tupa hian buaina a lo tawk a maw? I khua leh tui muan nan hian engzat fakau in nge heng Pawih ral ho hi i tham le? An ti chang fak mai zawng, Lalpa chuan chhan har a ti hle mai, engmah hre ve hek lo le.
.

Zakhuma bawk chuan Zinglian,,U Uaithang, Zawlbuk lamah ka tupa hi kan dah thlak a ngai e, he Lalin chhung pawh hi a him lo ve, an ti hmak mai a, Zingliana leh Manzika chuan zaqlbuk lam panin an zawn thla ta a. Zakhuma chuan aw le, Lalpa i khua hi kan chhuahsan ang, kan lo let hunah a chhanna min  pek ngei ka beisei, U Uaithang i naute hian zawnna tur hlang lo buaipui mai se an tih chuan Uaithanga naute chu an che sang sang nghal a.
.

Khaw mipuiho  lah chuan  hriatchian chakiin an beng leh mit an tun hra hlawm a. An Lalpa chu zawhna mitmeng hlirin an melh ṭhap mai bawk si, a pawimawh ber ta chu Hmingliana nikhaw hriat hun nghah a ni tawp mai.

Duhtawk phawt ang.

BUNG 13 NA.
.

Zawlbuka Hmingliana engmah hrelo va let hlawm reng chuan a kut zungṭang rawn chettir zauh zauhin bawlpu chuan a hliam chu an en leh nghal sawk sawk a, a pun hlau takin hnim damdawi te chu an tat a, a hliamah chuan, Manzika chuan bawlpu hnenah chuan nizan thil thleng kha in Lalpa hian a hriat i ring ve em tiin an zawt a, Bawlpu chuan rindan ka nei thiam miah lo mai, a ruk a rala che chhuak an nia kei chuan rindan ka nei thiam lo a ni an ti ban chalh a. Zakhuma chuan chuti a nih chuan inkhuaah hian kan mang barh duh tu an awm tihna a nih chu, tia a sawilai chuan Uaithanga leh a naute chuan Hmingliana zaqnna tur hlang chu an lo peihfel diam tawh a. Uaithanga chuan khawnge le Mihrang valrual ṭhianchhan thihngam lupu a lawm le kan nih le, chauh leh hah pawh saqi lovin Hmingliana hi a him chin kan thlenpui a ngai a ni tiin hlangah chuan an nghat a, an kalpui ta a.
.

Zan a ni a, zan reh tak a ni, chu ngawpui thim chhah tak kara meichhem eng teng teng chu Zakhuma leh Zingliana leh Manzika chuan Hmingliana chunga thil thleng chu muk tak mai hian an ngaihtuah ṭheuh hlawm a. Manzika chuan kan awmdan leh kan boruak tawn mek te, kan ngaihtuah hian ka ngaih lam lam te hi a ṭha lo ka ti mange an ti chhuak phawng mai a, Zakhuma chuan nakinah chuan heng in huntawn te hi men ah in la thlak ve mai ang, ngaih han tih ṭhat lohna tham engmah kan tawk lo ve, khuanu duanah ngai hmiah mai teh u hei zan a rei lam a ni tawh bawk nen mutzai i rel ang u tiin buk lam an pan ta a.
.

Zan rei khuan hnuhnung khuan awm velah chuan Lasi nula chuan Hmingliana hliamah chuan damdawi tui uk khak mai hi farin chunglamah chuan a thlawh chhoh san leh delh delh a. Zingkhua a lo var a, hramthiam sirva ten an aw mawitak chhuahin zai an rem, an D tenen lungawina tlanga thingzara in D turin an thlawk kual chuah chuah hlawm a. Hmingliana mu chu lo ṭhu chhuak hlawl in an awmna vel chu mak hi a ti em em a, a darhliam lah chu na reng nei tawh lo in a hawi vual vual mai a.
.

Buk kawngka an keu a, pawna Zakhuma leh midangho tukṭhuan tur buatsaiha lo phe buai nak nak ho chu mak ti takin a en reng a, Manzika chuan Hmingliana lo ding ngawi reng chu thlek ha chung hian Hmingliana saw en teh u an ti sap a, midangho chuan lehhawi nghal in Buk kawngkaa Hmingliana lo ding chu mak hi an han ti em em khawp a, Zakhuma leh Uaithanga chuan khuanu vohbik a nih zia chiang taka an hriat tawh vangin mak an ti ve hran lo a ni.
.

Hmignliana chuan en he haw hlawmin ti nge min melh reng hlawm a, tiin a taksa te chu an en dik kual vel a, Zakhuma chuan engmah i hre lo em ni an tih chuan Khawmawi Lalin a thil thlengte chu tlem tlem a hrechhuak ve hram a, Hmingliana chuan helai hmun  hi Khawmawi ram chhung a la ni em tiin an zawh chuan Uaithanga chuan aw la ni e, nikhaw hreloin i awm rei mah mah a ni,, i mar ka han dek ṭhin a ṭha reng bawk nen lo hnai teh tiin an hui a.
.

Hmingliana chuan ka pute,  ngawi vang vang pah chuan an maimichhing a, chutah le, a mitmeng inthlak danglam in Khawmawi khuaah tihtur ka nei an Pasalṭha remruatna vek a ni khawp ang, Lianhrim Hmunhlui pasalṭha hi i thanga awk mai mai tur ka ni lo ve, lo ngai tak rawh ka lo kal khawp ang tiin a hachang an ṭhial ri bap bap a. Zakhuma chuan Hminglian thil reng reng hi a sarhu laiin thutlukna an siam ngai lo ve, ngsihtuahna fim tak nen hun hman i mamawh a ni, bawh buan buan na hian vanduaina a kengtel ve bawk a ni tih hria ang che, nupui fanau nei i ni tih hi hre tel bawk rawh, naupang chhe atso zawngin ti nge i ngsihtuahna i sen leh ṭhin tiin an zilh erh a.
.

Uaithanga chuan chu chiah mai chu, kan vanglai hian hun lo taka mual a liam chuan ṭangkaina a nei lem lo tih i hriat a ṭha, kan tumram em pawh kan la thleng hlei nen, hei kan hlat tawh lo viau a nia, Khawmawi Lalpa sawi dan phei chuan mual let liam chauh in kar min dan tawh a nih hi, chu lamah chuan rilru i sawrbing phawt mai teh ang u, Hminglian hun i la ngah alawm maw le tukṭhuan hi pawr i la hmalam pan zai i rel zawk ang u an tih chuan an Pasalṭha thusawi chu an pawmtlang tih hriat nan an lu an bu tliar tliar hlawm a.
.

Zakhuma chuan tian bar mawlh mawlh ila kan tum ram chu i pan ang u, mahni seilenna khua pawh a ngaihawm tawh alawm maw le, an tih chuan Uiathanga naute ho chuan nia maw le tiin an duh tawk an ei hnu chuan an tho tliar tliar hlawm a.  Ti chuan mihrangval rual hlauhawm awmzia pawh hrelo khawhnih pasalṭha te chuan Mualṭhuam ram an pan ta a.
.

Thui fe an kal hnu chuan tlang an chuangkai a, boruak thengthaw nuam tak chu hip vang vang hlawm in, Hmingliana chu an en hrek hrek hlawm a Uiathanga nau te ho chuan a chhan chu khatia hliam na tak tuara an zawn ni si tunah lem hmahruaitu ah ṭangin a ne pawh an ek pha zan lo kha a nia. Zakhuma chuan kan piah mual hringdup lam saw Mualṭhuam ram kan pi leh pu te hunlaia Lasi ho tuallenna hmun an sawi ngei mai chu a nih saw, ti hian ruam kan zawhthla ang nga, kan silai te kha en fel i la, Halkha ho khan perh an lo tarna hmun a ni tih kan hriat a ṭha ang. Kan fimkhur hle a ngai ang chuan tuman ṭul lovah thal kan thlah tur a ni lo. Kan hah acdam chuan kal ang u le tiin hma hruaiin kal zai an rel leh ta a. Thui fe ruam pana an kal lai chuan eng emaw ri deuh sung sung leh thangvhuam rim chu an hre ta tlat mai le, Zakhuma chuan uai a hun hmaa infiampui tur kan tawng hma dawn tlat a kan hriat chu le, mahse a tawpkhawk ah lo chuan tuman Silai kahpuah loh tur, chu rim thang zet chuan in hnar a luahkhat ve hlawm em an tih chuan Uaithanga chuan tehreng mai a, luak lam te pawh a pawt mah mah mai ka ti khawnge in chian vat teh ang tiin Zakhuma chu an thlawp nghal zat a.
.

