Friday 31 May 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG-39 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN

BUNG39-NA.

Chhunhleia chuan Khuafo Lal fapa a pan lai tak chuan "Thangzika chuan kha chu ka nau ka kut ah dah rawh, tun hun min hruai thlengtu pawh a zahawm e tih pah chuan a nu chu a hrechhuak vawng vawng a'

Kil khat aṭanga thisen hlauh hnem tih hriat tak, Tlutpawha chuan , Lal fapa zam hlek suh, Khuafo Lal fapa i ni lawm ni? I taksa peng te han khurhna hmun chang suh se, kan khaw tan aw tih leh a hmaa inring taka ding Aivela chu an vai zawi phei hnawk a, Aivela chuan i la duhtawk lo cheu a ni maw tih pah a a chem lo vai phei bum zauh pah chuan a tuukkhuma la lawk in lei char laiah chuan a hmai an sawh ngheng mai zawng, che leh tur reng a awm tawh lo.

Thangzika chuan a hmaa tlangval la naupang tak chu melh ding nfar chung hian, ka nu kha ka neihchhun asin, tih pah chuan van boruak thiang tak chu an hip kawk a.

Khuafo Lal fapa chuan, a nih a hnu i tih tur hi hlen turin min rawn hmachhawn ta che, Lusei Lalna ram chhung zawng zawng hi ka pa thuhnuaiah a la kun vek ang, ka dam khawchhuak a nih phawt chuan nasa takin Lusei ho hi ka nek chep bawk ang an ti ram hmak a.

Thangzika chuan a hmaa tlangval chu melh ngar chung hian a thinlunga rilru natna lo lang chhuak in a mittui te chu a parawl hial thei a ni.  Thangzika chuan, Naupang i duhthusam chu a thleng ngai dawn lo a ni tih pah chuan an pan hnai chhat chhat a.


Khuafo lal fapa chuan in ring takin Thangzika chu a lo nghak kar mai a, Thangzika chuan ka nu tan aw tih leh sang taka zuan zawk pah chuan a mi lu lak chem chuan an chhuk sah ngheng mai a. Khuafo lal fapa chuan a phaw in lo dangin chho zawngin a kawlhnam chuan an hlawi chho ve puat mai a, Thangzika nak vun pui chu a pilh chho duaih mai a, Khuafo lal fapa chuan Lusei Pasalṭha chu rei daihlo tur an sawi ang maia in petek  nawk mai le tia nui sun sun chungin an bawk chilh a.



Thangzika chuan a ke chheh chu en thuak hman in khuafo lal fapa ke veilam lo lawr in lei a rah rualin a dinglam sira in her zawk in Khuafo lal fapa in a phaw tlanga hlawi phei ṭhawt chu rualin a fuh lo a ni tih hriaa a leh hawi leh lai tak chuan Thangzika chuan rawn bawhchilh paha leia inbin in a kaihza tha chu a chhat sak zauh mai a.


Chu ve leh Khuafo lal fapa chuan a kaihza aṭanga thisen tharlam tak lo luang thla ngiai ngiai chu nelh ralh pah hian a piaha Thangzika in ring taka a mah lo en kartu lam chu hawi leh in an nui sak a.


Khuafo lal fapa chu vanvadak in a rilru chuan ka hun a tawp ta e tiin an maimichhing zawk a. Khuafo lal fapa chuan, a ke veilam chu khai kang chung chuan Thangzika chu a la pan zawk chher chher a, Thangzika chuan a rilru in mi kawlhsan tak zawng i ni e tih pah chuan an veh leh ṭhem ṭhem a.


Thangzika chuan rang taka a zik zak a tlan phei pah chuan Khuafo lal fapa chet lak ṭhum tawh chu na tak mai hian a phaw ah chuan an tlawh pawp a, Khuafo lal fapa chu leiah chuan a mu zangthal huang mai a. Thangzika chuan mihuaisen tho ta che, Lusei pasalṭha te hian mi inring lo lai kut kan thlak ngai lo ve, tiin a kut hrawlpui mai chuan Khuafo lal fapa chu an huo lauh lauh a.



Muangchanga Khuafo lal fapa chu tho chhuakin a kaihza tha chat tawh kak aṭanga thisen lo chhuak chu tih tawp tum eng ang mahse a thi chhuak chu a tawp thei hlawl lo a ni.



A phaw chu ban in a phaw chuan lei rinchhanin an in beng kang hram hram a. Thangzika chuan zawi hmel fe a veh phei leh in a tawp nan ti ni awm takin Khuafo lal fapa chuan an bawh phei a, chu tak chu remchangah hmangin Thangzika chu lo kun zauhin a hnunglam aṭangin a tukkhumah la in an rek bet nghal a, a mi lu lak chem chu paih thlain a nghawng chu an herh sak nghek mai a, ringruh tliak ri deuh rap chuan rawn zui nghalin Khuafo lal fapa chu leiah duh loh paih ang mai hian a tlu hlawm nak mai a.


Chhunhleia chuan ka ni ve thung aw tih leh Tlutpawha lama lim phei puat pah hian Tlutpawha lah lo in ring lo nen a,awm zawna Chhunhleia ke lo char kawh phei nghoh mai chu a phaw chuan lo dang mahse a tlawhtu tha pek na lutuk chuan Tlutpawha chu lei charah chuan a hlawm nawk mai a. Tlutpawha chuan e he heu ṭanhmun phet lai remchang i lo melh ru reng a ni maw tia thawh leh a tum laitak chuan Chhunhleia chuan rang taka pawh tlu leh nghalin Lei charah chuan virpui in a ke pahnih chuan an lhawkherh a Tlutpawha nak nem laiah chuan hriamhrei keng lo ve ve chu thapui thawhin an han let dun hual hual mai chu, a lo thlirtute chuan hmuhnawm an ti letling hle a ni.


Chhunhleia chuan kha aw tih leh a hrawkbawk chu a kut chuan dap fuhin an hmeh pial sak rak mai chu a ri deuh rawp maia Tlutpawha chu thaw ang bawrh bawrh leh a hrawka hnawh tlattu awm ang mai hian a ang deuh chap chap a, rei lo te ah zal zawi tial tial in a nunnavhlu tak chuan khaweng hmu tawh lo turin a khawvel a chhuahsan ta.


In pheksual na nasa tak kara thisen hlauhnem tawh tak leh tha zuai tawh lam Tlutpawha leichara nunna nei tawh lo tih hriat ngawih ngawih chu Chhunhleia chuan diriam taka en pah chuan hun i pe bik hleinem le tih pah chuan hah tih hriat tak mai hian muangchang chuan leichara ta chu an tho chhuak a.



Ka rilruah a,awm hlawl lo. Duhtawk ang.

Monday 27 May 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.BUNG-38 NA

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.

BUNG 38- NA.

Piandenga chuan Thangzika melh ralh pah chuan, U Zik, duhthala Pasalṭha kei ka ni in ti chin chetna hmun atan chuan a zim deuh mah mah lo'ng maw? Tiin a hmaa Halkha Khuafo Pasalṭha ho chu timna leh hlauhna nei miah lo chuan an melh khai khai a.

Khuafo Lal fapa chu rawn nui chhuak huau huau in, chu i tlanchhe dawn em ni? I vaupung satliah mai mai a zam chhe turah min ngai em ni? Tihpah chuan a kawlhnam chu muangchangin an phawi zal zal a.


Thangzika chu muangchanga lo ṭawngchhuak in, Taikulha melh ngar chung chuan Khamsang khua khan in eng pawi nge an sawi? Nunrawnna hian kan tawpna ni min hnaih tir asin, tih pah chuan a chempui hriam ver vawr chu an phawi chhuak zal zal a.