Manzika chuan Hminglian nanghi i ngawi ngul mai ka ti i lungte hi a lo leng fal bik em ni an tih chuan Hmingliana chuan Zakhuma chu rang taka hmakhalh in midangho chu dingturin an ti hlawm a, Uaithanga chuan en he haw chung hian ka nau engthil nge tih i tum le tia an zawh chuan Hmingliana chuan in rim thang hriat kha inbumna a ni thei e, nge ka hnar dik loh vang em ni, mei rim kan hriat tlat chu le, Manzik min zui la, Zinglian nang pawh khan ti khan keinin kan rawn sir hel ang nga nang ni in hmalam in rawn pan ang, mahse rawn fimkhur ula, muangchan na chi a ni lo ve tiin an awmkhawmna veilam pangah chuan hmahruaiin a kal nghal a, Zakhuma leh midangho chuan chhuk nawr in fimkhur takin  an kal a, Hmingliana chuan in hre ve em, chu mei rim chu? hnar a luh telh telh mai ka ti, an tih chuan midangho pawh chuan an hnar an han tum hlat hlat hlawm a, Manzika chuan i hnar nge nge a lo fing narawh e, i lo ringdik chiah mai ka ti tiin hnim karah chuan Hmingliana thlawp zawng chuan an kal zai zai a, an hmaah chuan Bungkung lian ṭha zet hi an hmu a, chumi hnuai ah chuan lungpher rem zer zet pali lo pharh duai chu hmu in chu mi lungpui sira kawrtea tui luang ri her her chu hmu leh in a bul lawka kawrte kamah chuan eng sa nge tih pawh hriat loh chu chandarh nuaihin kiltin ah chuan an sa chandarh chu dah kualin a rim thang thei angber tur chuan an lo chhep kual nuaih a, zawitea pan thla leh in mihring Hmingliana chuan a zuk hmu ta tlat mai le, Zakhuma te kalna lam pana inring taka Pawih samzial ho paruk lai an hmazawn silaia tin chunga lo bawk kar ho chu chiang takin a zuk hmu thei ta a.

Duh tawk ang.

BUNG 14 NA.
.
Hmingliana chuan chung Halkha Pawih paruk inring tak leh an Silai cheng kausa diama Zakhuma te lam hawia lo tin kawh vah chu hmuin Hmingliana chuan Zawngsen ho chu leh, in va chak dawn lo rua em ti nang nangin an pan thla ta ṭhem ṭhem a, an hnaih hle tawh tih chuan an ni in fung thum chiah an keng bawk nen chesual ve thei tho an ni tih a hrechiang hle mai a, Hmingliana chuan Zinglian ka thlang an lanchian theih chin hlamthumah khuan thawm dim takin chhuk la, kei ka pen hma ang nga, a laiah tak ka awm ang Manzik let leh hret rawh khilai ṭulpik ah khian nangin a che hmasa a piang lo sai nghal ang che, khulaia a laita ber khu ka kah ve leh ka vau zui ang nga, a che hmasa a piang ka sir tawn aṭangin in lo sai mai dawn nia chetsual a thiang lo a nia tiin an kal hma a.
.

Chutah le, Hmingliana chuan Pawih inring taka lo bawk chu a tukkhumah a ngenmu chuan an verh siah mai zawng, midangho chu hawi â chhu hian Silai rikna lam chu an rawn hawi phei rual ṭhawt a, chutah leh an rin loh leh beisei loh deuh mai a an hmaa tlangval pian thiam leh hmelṭha ve tak Lusei lo ding kak hah an hmuh chuan mak ti takin an in deuh ha hlawm a. Hmingliana chuan, a che che chu in ṭhianpa chan ang kha a ni mai, hual beh vek in ni tawh, in Ralthuam kha nangmahni hlat thei ang ber ah khan dahthla ru an ti a.
.

Pawih mawl fal an awm leh tlat pek mai le, an zinga pakhat chuan nang lusei pa i lu kha ka thlawh darh vek dawn tih pah chuan Hmingliana lam hawizawng chuan a silai chu an lek kang a, mahse a lek kang chiah tih chuan Manzika silai lo puak ṭhuai chuan Pawihho dinhmun a ti chiang leh zual kher mai le, Pawipa chu ngrnmu sa tak chuan a awmah va dengin an in phenna Lungpui lamah chuan a hnawl phei rawk mai zawng, Hmingliana chuan ka thusawi kha a la ngai reng e. Atso duh in la awm em an tih chuan Pawih la damchhun pali te chuan an Silai chu an thehthla hlawm a.
.

Hmingliana chuan Manzik, an silai saw va khawm rawh le, tiin Pawih ho chu tlem a tawlh hlat tir leh a, Manzika chuan an silai va khawm pah lo let leh tur chu a hnaih ber Pawih pa Vaihlo funah an pet sak mai zawng chu pa chu leiah chuan a vial ngawih ngawih mai a, Manzika chuan nangni nena buaina neih hi ka ning zozai tawh lutuk, sai phak lo ah in lu in rawn rawlh lawr a, ngam tak tak si lo a him chinah in pawngpawr a, tunge ka hmaah hian mi pa taka ke lo penchhuak ngam che u? Tiin a silai khawm chu Hmingliana lama theh phei pah hian a chempui chu an hum kawh vang mai zawng,Pawih ho chuan an hlau khermai le, chutia silai ri hriaa Uaithanga ten hmanhmawh taka hmalam an pan chuan a nih tur ang chu lo ni zo vek tawh in Manzika chempui nena Pawihho hmachhawn zawnga lo dingkak hah an hmuh chuan Zakhuma chuan kan Manzika hi mihrangval diktak a ni ta an ti sap a.
.

Zakhuma chuan uai, kan mi hnawksak ho bawk maw, tiin pawih leia vial ngawih ngawih, a kap zen ṭat chu nuihsakin Manzik a hmang khat awm ropui sia, i dim vak lem lo zawng a va ang ve, tiin a lo hnaihtu ber Pawihpa pakhat chu a nghawng an chhawk hmawk a, zawisap hian mang ṭhak pawh pawisa lo va, min lo lambun duhtute hi nakin zela kan tan leh kan tu te thlenga hnawksak tur an la ni e, an ti a, Zakhuma bawk chuan ringleng hian Lusei mihrangval hi nangni Pawih ho laka tlawm mai mai tur kan ni ngai lo ve, a zawldawh zawnga inbiakremna neih reng hi eng nge kan tan a ṭangkaina? A ruk a rala min hmehmit duhtu te hi zalen takin tual kan len tir ang maw? A teuh lo tunah chuan an tih ang hian kan che ve tawh ang, tu insuat hnem thei thei kan ti ang chu tiin a chempuia thisen la far fap fap chu vai phe leh fuain a hnaih ber nghawng chu an chhawk leh hmawk mai zawng, a la dam awmchhun Pahnih te chuan zuncheh ṭhawt leh hlau tak, khup khur saihlak hlak chuan an lo thlir tlawk tlawk a.
.

Uaithanga chuan Lusei miralhrat te hian mi che theilo hi kan khawih ngai mai mai lo asin, mahse, kan laka zawldawhna neilotu chu an in pe tawh emaw pe lo emaw ah tunah chuan kan tim therte tawh lovang kan tumram panna kawnga kam mita kam tu bawlhhlawh chu kan thianfai zel ang tih pah chuan Pawihpa pakhat lu chu an chhawk hmawk mai a, chulai ram Mualṭhuamram an awmna lai hmun chu SULHNU NGAW tia a hming vuah a lo ni ta a ni.
.

Hmingliana chuan ring lenglawng hian a tawk tawh e, pu te u, khapa kha ka mamawh a ni, a ni khan ram chin leh an khaw awmdan min hrilh hre thei ang, Zinglian, han phuar teh le an tih chuan chu Pawihpa chu a nun an zuah avangin a lawm zawmah zawk hial a, Hmingliana chuan engvanga min lo changru ngr in nih an tih chuan chupa chuan kan ram bawh chin in lo lawi lut dawn a ni tih hi kan hre daih tawh a chu vanga lo chang che u kan ni an tih chuan Hmingliana chuan tu ka aṭanga hria nge in nih le an tih chuan Khawmawi Pasalṭha hnen aṭanga hria kan ni an tih chuan Zakhuma chuan uai, Khawmawi Lalpa chu a pasalṭha rinrawl in a phatsan a ni maw, lo ngawi tak rawh i nun kha a tawp thuai ang an ti sap a.
.

Hmingliana chuan chuan in Lalpa chuan keini hi mang ṭhak khawp a that tur che u in min duh tihna ni maw an tih chuan chu pawihpa chuan aih heng zawng zawng hi kan Lalpa hian a hriat pawh ka ring lo, nangni Lusei nena buaina neih hi a duh ngai lo asin, a pasalṭha te hi a hlau em em a, a chhan pawh Lasi zawl hneh theih loh hial khawpa a ngaih vang a ni, kan Lalpa hian Hmunhlui khua chanchin hi a sawi fo ṭhin a, chuta a lam zing ber chu Hmingliana a ni an tih chuan Hmingliana chuan eng vanga in Lalpa chuan  ka hming lam ṭhin nge a nih a? An tih chuan Pawihpa chuan a chhan ni a ka hriat chu kan Lal saw lal satliah a ni ringawt tawh, a mah saw pa fel tak leh zaidam tak a ni a, mahse Lal saw kan pasalṭha te sawn an thuhnuaiah an dah a ni ber mai chung zawng zawng chingfel turin a duh che a nih ka ring an tih chuan Hmingliana chuan a nih leh Mualṭhuamramah hian engvanga perh rawn tar nge in nih an tih chuan Pawihpa chuan kan pasalṭhate remruatna vek a ni, tunah pawh kan Lalfanu nun hi a chep in kan Lal chhungkaw dinhmun hi a ṭha lo khawp asin an tih chuan Hmingliana chuan midangho chu an en hlawm a, Zakhuma chuan ku Uaithang nang thutlukna han siam la, i thu angzelin kan che chhuak ang tiin an sawi a.