Leizo khaw Pasalṭha Ngulthanga chuan Halkha Pasalṭha chu rum zet a melh pah hian an sawi kha a dik em min chhang rawh tiin a chempui chu an hum ruh ve nghal zat a. Taikulha chuan a Kawlhnam phawi chhuah pah chuan dik pawh a dik mahna, ka thlenchin a piangah ka kawngdala awm te chu ka dahṭha zel ang. Min hlautu avanga tlanchhia vawitam ka lo tawng tawh, tunah chuan a zia a dang ta raih mai le. Min lo umzuitu ka tawng ve ta an ti chang fak a.


Thangzika chuan Khuafo Lal fapa la naupang tak chu a thinlunga rilru natna pai chung leh a nu hrerenf chungin ti hian zawhna an zawt a.


Ka nu khan i engpawi nge a sawi? Ka neihchhun ka nu khan mipawi a sawi ngai lo asin, hmingchher tura hmeichhe kuthlak duhna rilrupu chu a nun a tawi ṭhin. Engvanga a nunna hlu tak kha chhahsak nge i nih an ti chang fak a. Khuafo Lal fapa chuan nuih huk pah chuan kha nu kha nu huaisen tak zawng a ni e.  Ṭha te te a ka kal kha remti se a fapa hmel hi hmu leh turin khaweng a la thlir ve ngei ang le tiin diriam takin Thangzika chu an melh kawk a .


Leizo Pasalṭha te pahnih chu in melh dun ralh in, Huala chuan Halkha pasalṭha lam chu hawiin aw le thudik ka hre ta e. Nunau leh tar chak lo te nunna pawh hlutna nei lo mihring chu ka hmelma a ni e an tih chuan Lal-in chhunga boruak ṭang ru tak chu a rawn alh chhuak ta. Tlutpawha chuan a nih nih kan ni ang chu le. Lal-in chhung hi chuan zah a phu e . Tih leh Lal-in a ṭang chuan muangchangin a hnungtawlh zawng chuan Lal tual lam an pan a.


Thangzika chuan Lalpa lo chhuak ru le. Kei ka ni in ti chin te hian i Lal tualah infiamna ropui kan lantir dawn e an tih chuan Lalpa leh a nupui leh a fanu chu hlauna in an thaua la man chung chuan muangchang chuan khumpui lam aṭangin an lu an rawn rawlh lawr a.

Tlai a ni a, Leizo khua chu a reh vawng vawng mai, naupangho lah chuan Lal tual an mawi ṭhup a, a khat tawka se bu ri leh Ar khuang ri tih loh chu thawm dang reng hriattur a awm lo. Piandenga chuan Lal chhungkua chu melh vat in a hnungah a va ding nghal zat a, zawi sap hian hlau miah lo tur chuan an thlamuan a.


Thangzika chuan a hmangaih ngawig ngawih an Lal fanu chu muangchanga panin Lal fanu chuan a mit aṭanga mittui parawl kiang hian a lo melh vawng vawng bawk a. Lal fanu chuan zah pawh dawn lovin a bul a thlenphei chuan a lo kuah thlawp a. Thangzika chuan a hun takah kan lo thleng e. Hlau reng reng tawh suh i him tawh e tiin duat taka lo kuah let in an hnem a.


Khuafo Pasalṭha te chuan Lal tual chu an thlengthla kim ta, Thangzika chuan Leizo pasalṭha te pahnih chu melh tawn zak zak pah hian hei chu kan buaina, keini avanga Leido in neih hi ka remti lo a ni. Ka thu sawi hi pawm mai ang che u in Lal chhungkua te hi lo veng uluk ang che u an ti a.


Khuafo Pasalṭha te chu Lal tuala in hrosa kuk kuk in Thangzika te chu an lo nghak ṭhap a. Khuafo tlangval ho chu an Pasalṭha te awmna lamah chuan an chempui nen in ring takin Thangzika te Lal-in aṭanga lo chhuak chu huatna men lo va lo en in an lo nghak ṭhap a.


Thangzika leh Piandenga chu muangchanga lo chhuak in Thangzika chuan Lal tuala a naute lam chu melh ding ngar chung hian Khangsang tan a hmalampan te u in ralthuam kha chawisangin tihtur in nei e an tih chuan, Aivela, Chhunhleia, Dawla, Hrangchhunga,  Thangṭhianga, Zakham te chuan an Chempui chu phawi chhuak in Thangzika te lam chu an han hnaih ve ta a.