Duhtawk phawt ang.

BUNG 15 NA.
.
Hmingliana chuan Pawipa chu a hming an zawh chuan Pawihpa chuan ka hming chu Chuhlianga a nia, Lianga tiin min ko mai ṭhin, ka chungah zah in ngaia ka lawm hle mai, a mah erawh chu kan Lal fapa nunna latute in nih hi kan Lalpa in a hre tawh a a tuar hle a ni. Thil thleng tawh chu tih danglam thei a ni lo va, a mah erawh chu heng zawng zawng kan chungah leh in chunga thlengte hi kan pasalṭhate remruatna vek a ni. Beirawkhai a nau Liangkhaia chuan tawn hun tur che hi a nfhakhlel tawh khawp asin an tih chuan Hmingliana chuan kan in tawng dawn alawm, Lal fapa chuan thisen zawmpui dang a la nei tal alawm, kei chu ka nupui leh ka fapa chiah an ni tawh, ka nu khan in eng pawimah a sawi bik lo asin, tiin a rilru tih thar leh hlau tak in Zakhuma chu lo tlazep vatin hei naua ti hian in khua chu ni engzah kal nge ni a an tih chuan Pawihpa chuan  nikhat kal pawh a tling tawh lovang, ti hian kal ngat ngat ni ila, zanlai khuan hnuhnung awm vel ah khua kan lut ang an tih chuan Uaithanga chuan a ṭhat chu kei a upa ber chanchangah rem kan ruat ang nge. Zankhat tal awmhahdam kan mamawh tlang in ka hria, nakthai lamah ram chuan turin let leh ni pah fawmin ro i rel tlang zawk ang u hmiang an tih chuan midangho chuan remti tih hriat takin an lu an lo bu nghauh nghauh hlawm a.
.

Manzika chuan U Uaithang i nauteho pawh hi an chau tawngkhawng tawh ang khua hi a hma thei angbera luh i tum tlang ang u an tihlai chuan Hmingliana chuan lawk tiin Hmingliana chu an en ṭhap a, Hmingliana chuan ralramah kan awm mek a, chuta chhapah kan Leido khua ngeia mutmu han tuah chu a fin thlak hle in in hria em ni? An tan min hmehmitna remchang tak kan siam mai mai lo'ng maw? He pa thusawi hi rin  vek tur a ni lo ve, ruahmanna fel tak kan neih a ngai a ni an tih chuan Zakhuma chuan eng ruahmanna fel tak maw i tih a an tih chuan Hmingliana chuan an khawdai kan thlen hunah kei leh Manzika leh Zingliana leh U Uaithanga nau te zinga mi hian khua kan lut ang nga an Lalpa kan inremsiam pui hma loh chu a ni hi in lo kawl hrih ang, kan lo let leh hma loh chu dawhthei takin min lo nghak ang an tih chuan Uaithanga chuan mibik nge nge i remruatna a fing fai fel ṭhin e, Hmingliana remruatna chu kan pawmtlang em an tih chuan an pawmtlang thu an sawi hlawm a.
.

Muaṭhuamram ramngaw dur chhah tak kara mihrangvalrual hlauhawm awmzia hre lo te chuan an Leido khua ngei  Rihhmun khua chu hah pawh hre lo ang mai hian an pan sauh sauh a. Zan a ni a, zan reh tak a ni, thawm maksak pui pui leh thim Lal thuneihna hnuaia Lusei valrual hlauh hre lo kal te chu Zan thim chhah tak kara thuneihna chantum ran thilnungho chuan an kal lai chu tihbuai chak si, ngam chiah silo hian an thlir liam hram hram hlawm a.
.

An thlang ruam rai thuk tak kara ṬU meichher chhi kal nguah nguah chu ding meuha thlir in Uaithanga chuan kan Ramhuai dawihzep ho chu pem tur te pawh an an khu maw le, Hminglian nangpui rauh hian i man thei mai lo'ng maw? An zinga pakhat khu, i man theih chuan malsawmna hlir dawngin i hun leh ni i chhiar ngei ang an tih chuan Zakhuma pek chuan kan Hmingliana hi chuan an vai pawh khuan a man thei ang chu maw le, at an so pah ang nga an ti hui a, Hmingliana chuan muih sak pah hian ka chak lem lo e, kinah Manzika hian an zinga mi nupui tur la man se a ṭha ang an tih chuan Zingliana chuan khaih khaih khaih Hminga, a ni te zawng Bungkhaw Lal fanu nen khan an in melh sala viau kha zu nia, an tih chuan Manzika chu zak sen ṭan ṭan chung hian Zinga ni lo lo hian pawt pawt ṭhin lo teh, kan kawmthlang nuthlawi kha ka sawi ve mai tur a nia an tih chuan an nui tlang dar dar a.
.

Uaithanga chuan hei le, ang hma hruai rawh le tiin an Pawih manpa chu hma an han hruaitir a, Hmingliana chuan Zinglian i meichher kha ti hlum rawh le, a hma tawng leh hnungdawlin keng rawh se, kan Leido khaw ram chin a nih tawh hi kan fimkhur a ngai a ni an tih chuan Zingliana chuan hrethiamin an ti hlum nghal vat a, Hmingliana bawk chuan kan kalna kawng kan hmuh ṭek ṭek chuan lawmah i la tlang ang u, khua hi kan hnaih tawh em an tih chuan Pawihpa chuan aw, hei Lo hnai ber kan pel tawh kan hel a nih hi, ti hian tuikhur veng lamah kan lut chho ang, kawtchhuah lamah kal lovin tuikhur veng lam aṭangin ti hian kan chuan chho ang nga, Zawlbuk a lo lang mai ang, zawlbuk piah lawk ah chuan kan Lalpa in a lo awm ang, tiin Vengmawng lama khuan hnuhnung arkhuang chu an hrethei ta.
.

Ti chuan kal zelin tuikhur an thlen chuan Hmingliana chuan U Uaithang ti hian lo awm ula keini hian an Lalpa hi kan han bia ang nge tih pah chuan a kal nghal a, Zingliana leh Manzika chuan zuiin Uaithanga nau pakhat chuan a zui ve bawk a. Lalin an han thlen chuan Hmingliana chuan Lalpa mikhual inthleng thei em an tih chuan Lalin chhung lam aṭang chuan thawm lo chhuakin khawi khua leh tui tlan nge in nih le tiin an zawt a, Hmingliana chuan dawt phuahcawpin Kawilian khua Fanai Pawih Darkhaia tui tlan ringa nung kan ni e an tih chuan Lalpa chuan i aw phawi aṭang chuan Lusei aw phawi a va lang tam si ve le tiin ringhlel deuh chung chuan an ti leh a, Hmingliana chuan Lalpa hliamtuar kan nei a ni an tih chuan Lalpa chuan kawngka chu namtawlh in chu ve leh Hmingliana chuan a chempuia Lalpa nghawng chuktuah chung chuan che tawh suh i chet vaih chuan naktuk khaweng hi i hmu tawh lovang an ti chang rat a.
.

Lalpa chuan hlautak chung chuan a ban chu chunglamah an phar chho du a a ma lalin chhung ah ngei chuan Hmingliana chuan nawr lutin Zinglian mei kha va nun lawk mai ta che an tih chuan Zingliana chu tap lamah a in dap phei du du a. Lalpa chuan in eng pawi nge ka sawi le? Tu khua leh tui te nge in nih an tih chuan Hmingliana chuan Lalpa muangchangin le an tih chuan khumpui lama Lalnu leh Lal fanu hmelṭha eltiang mitnuai chat chat a lo tho chhuak  chu Manzika hnenah chuan Manzik Lalpa hi lo vengrawh le tih leh rang taka Lalnu leh a fanu lama tlanphei chu rual nghalin Lal fanu chu a hmui hup beh pah chuan thawm chhuah su in chhuah chuan Lalpa leh nang hi in thi ang an ti changrat a.
.

Lalnu chu bangkila khur deuh dat dat hian a fanu pawisawi ngailo leh mite ngainat rawn chuti maia Luseiin a nghawnga chempuia a chuktuah mai chu na a ti hle a ṭawng chhuah zai pawh a rel thei lo. Zingliana meichhem chu rawn alh lian ṭanin Lalin chhunga awmho chu an in hmu chiang hle ta mai le, Lal fanu erawh chuan a hmui hupbettu chu a la hmu ve thei lo thung a.
.

Mei a alh san hnu chuan Lalpa tahkhan ṭhu la Lalnu nangpawh Lalpa bulah khan ṭhu rawh le tia thupe aw an dawn chuan ṭhatakin an ṭhu ve mai a, Lalpa chuan inti pachang leh in ti huai chawpin Lusei val te u, ka pasalṭha Beirawkhai hian in lu hi a la thuai ang in nunna in la hlut te a nih ngai chuan ka khua leh tui hi chhuahsan rang rawh u an tih chuan Zingliana chuan Lalpa chu i pasalṭha sawi chuan Pialralah i rawngbawl turin a lo nghak tawh ngei ang che an ti a, chu thu Lalpain a hriat chuan a phuzwk hial a ni.
.

Hmingliana chuan Lal fanu ka a hupna chu muangchanga a thlah hnu chuan a nu leh pa bulah a ṭhuttir ve nghal a.
.

Duhtawk phawt ang.

Saturday 28 September 2019

HNEHTU NGAWICHAWI. BUNG 24- NA

HNEHTU NGAWICHAWI

BUNG 24-NA.


Murlen lal tuala mipui pungkhawmte chu an han nui leh hak a. Lal leihkapui sang aṭang chuan lalpa chuan Khumtiri pa, an lungawi loh thu chhah chhuah dan hi ngun takin i han ngaithla teh ang tih sap pah hian mipui pungkhawm ri deuh mur mur chu a kut hrawlpui chuan an khap dai a.


Lalpa chuan Thangliana chu melh ngar chung hian, Thanglian," Lairawki puhna che hi a dik em? Lal hmaah meuh a pehhel zawnga thu vai lak ka remti dawn hauh lo a nia, a duh lo chung i sual ngei em? Hremna i chunga ka lek dan tur pawh i hriat vek ka ring e an ti rum al a.



Thangliana chuan lalpa," Lairawki hi vawite khatmah a duh lo chung ka pawt lui ngai lo." Vawitam an runsang kai tur pawh hian mitmei min hmuh ziah, hemi zan pawh hian a duh lo chung ka pawt lui lo, lalpa," thudik tak ka sawi a ni, Rophawka zu bilh ka lo lem hnem deuh a ka chhia leh ṭha hriatna ka hlauh in a damlo tlawh tur ka hmu fuh hloh mai a ka zen ta mai a lawm maw le tiin an  khi hui mai a.


Chutah zet zawng, tlangval ho chu lo haw haw dar dar in, a chiang e, a chiang e, Thanglian ṭang rawh khai tiin an lo au dur dur a.



Lalpa chuan mipuiho chu khap in Lairawk," a sawi chu a dik ngei em? Thiam thu eng nge sawi ve tur i neih le an tih chuan Lairawki lah lo duai bik awkawng lo, Lalpa," dawt vek a ni a sawi, thim tham laiah min lo chang in ka ka hup bet in hnim pik lamah min hnuk lui a a ni, mi pa tha na na na chu keini ang tan han hneh zia zang awm hek lo, ka ṭanna lamah ka puan bih te ti phelh phungin chu chu remchangah la in ui ka sawi zo ngam hlawl lo lalpa tiin an in sut leh hlap hlap a.



Lalpa chuan Thanglian," chu chu a dik em? An tih chuan Thangliana chuan lalpa," a teuh lo, a ni hian ka lakah mitmei vawitam min hmuh tawh, ka lawmnu in tianga a mualpho thei angbera ka chunga hem a thlak hi ka ngaithiam thei lo a ni, hremna chu hmu mawlh rawh se an ti a.


Lairawki chuan, Thang dawheh, ka ṭan na lamah pawh ka tin thla i vunah khan hmuh tur a awm ngei ang ihnat kawnah pawh khan an tih chuan Lalpa chuan Thangliana kha Lairawki tin hmana hnuhma a taksaa a aqm leh awm loh han en chiang teh u an tih chuan tlangval chuan Lalpa," hmun hnih ah a awm e tiin an au lauh lauh a.



Lalpa chuan Thanglian," ṭanchhan ṭha tak i nei em an tih leh chuan," Thangliana chuan, lalpa nei teh reng e, Fek kawngṭum Pi Zaluti mualah pawh ka thlawhtling e, chhu pawh chu Rophawka hian a hre chiang khawp ang an tih leh chiah chuan tlangvalho chu lawm tih hriat tak mai hian an lo haw haw dur dur a.


Lalpa chuan hun kal tawh lam ka sawi lo. Lal hma meuha in in chhalnaah hian dik zawk leh zawk lo ka hre duh mai a ni. Thil danga pakai ka remti lo an ti hmak a.


Thanglian an puhna che hi a dik em tun chiah ka zawt tawh ang che an tih chuan, Thangliana chuan," Lalpa, tun min hmu hek suh, han sawi leh tur chuan ka hre tawh lo. Ka hlawhtling ngei tih ka hria a, an kawt kai thleng pawh mi hmuh hlau takin ka thlah leh thlap a ni. Min puhna hi lalpa, kei chuan han sawi leh tur chuang ka hre lo, ka chung chang chu lalpa i kut a ni e an ti chuai raih a.



Lalpa chuan, aw le, kan thu a tawp e. Thanglian," Se nu fa khawthim hma hian an inah i pe ngei tur a ni a, hmeichhe laka mawi lo taka i chet avangin ka ngaihdamna sangber ni pah fawm in ka hnena fathang i chhun pawh i vawi tawh ang tiin thu tawp an siam ta hmak a.



Lairawki te hmalak duh dan chu Thangliana chuan na a ti ngang ngang hle mai. Se nufa lah nei hek lo, a ni zawng hmeithai fa mai a ni bawk nen a riru chu a nain a ngaihtuahna chu a buai ru hle mai. Kil khata a nu lungngai taka mi kara a mittui lo hru leh zauh zauh hmai eng pawh a thlir ngam lo chu a ni e.



Thangliana te chhungkua chu mualpho theih tawpin an mualpho a, tianga an chunga a han thlen takah chuan, khua chu pem chhuahsan an tum ta hial a.



Sawiluaia chuan Thangliana rilrunatna chu kil khat a ṭangin a lo hmuh sak kiau a, engti kawng emaw tala puih duhna thinlung chu a neilian hle mai. In a zu thlen chuan a nu bulah chuan kan Lairawki te chungkua mai mai chuh le, an ti nang nang mai a, kil khat aṭanga lo en kiau tu a nupui chuan eng lam nge ni ta tiin em diai hian an lo zawt a.


Sawia chuan, tlangrel hat thang turin Thangliana chungah chet zu thawh duh a maw le, kan lalpa pawh hian ngaihtuah kim loh a nei a ni. Han sawi dawn ila, Thangliana lamṭangah min ngai awm sia, lalpa in se nufa khawen chhung ngeia Lairawki te in thlen tur in thutlukna a pawt chat a ni an ti ram hmak a.



Sawiveli chuan, khaih khaih khaih, mama, " Nanga li inrawlh ve na tur a awm lo ve, mi pawi kan sawi hlauh ang nge nfawi chuh hi a finthlak zu nia, kar loh ah mi te min melh dan tur hi dawn ve te pawh a ṭha ngai e. Mahni kuang lo zen zawng a vuak let a na duh ngai e an tih kha maw! Thudik chu lanchhuah hun a awm nge nge e, thudik lah nget chi zia zang lah a ni hlei lo ve an ti siam siam a.




Sawia chuan, a nupui a hmangaih em em chu zawite hian a dul kawh ve lah tawh chu an pen sak kerh a, Saizampuii chuan nuih sak pah hian a ṭap ang nge tiin an nui har har a, Sawiveli chuan chutia a fapa a hmangaih leh a mo fa duat hlim taka an han nui har har an hmuh chuan Khamsang lal fapa Piandenga nen an vanglaia hun an lo hman dun tawh te chu dawnkirin a lung chhia in lehlam hawiin a mittui hnam chu an hru sak a.



Murlen lalin lianpuiah chuan Pi Biakchhawni chuan mittui luang ngiai ngiai chung chuan lalpa, " tunah zawng i khaw mi leh saa pawm tlak kan ni tawh lo ve. Ka fapa hian a tisual a ni tih chu ka pawm thlap, eng ang hremna pawh pe dawn mahla vui thei kan ni lo. Se nufa lah pek tur kan nei hek lo. Hei te hi lalpa minpawmsak turin min ngensak thei lawm ni? Tiin a paipawn ṭhifang hum khat chu lalpa hmaah chuan khur deuh dar dar hian an phar ve darh a.



Lalpa chuan, hemi kawngah hian thutawp ka lo siam tawh a, Lairawki te chhungkaw lam nen in in rem theih a thu ni teh se, Pi Biakchhawn an ti hmak a.



Thangliana nu chu lungngai takin lalin aṭang chuan an chhuak hna hna a. Chutia lalin aṭanga chhuak chu Lhawnbawl upamin fapa Thalhtea chuan lo hmuin a khawngaih ta em em a, tlan haw vang vangin a pa chuan ngun takin a che zia a lo melh kar a.