Mipui lar aṭang chuan Vawmlianuk leh Teizang Lal fapa Munglianuk chu lo chhuak ve bawk in, Vawmlianuk chuan zawi sap hian a nawm zaw phian dawn hi a tiin vaivutah a kut tak in a Kawlhnam chu nghet takin an phawi chhuak zal zal a.



Leizo Mipuiho chuan Khamsang mihrangval rual ho chu mihuaisen an nih zia an hmel hmaiah hre mah se, Halkha pasalṭha pathum an Lal fapa ṭuanrang tak chu an dah hnuaihnung bik hauh lo. Chumai a la ni lo, an pasalṭha huaisen tak tak pahnih in an ho na hara an nau te chu an dah hniam bik lo, chu tah an in tam hleih mah mah mahse, Khamsang mihrangval te che tla hi an la hmu hauh lo.



Munglianuk chu Thangzika bulah kalin a dangho chu an han in aem darh a, Lal leihkapuia Lal chhungkua leh Leizo Pasalṭha pahnih te chuan ngun takin lo thlir in Leizo lal fanu hmelṭha chuan Khamsang Lal fanu chu a kuta nghet zet a hmer khur deuh dar dar chung hian Piandenga chu a thlir bing bik hle mai a.



Inthlawp tura a tih ten awmhmun an han remfel hnu chuan Thangzika chuan leh tih leh an vaia zik zak a tlan pah in Halkha ho dinkhawmna lanah an han lim phei puat mai zawng, Mipuiho chu an lo ṭe ṭhat ṭhat hlawm a. Na tuar rum ri leh ṭe ri in zui nghal in Khamsang Mihrang leh Teizang Pasalṭha pahnih chetna chu a kaw duak duak mai le. Aivela ban dinglam chu uaihnawp in, Chhunhleia chuan rang tak mai hian a ban la him lamah chuan alamah pawt phei dawrh in a him hman hram.


Halkha Pasalṭha Tlutpawha chuan nuih vur vur pah hian i vannei teh e an ti a, Thangzika chuan a hmaa Halkha tlangval pakhat awm chu a darah an sak ngheng mai zawng, ṭe ṭhat in a ṭhingṭhi hnawk a chu ve leh rang rak mai chuan a chempui chu vai phe vuai in a nghawng leh taksa chu a hrang ta nawlh mai.


Thangṭhianga malpui kak duai chunga bai deuh saih saih a khaw hmufiah tawh lo chu leicharah chuan a bawk thlawp mai a. Khuafo Lal fapa chuan a gnungzanga ṭhut chilh pah chuan Thanṭhianga Lu chu an tam hmiah hmiah mai zawng, a tan zo Thanṭhianga lu an khai thi far thluah thluah Piandengan an hmuh zet chuan mihring pangngai aw pawh ni awma mawi lo khawpa ṭe ruai chung chuan an pan chheu chheu mai zawng lo hmutu chuan an rap lek lek hial a ni.



Halkha tlangval te pawh tam tak tlu in Teizang Pasalṭha pahnih te hma pawh chu a kaw duak duak mai a, Vawmlianuk chuan Khamsang tan ke ka pen zel dawn tih pah chuan Hlakha ho hnungtawlh na lamah chuan an zuang phei dawrh mai zawng an lo darh hak a, mahse a nunna a chan phah ta, Khuafo Pasalṭha Tlutpawha chuan a zuang lei a thleng leh chiah chu Leia inbin in a kaihza tha chhah sakin a lu uiahnawp in an sat pawp mai zawng, Vawmlianuk chu ek nghal ṭhawt in leiah thisen nena in chiahpiah nuaih in a ke khawng dat dat in a thi fel nghal der a.