Thlahtea chuan ka pa," a ni em em lo, Pu Laithanga te ruahmanna em em hi thil felhlel a awm chiang a ni, Thanglian hi ka khawngaih hle a ni, ka pa," se nufa pek tur pawh an nei lo, " kan se nufa hi pe mai ang, ka pa," khuanun min veng ang nga, kan harsat phat chuang lovang, nang nfei pawn mi lungngaite hnemtu ni la, ṭanpuingaite en kan suh min tih ṭhin kha an ti sak a.



Pu Rokhuma chuan a fapa chu melh vang vangin, ka fapa, lo hnai teh, tiang em em hian a ni maw i lo ngilneih le, i pa hi minva ti lawm em, kal lalpa hian kan chungah hremna a lek em lo turah ngai ila, Thlahte," Thangliana te tualah va thlung rawh le," an tih chuan Thlahtea chuan ka pa ka lawm e, tiin hlim takin an sehuang lam chu an pan ding nghal a.




A nau nulat hreṭan ve tawh chuan, ka pa," ka va ui e an lo ti sap a, a pa chuan, chemte," mi te tana in pekna na nun neitu chu khuanun a hualhim ṭhin a, tlakranna ai chuan hausakna a chang zawk ṭhin. Pasalṭha u i nei dawn e an ti sap a.



Thangliana te kawt ah chuan Se nufa chu an thlung te te a, Thangliana te in rahka an rap ri tur chiah chu ṭap thawmin Rhangliana te inchhung chu a rawn luahkhat nghal a. A nu chuan tiang em em hian a ni maw i nun i lo uluk loh le? I pa lunghahna hian zah a phu asin, Thanglian," i nu tar tawh tak hi khua pawh min hawitir ngam dawn ta lo a nih hi an ti chuai raih a.



Thlahtea chuan an kawngka aṭang chuan Pi Biakchhawn lungngai reng reng suh u, lo kal teh, khu in kawta khu Se nufa in leichawi tur ka rawn dah e an tih chuan Biakchhawni chuan Thlahte," tiin pan nghalin an kuah vawng vawnga, chutah, thlah leh in kan chunga i ṭhatna hi kan damchhungin kan theihnghilh thei tawh ngai lovang, mal ka sawm ang che tiin vanlam an hawi vang vang a.



Eng eng emaw ni chhamin, a rawn meng leh chuan, khuanu malsawmna i dawng ngei ang, khuanun hualhim zel che rawh se tiin a ṭap pur a. Thangliana chuan mittui parawl ṭeuh chung hian Thlahte," ka damchhungin  i hnungzuitu ka ni reng tawh ang." Tiin lawmthu an hrilh mawlh mawlh a.



Thlahtea chuan hei Zanriah kil a hun mai dawn, lal thu sawi kha in hriat kha in tlai hlauh dah ang nge, lawmthusawi a ngai reng reng lo ve, in tana kan tih theih tawk a nih kha ka han haw chho ang nge tiin inlam a pan ding nghal nal nal a.



In tinah chuan thudang a leng lo, Thlahtea te chhungkaw rilru ṭhat zia chuan mi ti ti a tlinga Thlahtea tlangval tuai tir te, zawlbuk kai ṭan ve chauh chu Murlen khaw mi leh sa chuan an zah in an ngaisang ru hlawm em em a.




Thlahtea te chhungkaw chunga lawm ve miah lo chu Lairawki u an khaw buanchak Laikunga leh a ṭhiante an ni, chung zawng zawng lo hre kartu pasalṭha Tuaka leh Sawia chuan Thlahtea chu a ruka ven hna an thawk  char char a ni.




Thlahtea leh Ṭhasiama leh Bulthanga chuan zawlbuk tuala meipui an chheh enah chuan Val upa ti ti chu ngaithla karin an piah lawka Laikunga te ṭhianza ho lo kal ṭham ṭham chu an mitmei pawn an melh eih lo. Laikunga chuan kha kan zawlbuk kaithar te chu lengi runsang kai zai pawh in rel dawn na nge? Mei hnungpuak hian in tarkun dau dah ang nge tiin ngeiawm zet chuan a rawn ti a.



Bulthanga chuan, e khaia! U Laikunga te lah ni reng cheu chuan, lengi runsang kaiṭen han rap ri tur em chuan kan la nau lam lam deuh chu a ni e, nangni hnung kan dawl mai loh chuan timna hian kan thinlungah hmun a la chang lian zawk zaw mah si a an ti khauh a.



Laikunga chuan, Bulthanga chu melh rulh pah hian, khaih khaih khaih, zawlbuk kai tawh nih ve mana lengi run kai ngam lo te chuan in nu pawnfen kar ah inbihruksiak ula ti nia, tiang te chuan mahni khaw tana ke pen chhuak ngam in awm thei nang le, zanin chu zirtina ni pah fawmin buan tham in ni nge ni lo tih leh Zawlbuk luahlum turin tlangval tak tak in ni nge ni lo ka fiah dawn che u a ni. Zawlbuk kai ngam tawh ka dim ngai hauh lo a nia an ti chhur chhur a.


Laikunga te chuan lengi run kai turin Zawlbuk an han chhuahsan a. Thui pawh an la kal hman lovang tihah chuan Thangliana chu an tawk ta hlauh mai, Laikunga chuan, Thanglian," bul kan ṭan dawn chauh a nia aw, lo in veng fimkhur hle ang che. Ka nau nun i thihchhiat man hi i la hmu khawp ang. Ka hlep ral raih hun che pawh a la thleng ngei ang an ti piap piap a.



An piah kil thim laia an thusawi lo ngaithla kartu Tuaka a thin chu a ur ta hle mai. Inrawlh a hun tih hria in , khaih khaih khaih, mahni khaw tlangval pui te awmtinuam lo khawpin an vau ngai lo ve, kan lalin a chalrem tawh che'u a hnu hnulehpek hi awm tawh suh se an ti chang fak a.



Laikunga ngaihdan a ni lo nasa, Tuaka," nang kha i lo inrawlh ve na tur a awm lo e, nang hmeithai fa lubawk mai mai an ti zauh chu a pawi ta.



Tuaka chuan e he he, Laikung," hmeithai falu bawk min tia maw? Tih leh alam pan an rual nghal a,chu ve leh Laikunga chuan che ru tih oah chuan an han bawh rawn nghal huk a, chutah Thangliana chuan lo dang in an ṭhelh a, mahse ṭhelh theih an ni miah hek lo le. Tuaka chuan kut sawm chu dang seng bik hek lo le a hnar thisen chhuak baw hawk chuan Laikunga chuan an hnek chawrh mai a.



Tuaka chuan, ehe heu ka beihrawn e min ti maw tih leh an piah lawka thingfak chu la lawkin an hlap tak tak mai zawng na tuar ṭe ri rawng rawng chuan chhunzawm nghlain pakhat phei chu a khupruk tliak hnawp in an hlap tehreng a nih kha. Laikunga tlan chhe tur chu a tukkhumah an hlap leh ngheng mai zawng, Val upa te lo thleng khawmin an buai ta nuaih mai le.



Val upa chuan eng ti zia nge ni ngai le tiin rum tak mai chuan,Tuaka chu an melh a. Tuaka chuan, ka sual rawn e te min han tih khanglang ni tiin Laikunga tukkhum aṭanga thisen lo chhuak chu melh kawk pah hian an pet zui leh hram a. Val upa Dengruma chuan Tuaka a tawk e, pasalṭha chuan zai a ngai ngai e an tih chuan Tuaka chuan ka tih mai loh chuan pialral kai ka la chak lo ve. Lal hremna ka tawh chuan an ni pawh hian hremna chu an hmu ve ngei tur a ni an ti ram hmak a.



Val upa chuan, Thanglian," chipchiar takin thil thlen dan min han hrilh teh an tih chuan, Thangliana chuan thil awmdan an sawi chuan, Val upa chuan Laikunga chu melh run chung hian tui sik kha han la ula bawlpu ko nghal ula, Laikunga hi zawlbukah hruai phei rawh u an ti ram hmak a.


Duh tawk ang aw.

Friday 27 September 2019

HNEHTU NGAWICHAWI. BUNG -23 NA

HNEHTU NGAWICHAWI

BUNG 23- NA.

MI LU LAK MUAL a thinlung rum chunga hun hmang mek te chuan an hmaa mihrangval rual nunna nei tawh lo tih hriat zet a mu khawng rengte chu an melh tlawi tlawk hlawm a.

An awmna mual chu khawthim in mung ṭanin rawn zial in sirva chitinrengte'n riah run pan turin an aw neih chhu chu mawi fahranin an han chhuah ve kak kak hlawm a. Saizampuii pawh chu rawn chhuak ṭiâl ṭiâl in a rawn meng chhuak diâr diâr a, a mitmeng mawi tak ṭhin te chu mittui leh thlan tui chuan bual huh zaih in a bui deuh lak a.

Chutah," chiang zeta lo meng chhuak in," a kianga nikhaw hre lova mu zangthal reng Sawiluaia chu a lu ti kangin a malpui chungah chuan nghat rem te te in sawi sap hian midangho enkual chung chuan a harh a hun tawh em em lo'vem ni tiin an zawt kual hlawm a, chhangtu reng a tawng si lo.