Piandengan Khuafo Lal fapa a pan dawnlai tak chuan Taikulha chuan naupang he lamah aw tia rawn au tu an awm chuan a kal lai chu a ding nghal chawt a. Chu ve leh Piandenga chuan ring taka au in duhtawk ru an tih ṭhawt chuan Chhunhleia chuan Halkha tlangval pakhat lo pu vaw in ka tihtur hi kan ti zo law law lawk ang nge tih pah hian chu Halkha tlangval chu pu lawk in Leiah chuan a ringruh an sawh tliahsak rawp mai zawng, lo hmutu te chu an lo ṭe nghal ṭhawt a


Chhunhleia chuan Halkha la dam Pasarih lam chu hawi in ka chanpual a bo hlauh ang nge, tihpah chuan Khuafo Lal fapa chu an pan chheu chheu mai a, Khuafo Lal fapa chu inring taka Chhunhleia lo melh kal chung hian a kawlhnam hum chungin a lo kun deuh da da a.



Piandenga chuan Ṭhianpa lo awm hahdam rih phawt mai ta che. Ka hmabak hi kan zo fel lawk a nge tih pah chuan Taikulha chu an pan hnai chhat chhat a. Taikulha chuan naupang luhlul lo kal ta che, i lu kha ka la ang nga kan khaw bungzarah ka tar ngei ang an tih chuan Piandenga chuan a sawi chu awl tak, hlen erawh har tak a ni. Halkha mawnghang pa. I chhungkhat laina te chu ka zuah dawn lo, chithlah tur pawh i awm tawh ngai hek lovang. In vangkhua meivap ah ka chantir ngei bawk ang tiin a mitmenga thisen chhuah chakna zual zelin an melh tur khai a.


Taikulha chuan Khamsang Naupang huasen tak i ni tih pah chuan a hmaa naupang tia a sawi chu mi namai a nih loh zia chu chiang zet in hmu mahse vau zam a tum ve tlat a.



Piandenga chuan nang bei tur hian rei a ngai lo ve tih pah chuan a lama  tlankawi puat in dinglam sirah in her thut in Taikulha rin loh lam daih a nih avangin a in veng seng ta hauh lo mai le. Piandenga Kawlhnam hmawr chuan a hmai veilam chu rin thla duai in a thler nghal hawk a.

Taikulha na ti lutuk leh thinrim lutuk chu meng â ruai chung chuan naua leh zawng chhe damrei pa, tih leh a lama tawlh hret hret chu an rual a, Piandenga chuan kha aw tih leh a Kawlhnam Taikulha bghawng zawna vai phei chu la let thut in Taikulha lah chuan lo vai ve bawk nen a tum a ṭhelg a ni tih a hriat ve leh insiamrem a tum lai chuan khua a tlai ta.


Piandenga Kawlhnam sei rengruang tak, hriam ṭha zet chu a dul chuan lo rawng siah in a dul aṭanga thisen tharlam tak lo chhuak in an ṭhingṭhi nghal rawp a, a hmela mak a tihna lo lang chhuak in Piandenga chu melh pah hian naua ka nun hi i kut ah a awm e. Ka lu hian kan vangkhua thleng rawh se an tih chuan Piandenga chuan a thleng ngsi lovang. Samsa te chaw ah ka hmang ang, tih pah chuan an vir zawk a, Taikulha lu leh taksa chu a hrang ta nawlh mai le.


Chhunhleia chuan,Lal fap chu pan chheu chheu in i ringruh kha ka ṭhuaibung ang tiin a chempui hmawr chuan an tin vu a.


Duhtawk phawt ang.


Friday 24 May 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG-37 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN

BUNG-37 NA.


Thangzika chuan Rungtlang khua Lal Lianduna khaw awp ram rin chin an thlen hma kan nangchin a ngai a nia, tiin a ke pen chu an chak zual sauh a.


Khamsang mihrangval te ke pen chu a zangin a chak par par hle mai. An hmaa tihturawm chu hlen ngei tumin an rilru an siam fel diam tawh a. An mitmenga zamna hmuh tur awm lo, thisen chhuah chak tak leh phuba lak ngei tum chuan Khuafo Pasalṭha ho chu an um ta ngat ngat mai le.