Saizampuii thinrim chuan a pa khaw mi leh sa te chu melh kal chung hian, hei hi maw in lalpa duhthusam chu? Kei in lal fanu ni ṭhin hian ka hrilh a che'u, tunah chuan in lal fanu hian duh a thlangfel tawh a, in khawlam in pan thei tawh ang an ti fiah fak mai a.

Ti chuan inthlahrung tak chung chuan Pherpui khaw lam an pan ta hlawm a .

Zan a ni a, zan reh tak a ni. Mi lu lak mual chu thisencthang rim chuan rawn luahkhat in an thlang kham chheng chhe tak aṭang chuan mihring thisen rim hriaa thawm chuan rawn zui nghal zat in, Tuaka chuan Lentlang lal fapa chu melh ralh in, tibuaitu kan neih belh hmel hle mai ka ti tiin a silai cheng chu an kau ri rap a.

Chutah, sa,seh tur in chuh thawmna tak chuan mihrangval pathum te beng chu a luah khat nghal zat bawk a, Saingura chuan hetiang reng kan nih chuan kan in veng seng lovang vtih leh meipui chheh en hluah chu an rual a.

Tuaka chuan Mangkhaia ruang an in chuh thawm chu beng dawh ha paha ngaithla in, zawite hian an dak chhuk dak dak chu, sakei ṭial lian zet pahnih hian bawk vung chung chuan Mangkhaia ruang chu an lo keih mial mial chu ni in, Tuaka chu let leh in, an kham khawp an hmu hauh dawn lo va, khua hian kan mit tlin tawk a la hmuh theih vuai vuai lai hian kan hnawh kian an ngai ang, in silai khan ṭhelh hauh suh se tiin Kham kotlang aṭang chuan Mangkhaia ruang kil mel tu te chu a silai chuan an tin vang vang a.

Mahse, Tuaka chuan a rilru thlak in, a ke bula kuttum tiat vel lung chu la in Sakei pakhat zawk luah tak mai chuan a zu deng dawt mai chu," chu Sakei thinrim hahum chu na hem hem tak a ni. Thinrim taka lo hawi chho vung vungin Tuaka a rawn hmu meuh chu thinrim tak hi a ni, chu tah Saingura chuan a zu deng ve leh dawt chu Sakei te pawh chuan ruang chu hnuk sawnin ramhnuai lamah an pil pui ve nghal a.



Chutia an pil Tuaka te inher chiah chu an zu chhailawk zawk chu lo dawk chhuak zawkin thinrim takin an lam a rawn pan chheu chheu a, chutah chiah chuan a chaldarah tak Ralthankhuma chuan a lo kap siah chu awp nghal rawp in leiah chuan let vir nawk nawk in zawi muang chuan a chatthla ta a. A bul ṭul pik kar aṭabg chuan pakhat zawk chu ha hum dum dum in a lo in hrosa nasa mai, Tuaka chuan Saizampuii chu melh thuaiin a ni lah chuan hlauh a hnek in Sawia chu a lo la kuah ngawih ngawih lai tak a va hmuh chuan, zawi sap hian Tuaka chuan hmeichhe huaisen tak a ni an ti sap a.




Khua chu a thim chiang tawh hle maia, Tuakate pathum chu silai kau sa in an in ting ru hle mai meipui chheh chu a mit tur an in ven chhawk a, ruang dai dek ven ngai nen, Sawia buaipui ngai nen, Sakei pakhat zawk ven ngai nen an rilru chu a kal thui hlawm hle mai.



Ralthankhuma chuan an va rei em em ve maw le. Kawng lakah tawhsual an tawk em mawni le tiin an sawi chhuak phawng a, Tuaka chuan an lo thleng ve ṭep tawh ang, Khuma i pa hian engtiang chiahin nge hma a lak ang le an tih chuan, Khuma chuan ka pa hian pehhel dan zawng eng ang mahse kei leh Thangkunga hian Kawlphai khua hi kan pan dawn tho tho an ti ram hmak a.



Tuaka chuan tun dinhmunah chuan chet thawh chi a ni dawn hauh lova, muang marin kan pasalṭha te famta hi sunna han nei ve phawt ila, thlasik vawt na tak kan hmachhawn hma erawh hi chuan rawl rala chet chhuah zai kan rel hram a ṭha ang an ti a.



Saingura chuan, Sawia hi han dam fel se, hun a duh deuh dawn a, a tellova rammut hi tuaka in lalpa hian a remti dawn hauh lo a, kan nghah hret a ngaih ka ring an tih chuan Tuaka chuan ni e, kan lalpa hian Sawia hi a dah chungnungin a ring tawk bawk a, tunah chuan Murlen khaw lalpa rinrawl ber a ni tawh ang an ti sap a.




Mi lu lak ruam chu meichher nen Lentlang lalpa ho in an rawn pan ta chheu chheu mai le. Thawm rawn chhuah in Lentlang lalpa Thangrehlova ka lo kal e, in silai kaw hmawr khan chunglam hawi rawh se tiin a rawn au thla lauh lauh a. Chutah, Tuaka chuan, kan silai in vanlam a hawi e, fimkhur tak khan aw tiin aw an chhawn ve nghla zat a.



Lentlang lalpa te leh tlangval tam tham tak te chu lo thleng thla nghalin,  lalpa chuan a pasalṭha Vawmuaia nunna nei tawh lo tih hriat tak maia lo mu khawng bam chu melh vang vangin, ka khaw innghahna leh ka engkima ka engkim Vawmuai," a va mak ngai ve le," i nupui fanau te hmai eng pawh kan hawi ngam dawn em ni le? A va pawi tak em, Kawlphai te u lo in ring rawh u le, Lusei lal Thangrehlova, Lentlang khaw awptu hian ka rawn nuai chimit dawn che u an ti chheu chheu mai a.



Tuaka lam hawi chuan, ka pasalṭha hi zahawm takin ral hmaah a tlu em an ti sai hlak hlak a, Tuaka chuan lalpa," zahawm takin kan nun chhannan kan hmaah a dinga a chesual ta a ni, kacthinlungah hian a hming hi a dai leh tawh ngai lovang an ti let sak a.



Lalpa chuan, an kianga nula hmelṭha tak chu melh kal chung hian, hei hi maw pherpui lal fanu Saizampuii khual thang khawpa hmelṭha an,saqi chu? A hmangaih na hi a nep chuang hlei lo'ng nge, tiin a kuah ngawih ngawih nikhaw hre lova mu hlawm teng sawia chu an melh tel leh zauh a.



Tlangval te u, paslaṭha famta te hi, meipui bulah khan han mut rem ula, tu emaw khan thingtuai rawn sak ula ruang bulah in phun dawn nia an ti a.



Chutia an tih tur an zawh chuan lalpa chuan khai le ka fapa he thingtuai hi sat rawh le, kan pasalṭha pathum te pialral lawi ta te thlarau a hahdam hma loh zawng Kawlphai lam hawiin ka ralthuam ka lek ang han ti teh le an tih chuan Ralthankhuma chuan, kei Lentlang lal fapa Ralthankhuma hian ka tiam e, ni leh thla kara leng hringmi ka nih chhung chuan pialral thleng ka um ang nga, bahzarah an lu ka nghaisa ang an ti chang fak a.



Ti chuan tlangval ralkai chin chuan thingtuai chu ancrawn sat liam liam a, chutah an ngawih ṭhup lai chuan Saizampuii chuan ka pasalṭha tho ta che,  i nauten lei leh van kawk in Ral bei turin chhia an chham saw tiin Sawia chu an kuah leh ngawih ngawih a,,chutah meng sen ram chunga lo tho chhuak in Sailo lalcthisen kai chungnunna lo lang chhuak in zah pawh dawn lovin Sawia kawlhnam ngei mai chuan, ka pasalṭha chhe chham ai a nih hi tiin thingtuai chu an sak ve karh a.



Lalpa leh midangho chuan mak ti takin an lo en kara, Saizampuii chuan, lalpa ka inrawlh lohna turah ka inrawlh tih ka hria e, min ngaidam dawn nia an ti sak a, lalpa chuan Sailo lal fanu ka dem hauh lo che, a tuartute zingah i tel ve miau avangin, i chanchin hi kan lo hre ṭheuh asin an tih chuan, Saizampuii chuan lalpa, tunah chuan Murlen mi leh sa ka ni tawh e an ti chang fak mai a.




Lalpa chuan Thangkung, nang leh ka tlangval sawm in Murlen khua pan ula, Murlen lalpa ka zahna lantirna ni pah fawmin an pasalṭha famta te ruang hi leithuah thima an zalh thleng a nghaktuah i va ṭang mai dawn nia tiin rem an ruat nghal zung zung a.



Murlen khua a ngui, chutiang bawkin Lentlang pasalṭha famta chuan tu mai pawh a vel ṭap, chutiang bawkin, Murlen lalpa chuan, mittui tla fap fap chungin a pasalṭha pahnih chu ui tak chungin a thlah liam ve a.