Khuafo Pasalṭha ho pawh chuan Ṭiau lui hel in Lal fanu duhawm zet chu muangchangin thlamuang tak maiin an hel ve mek bawk a. Taikulha chuan Lal fanu chu a bana vuan chungin ka Fanghma tuai tirte kan vangkhua kan luh hunah meuh chuan ropui takin an lo cheibawl ngei ang che tiin an nuih leh vur vur ṭhin.


Lal fanu chuan hlau leh khur ru deuh dar dar hian, i kut bawlhhlawh tak mai khan min khawih hlek suh, ka kal thei e an tih chuan Lal fapa chuan hmeichhe huaisen tak zawng i ni e. U Kulh, ka pa hoin kan vangkhua kan lawi luh hun chu i nupui thar kan lo lawm dawn nia tiin an han nui hlawm dar dar a.


Thangzika te pawh, chak takin Khuafo khaw panna kawng chu zawh zel in ni pawh vanlaizawlah sa takin a ding rum ul mai a. Mihrangval te chu chhun chauh tum awm fahran hian namen lovin a enna zawng zawng sawmkhawm in a mawi ve na chu an chhuah sen eng deuh phut a.


Khiang thing lian pui pui sang ṭha zet zet te chu lo ding peuhul  in a hnuai nihlim ah chuan Thangzika te chu an han ṭhu chawl deuh ran hlawm a. Nakinah chuan Lengsir Lal fapa chuan khiang thingkungah chuan in thazo zet hian an ban kai zung zung a.


A duh tawh a hla leh a mit in a tlin tawk an thlir kual vang vang hnuah chuan chhuk thla in lei a rah rual chuan khua ka hmu e, an paltlang a ngem? In erawh a tam lo hle mai a an ti chuar chuar a. Vawmlianuk chuan Thangzika melhrun pah chuan kan mi um te nen hian kan in nangchin na hmun tur pawh a ni mahna, chu tih rual erawh chuan an hel thei bawk, zankhat em an hnu pawh kan la chhui tling lova,  chhawm an nei tel a ni tih hi kan hriat a ṭul a ni an ti a.


Thangzika chuan, nih zawng a ni meuh mai, remruatna ṭha dang thawh belh tur hria kan awm em? Tiin an melh kual dan dan a, an ngawih tak vek hnu chuan, Thangzika chuan aw le,,Aivel, Zakhama nen khan kawngṭum zawngin kawr te khu zawhthla ula, Dawla leh Hrangchhunga khan, kan kal tawhna lamah let leh in tuibur hmuamda awm vel kawngpengṭum zawngin in let leh ang, a bak zawngin kan hmalam kan pan ang nga, in beng leh mit kha ngun takin in chhi in in len ngun tur a ni. Thawm ka chhuah min lo ngaichang ula, khawi khaw ram  rin luh chinah nge kan awm tih pawh kan hre lova, fimkhur takin aw tiin a remruatna lamah chuan an han in sem darh nghal phak phak a.


Nakinah chuan Vawmlianuk chuan Thangzika bana kheuh zauh pah chuan an piah lawk, Tlangsam hnim buk lo ding laih sira mihring kal ṭhanna tih hriat ngawih ngawih chu lo in sial riak in an kawk va a.


Chu mi kawngṭum peng lian vak lo hmun chu an thlen chuan chu kawng chuan hmarchhak lam tantlang zawngin a lo in sial bel deuh kalh a. Thangzika chu an changtum raih hnu chuan midangho chu an lo kalkhawm sap sap .  Thangzika chuan hei hi kan pawh mai a ngai ang, kan tum hi a sual lo turah ngai ila, ni a la vanlaizawl a, Munglianuk zawh ta zar zar ila engtik hun velah nge khua kan luh theih ang an tih chuan Munglianuk chuan ka hmuh dan kha chuan tlai ni tlak rual velin kan thleng mai awm mang teh e, an tih chuan Thangzika chuan aw le, kan hmanhmawh deuh a ngai a nih chu tiin kawng chu an han zawh ta zar zar a.


Tlai a ni a, tlai reh tak a ni, tlai ni tla tur pawn khawthlanglam panin thing ler kara chhimbal lo zam kalh chuan Mihrangvalte zun a luah hneh kher mai le, Thangzika chuan a nu a hmangaih em em chu hrechhuak zawkin, a nunkawng hahthlak tak leh bumboh tak te chu chhuikirin inthiam lohna hlir in a rilru leh thinlung chu a khat a.


Fehkawngṭum bel tak chu zawh zel in kawtchhuah an han thleng, khawchhunga Ar khuang al al thawmri chuan an beng luh nghal zat in Thangzika chuan, Khuafo Pasalṭha ho hian tuman min la hmu ngai lova, insemdarh tham lah kan awm hek lo, mi sawm chauh kan ni nen, kan lo in tawnchilh a nih pawn, ka kiangah Munglianuk awm se, Vawmlianuk lehAivela in in kawp tlat ang nga, Piandenga leh Hrangchhunga, Chhunhleia leh Dawla, Thanṭhianga leh Zakhama kan tukkhum in mit kan nei tel ran tur a ni, hawh u le kal ang u hmiang tiin Mihrangval sawm te chuan an la dai ngai loh Khua chu an lut dawn ta.


Leizo khua chu a enga tihreng nge ni, tlai nitlak hnu pawh a, naupang tualchai hlima nui a ṭap thawm te pawh hmuh tur leh hriattur awm miah lo chu tar lam tawh chin leh chinchang hre deuh tawh ho chuan an beng leh mit chu an len ngun leh zual hlawm hle a.


Leizo khaw boruak chu a rit ru hle mai le. Lal-in chhunga Lal leh a khawnbawl te leh Khuafo pasalṭha leh Khamsang Lal fanu chu tap kil aṭang chuan Leizo Lal fanu hmelṭha ve tawk tak, Darziki chuan a thinlung chhunga hlauhthawn rukna nei lian tak chung chuan a thlek tawn zak zak hlawm a.


Lal tuala Khuafo tlangval sawmli dawn lo ṭhu tling hmur ho chu khawchhung tlangval te chuan inring ru tak chung chuan an melh hrek hrek hlawm a.  An vangkhua lo lawi lut te chu minamai an ni lo tih chu an beng hriat tluk zet in hre mahse, an khaw chhan nan chuan an nun pawh an chan huam a ni tih an hmel hmaiah chuan a lang chiang hle mai le.


Leizo Pasalṭha chuan vanlam boruak hip kak kak in an van vadak a, chumi hnu chuan Lal-in lam chu a pan ding nghal zat a. Pasalṭha Ngulthanga chuan tlangval pakhat hnenah chuan Huala zu ko la, Lal-in a ranglamin lo pan rawh se an tih chuan chu tlangval chu rang takin a kal nghal a.


Ngulthanga chuan Lal-in chu kai lut nghal in e khawi lam lam Pasalṭha te nge ni tiin Lalpa chu an zawt a, Lalpa chuan Khuafo Pasalṭha Taikulha leh Tlutpawha leh an Lal fapa te an nih hi tih ri an hriat chuan a phu awk hial a, an ni pathum inkawp hi chu Lusei Lalna ram hrang hrangah leh an hnam pengho Halkha leh Paite lakah pawh mihlauhawm Pathum an ni tih a hrechiang hle mai le.


Ngulthanga chuan an sir lama tlangval pahnihin an karcheh Lal fanu hmelṭha tak chu an melh leh ralh a, ngaihdan a neithiam nghal mai.


Thangzika te pawn khawchhung an lut fel ve mek a, kawtkaia aṭanga an lam pana lo tlang thla tlangval chu lo ti dingin Thangzika chuan an khuain mikhual an neih leh neih loh an han zawh chuan tlangval chuan Khuafo Pasalṭha te leh nula pakhat an chhawmtel tih thu an han hriat meuh chuan an mitmenga thinrimna lo lang chu chu tlangval chuan a hre thiam nghal vat a.