Sahmulphah thla a ni a, Sawia pawh a hliam te chuan damlam pan zelin daiah nunchan a zir ve leh tlauh tlauh thei tawh a, an nu raipuar lo lang ṭan ek ek tawh chu duat namen lovin an duat a, Saingura pawh chu Sawia te chhungkaw zingah nuamti takin a khawsa ve mek bawk a ni.


Tuaka pawh chuan hmangaih takin Khimsih nu chu an in lamah a la phei ve bawk a. Chutia chhungkua in bul an han ṭan ṭhat leh meuh chuan hlimna chuan Murlen khua chu rawn tuam ve leh in ngai an han awh ve leh mek bawk a.



Sawiveli pawh chuan tu dang ngai lovin a fanu thar hmelṭha tak mai chu a duat em em a,  lo lam ni se a awl hneh em em mai a, Sawia pawh chu ṭha chho ve zelin ngai an han awh leh takah chuan Tuaka nen ro rum tak an rel ta.



An lo mit mei ruk leh an lo enthlak Zawlbuk kai thar pathum veng hmawr lama awm Thlahtea leh Ṭhasiam leh Bulthanga te chu mihrangval ni tura chher turin thu an ti tlu ta riap mai le.




Thingse mual an han pel fel chu zawl nuam deuh maiah hian an han ,hu khawm far a, Sawia chuan ti hian thu an sawi ta a.


Nangni pathum hi nakin lawka ka khaw in nghahna tur in ni a, zo takin kan hnung in zui tur a ni. Huaisenna khan in thinlungah hmun chang tlat se, mahni khua chhan ngam lova tlanchhiatsan ching mi mihring in ni tur a ni lo.



Ram lama thangchhuah te khan in rilruah hmun chang suh se, pasalṭha ni tur chuan huaisen na te dawhtheihna te, chhel na te, ral beih thiam nate hi in nunah a paqimawh em em a, mitamtak chuan khawkhata sa kap thei tak te hi an ngaisang fo ṭhin, nang ni erawh chuan mahni khaw chhannan eng nge ka tih ang tih lam kha in rilru khan awn zawk rawh se.



Bawh hun a awm a, tlawmla tak chunga tawlh hun a awm, in piah ngaw chamdur te saw thlir teh u, nakin zela in thlah lo la awm tur te bawh en tur a la nih saw, saw ngawpui saw tlang dang chang lal kuta a awm phal hauh lovang che u.  Mihuaisen chuan a hmaa tihtur awm te chu huaisen takin a ti mai ṭhin.



Aia upa te zahna kawngah ke in pen zel chuan khuanu malsawmna in dawng zel ang. Naktuk aṭangin nunchan in zir ang hruipui mual lamah, Naktip mai hian rammu in kan chhuak dawn a, kan hnung in zui zo dawn nge dawn lo fiahna in hmachhawn dawn a ni an tih chuan an thinlungah chuan phurna leh chakna chuan hmun a chang lian hle mai.



Tuaka chuan, zahawm taka ral bei mi chuan hlawhtlina a chhar chhuak a, mahni mihringpuite nun hlutna chang hre miah lo chuan pialral kawngka a hawng vat ṭhin. Huaisenna hian in thinlungah hmun chang tlat se, in mit khan hmalam melh ran se, in tukkhum pawh khan mit nei ran rawh se. Chapona paihtla in tar chak lo leh ṭanpuingai te hmaa ding tlat mi mihuaisen ni ang che u an ti leh dap dap a.



Duh tawk phawt ang.


Ka,edit hman thlawt lo. Ka hawrawp dik lo ah khan in mit lo chhing mai teh u. Ka buai em a ni.

Thursday 26 September 2019

HNEHTU NGAWICHAWI. BUNG-22 NA.

HNEHTU NGAWICHAWI

BUNG 22- NA.

Chungnun duh  vang leh, mahni theihna pholan hun a ni tih hre ran chunga mihrangval in ep te mit chuan mahni nun chhan nan  hmuh hmaih neih hlau tak chung chuan  an in melh tawn zak zak hlawm a.

Thangkunga chuan Mangkhai," mahni ramvalh chin pawh hre lova huang rawn zauh i tumna hian pialral kawng i zawh zawk dawn a ni tih hi ti nge i man thiam miah lo a? Lusei lalna tlang hrang hrang changte hian in eng pawi nge kan sawi? Duham chin lem neilo," in lalpa hian mi nek duhna thinlung a ve nei lian deuh ve le, "tunah chuan in tlai lu hret a ni tiin a kawlhnam sei reng ruang a hnungpuak chu zei tak mai chuan an phawi chhuak zal zal a.


Mangkhaia chuan, dawih aw dui hian," nang nen buaina kan neih ka hre lo ve," mah se, ka kawlhnam lek kawh ngam lo khawpa dawihzep ka ni lo bawk tiin a mit chu an khap sak sak a.

Mangkhaia zei zia lo man chiang em em tu Khawtinṭhiauva chuan, Mangkhai," ngam loh chal ah chil i hnawm mai dawn em ni?  Ui tuallai vak ang duk duk a ṭawngka i chhah chhuah mai chu le, i hmaa ding tura min beisei a nih te chuan i mit mei min hmuh mai ta la, kei Khawtinṭhiauva hian lusei ui cho ho hi ka hlau ther te hlei nem. I ngam loh val kha keiman aw tih leh a naute ho hnenah chuan khai le tih tuarh pah chuan Thangkunga chu an rawn bawh ta huk mai le.

Englai maha fimkhurna hlauh ngai miah lo tu Khumsih chuan, rang taka phit phei puat pah hian a hnaih ber Pawi samsial darah chuan an sak ngheng mai zawng, na tuar ṭe ri chuan chumi ruam chu rawn luahkhat nghal in Khumsih pawh a him bik ta lo, a nak thawl a muzuk fei hmawr zum tak chu lo tlum lut thaih chu a bum hman ta bik lo.

Chutah le, Sawia leh Hualzasela leh Vawmuaia leh Ralthankhuma chuan rawn bawh ve nghal in, Ralthankhuma chuan zawi sap hian Khumsih, ka lo chhawk ang che, i lu khai tur erawh ka zuah ang che tih leh Khumsih chu a banah la lawk in Pherpui lal fanu lamah chuan a tha tawp chuan a thehphei dawrh mai a.

Thangkunga leh Khawtinṭhiauva chu tumah mah dingchang awm bik lovin an han in thurbing bik ta a, chutah Vawmuaia chu ṭe ṭhawt in Mangkhaia kawlhnam hriam tak mai chuan a dul chu va tai kak duaih in , Vawmuaia chuan Mangkhaia lam chu hawi pah hian, helai ruam hi i pel bik hauh lovang tiin a kawlhnam rinchhan chuan an ding sai hlak hlak a.

A kut kar aṭanga thisen tharlam tak lo chhuak chuan a khaw hmuh te chu ti phe ruai in a mit sulh a, a ṭanhmunin a zir loh em vang a ni tih an hriat chuan ka va lo hawi zau lo ve le, tunah chuan a tlai ta, tiin a bul lawk kham ko chu an melh ralh a.

Pawih ho chu an hek hiau hiau hle mai le, Saingura lah chuan an khaw tlangval te zei zia chu uluk zet a thlir chung chuan a silai chuan an tin vang hlawm a, inbeihnaah chuan tel chak hle mah se, a tan chuan an khaw tlangvalho lah chu ral an ni tawh tih hrilh nawn kher a ngai si lo.

Vawmuaia chuan a pum chu dawm leh in a hmaa ngawi renga nuih hui chunga lo thlir rengtu Mangkhaia chu melh leh sakin Pawih mawnghangpa, lo kal ta che, ka mit hian khaw eng a hmuh chhung hi chuan i lak aṭang hian ka hnungtawlh ngai lovang an tih chuan Mangkhaia chuan sava tui tla pawh i tluk lo ve. Tia a hawi leh chiah chu Sawia chuan kun da chung hian a thlang khamah an tlak thlak pui tehreng a nih kha.

Lum thla bawp bawp in, mihring na tuar ṭe ri chuan rawn zui nghalin Pherpui khua aṭanga lo kal ngawi renga ding zum zu ho chuan an tlak thlakna lam chu ring fan chung chuan an han hawi tang hra hlawm a. Saizampuii chuan ka duh lo, ka duh lo, a ni thei lo tiin leiah chuan Khumsih hliam chu inhnit hlap hlap in a ṭap pur mai bawk nen.

Buaina thuahhnih hian engtikah nge kianzai a relsan dawn le? Hma hun hre lawk lo hringfa te chan chu hrehawm ṭawngkam pawh hian a sawifiah phak ngai lovang le.

Tuaka chuan a malpui kak duaih chu ngai pawimawh miah lo chuan a hmaa tlangval Pawi samzial pa chu a lama phih dawrh pah chuan a kawngah la lawk in an chawikanga, a ringruh tliak hnawp khawp chuan leiah an sawh tehreng mai a, a zal chiang hle mai le.

Thangkunga chuan, i naute ho an tlu zo ta, in pe mai rawh an tih chuan, Khawtinṭhiauva chuan veh leh dan dan chung hian ka inpe lovang tia a sawizo chiah chu. Ralthankhuma chuan a hnungzangah an rawn tlawh ngheng mai zawng, hnungzangruh auh ri ṭhek ri chuan rawn zui nghal in, chutia Thangkunga lam hawia bawh phei hun lai tak chu, Thangkunga chuan a kawlhnam chu vai phe vuai in Khawtinṭhiauva nghawng chu a chhawk ta hmawk mai le. Ralthankhuma chuan ka duh aiin a mit a chhing har mah mah e,  tiin a mit an len nghal ruai a.

Vawmuaia la thaw faih faih mit meng dul raih chuan thisen rim hriaa Taivang leh hmirte ho in a taksa a lo dek te chu hre mahse, a pum a dawmna a kut chu laksawn thiang a ni tawh lo.

Sawia leh Mangkhaia tlakna lam chu Tuaka chuan hawi thla vat in, rang takin an pan thla vat a. An tlakna zawn a zu thlen chuan Mangkhaia chungah ni khaw hre lo in Sawia chu an lo bawk phek ran a. Mangkhaia erawh nunna nei tawh lo tih hriat zet hian sir lam hawi hian a melh ngai an melh run mai a.

Sawia kaih let an tum a ban an vuan chiah mai chu, Sawia ban chu Tuaka khawih ang ang chuan awmin Tuaka chu a hlauthawng ta hle mai le. A ban bul in vuahna ruh tliak tih hriat zet chu dim takin an siam rem a, chutah Sawia chu muangchanga kai let in ring tak mai hian chhan tlak a la awm e, hmanhmawh ru tiin an au a. Chu ve leh an chhak aṭang chuan alam pana thawm lo chhuak chuan a rawn zui nghal zat a.

Muangchangin Sawia chu an kuai let a, a hnar aṭanga thisen lo chhuak thikhar chuan a hnar chu a bawm khat vek a. Chu mai a la ni lo, an tlakna a kham in a khawkrawk a, Sawia khup dinglam vung duk lak chuan a khupruh a ti khawlo hle tih pawh chiang takin a hriat theih.

Midang an lo thlen chuan an han zawn chho a, hlang pawh buaipui hman a ni tawh lo. Dim tak si chetsual hlauh tak chung chuan an han zawn chho a. Tuaka thinrim thut chuan Pawih zawng chhe pa, tih leh a kawlhnam chuan Mangkhaia lu chu an tan ta miah miah mai le.


Mangkhaia nghawng aṭang chuan thisen duk leh sen lar tak in pawlh nuaih chu hrek lek lovin an tan mai zawng,,rawn hawi let ṭha ngam pawh an awm lo. Tuaka chuan i chan tawk a ni e tiin an khai vu vu a.

Kawngṭum an han thlen chhauh chuan Saizampuii chuan Sawia chu pan in an ṭah khum tak tak mai zawng, i tello in engtin nge khaw eng leh zan thim ka hmachhawn ngam ang? Hei hi em ni pasapṭhate ni hnuhnung an lo tih fo chu tiin sam thur bum chung leh a hmel pawh hmuh hleihtheih loh khawpa sam leh mittui in chiah piah nuai chung chuan midangho chu an enkual ngat ngat hlawm a.

Thangkunga chuan tlangval pakhat hnenah chuan lamkal kan in tirh vat a ngai a ni. Kan khaw ramvalh chin a ni a, thim ṭin hun velah kan thleng turah ngai ang hawh le tiin khawlam an han pan ding nghal char char a.

Ralthankhuma chu ring taka ṭe chhuak ruai chung chuan, Vawmuaia nunna nei tawh lo tih hriat taka a mitin a en ngai a enreng chu kuah in ti zawng hi em ni ka tana ni hnung hunga min hnutchhiah chu? Famkhua chu lawi mawlh rawh, pialral aṭangin min lo thlir rawh aw, an kuthnu bawlhhlawh taka i taksa lum ti daitu khua chu a ding leh tawh ngai lovang tiin chhia an chham a.

Diar chuan Vawmuaia pum leh a kut chu bet tlat in an suihzawm a, muangchangin an mut ṭha a, a mit an siam rem sak a. Pherpui lampang hawi chuan helai hmun hi in chhuahsan dawn nge minpui dawn an ti fiah fai fak a. Khawtinliana chuan aw le nau te u, zan hun tah hian kan hman hmel si a, meichher tur mausep ro zawng ula, mautheiin tui awmna dap rawh u le tiin an tirliam nghal zat a.


Saingura chuan Khumsih chu buaipuiin Saizampuii chuan Sawia chu a harh hun nghakin Sawia thaw ṭek ṭek ri chu beng dawh meuhin mittui nen an ngaithla kar a.  Khumsih chuan thei leh thei lo hian Tuaka Sawia kiangah khan min han kuah phei lawk mai teh an tih chuan Tuaka chuan rang takin an kuah phei nghal a.

Sawia beng bulah chuan, i tuarchhuak ngei tur a ni, keimah vang tal pawn i tuarchhuak tur a ni, hmabak i la ngah lutuk an ti sap a. Tuaka chuan eng nge i sawi awmzia ni ngai ngaiṭha lo zet chuan khumsih mitmeng dava tak mai meng a ruai chu an melh vawng vawnga.

Khumsih chuan Tuaka," chelh zawh rual a ni lo ve, ka kal dawn, kei ngei pawh hian ka zui ve dawn Saizampuii melh leh pah chuan, nula, i hmangaih hi mihuaisen tak leh tuarchhel tak a ni, rap chungsangah khan kan hnam ho hman ṭhin damdawi dip, ramhmul aṭanga siam Aidu hnahin ka fun a, kha kha a khup ah hian tui nen ti diak in i lo hnawih dawn nia, hei hi maw Aihnahpa i hmangaih i sawi ṭhin chu an ti sak a.

Tuaka chuan huai takin ral i bei a, bawhla chhamin kan khaw lei lung kan rap dun leh ang chu le an tih chuan, Tuaka chuan Hualzasela hmel a hmu lo tih an hriat chuan tho thut in an bul hnai vel an enkuala, Hualzasela teng hmuh tur a awm lo.

An piah hnim pik ṭul lama mihring bawkvak a pheina tih hriat ngawih ngawih lo in phan riak chu hlauthawng tak in an veh phei ṭham ṭham a. Chutah leh a thil hmuh chuan a rilru a va tina kher em.

Hualzasela nghawnga Muzuk fei hmawrzum tak luhna tih hriat ngawih ngawih lo kaw deuh phat chu an enchian sakna chuan Hualzasela hrawkbawk a va thleng tih hriat zet hian a lo kaw phei thui hle mai a. Tuaka chuan U Hual, i tawpna ni chu a va rapthlak ve le, huaisen takin ral i beia, Pialral aṭangin i naute che tla hi min lo thlir rawh aw tiin an kuah vawng vawng a.


Khumsih chuan, chutia Tuakan an pasalṭha leh an zah rawn nunna nei tawh lo tih hriat zeta a ban leh a ke uaihnuanga a rawn pawmphei an hmuh zet chuan a mittui chu a luang chhuak nghal zung zung a. Tuaka chuan Khumsih bulah muangchangin an mut riai riai a, Khumsih chuan Tuaka," ka zui dawn a ni, ka tlin lo ṭep tawh e, tiin khawsik chuan a rawn man ve nghal zat a. Khur deuh dar dar chung hian a nak a hup beh tlat chu thlah in a nak hliam aṭang chuan thisen lar tak chu a rawn luangchhuak nghal ngiai ngiai a.

Tuaka chuan chhel takin aw ti mahse, Tuaka thinlung chu beidawnna chuan rawn tlakbuak nghalin Khumsih chu a beisei awm tawh loh hle a ni tih chu a hrethiam nghal vek a. Khumsih chuan Tuaka," ka nu kha i kutah ka dah aw," hei ni pawn tlak lamah min her liam san  dawn ta, vul laini a va tawi dawn ve le, ka tlin dawn ta lo, khawmaw ka kawlhnam kha ka mit men lai ngei hian ka kut hian dek teh se  an tih chuan Tuaka chuan a kawlhnam chu lak sakin a kut nen an hmehbel a.

Ti chuan chhing diar diar in Khumsih pawh chuan pialral lam a pan ve ta nge nge a.

Saizampuii lah chu Sawia awm ah a lu nghatin a lo thidang der mai bawk a, mautheiin tui chu an han la vat a, Ralthankhuma chuan Saizampui chu pawm sawn lawp in a remlai deuhah mut in tui chuan an han theh deuh ṭhet ṭhet a, nakin hnu lawkah chuan rawn harhin Sawia, ka pasalṭha tiin an rawn riat chhuak nawk nawk a.

Saingura chuan a nau bana chelh tlat chuan ka nau a ni chu a ngaihtuahawm lo ve, tiin a lo hnem ve mek bawk a.

Beidawnna piahlama thinlungpu mihrangval te chuan hnemtu reng an tawng si lo. Nunna hlut zia chhui phakin han dawn phak ni se zawng, beidawnna mit aṭanga mittui luang chhuak chu hlim nui ri in a thlak ngei ang le.

Duhtawk phawt ang.