Thangzika chuan aw le kan lawm e, in khaw Pasalṭha chu tah hian kan lo nghak ang nge tiin an lo nghak a. Huala a lo thlen chuan engkim chu Thangzika chuan a han hrilhfiah nghal a, Huala chuan chuti a ni maw, theihtawp kan chhuah tlang a niang chu an tih chuan Thangzika chuan in khaw tlangval ang in in Lal-in chu Piandenga nen hian kan lo lawi lut ve ang nga i rualin a dang zawngin tlamsawm hnu vel awmah kan hnungah min lo zui ang nga, a ṭha a ngem an tih chuan Huala chuan aw le a ṭha phian ang, Darngul khua palai lo kal ang zawkin in awm mai dawn nia an tih chuan Thangzika chuan aw le, i ṭawngkauchheh dan tur in a zir em ang chu maw an tih chuan Huala chuan hlauthawng duh suh tiin Lal-in lam an pathum chuan an panding nghal ta a.


Lal tuala Khuafo tlangvalho chu Piandenga chuan sam thluk hmiah hmiah a chak kher mai le, mahse a la hun mawlh si lo. Lal-in an han lut, Huala chuan Lalpa hei Darngul lam aṭangin zualko a lo kal mikhual pahnih in an be duh che a an tih chuan Lalpa chuan chung mikhual pahnih, an hmel hmaia thinrim rukna in phumru kar chu hmuh hmaih hauh lovin zawhna an zawt a, Thangzika chuan Lalpa kan lo kal chhan chu tia an ngawih vang vang lai chuan Khamsang Lal fanu chauh avanga muthlu deuh lawp lawp chu lo meng kawk in chu aw a hriat ṭhan em em aw leh a thinlung zawng zawnga a ngainat, a hmangaih aw an han hriat chuan a meng nghal kawk a, tap lama Lal fanu in an nula rawn hruai muthlu lawp lawp chu lainat tih hrait zeta a en kar laia mikhual dang aw a hriat avanga lo meng kawk chu an boruak awmdan tur chuan hrilh nawn leh kher a va ngai lo chiang em.


Thangzika chuan, Lalpa, Zualko chiah pawh a ni lo, kan khua hian harsatna liantak kan tawk a, sapui pahnih ngampa tak leh fing tak in kan khawchhung hualin kan khaw feh kal pathum lai an seh hlum tawh a, hei zah pawh dawn lovin in khaw pasalṭha hi kan rawn ṭahawh tawp mai a ni an tih chuan Taikulha chu a lo nui chhuak hak a, Taikulha chuan chu in khua chuan Pasalṭha pawh in nei na nge? Kei ni hi min ruai mai dawn em ni? tiin hmusit tak mai in a hmaa mi Thangzika chu an melh tung hra a.


Lalpa chuan a nih tak chu maw le, a vazialo ve aw, nunna hi a hlu asin, Huala ngaihdan dan kha ni teh se an tih chuan,Huala chuan Lalpa, ka ngaihdanah chuan ṭanpuingai te chu kan ṭanpui dawn lawm ni, ka kal ngei ang an ti sak a.


Tlutpawha chuan, ka aihnahphahpui  hian kal chakna thinlung a put chuan kei pawh ka hnial lo ve, in khaw nula hmelṭha ka hlawh dawn phawt chuan an tih chuan,Piandenga chuan ka pu, kan khuaah nula hmelṭha an awm lo, Halkha mawnghang ho pawh hi hlawhchhamin an haw leh ṭhin an lo ti kauh a, chu ṭawngkam dengkhawng tak chuan boruak rit tak chu rawn ti alh belh leh zualin a ṭang ta at mai le .


Taikulha chuan e he heu, keini hi Halkha chu kan nia, Halkha mawnghang i tih zinga rinluh kan ni ve em tiin an tho kang ur a. Piandenga chuan chiangzeta melh kal raih chung leh nui lui tih hriat tak mai hian pu a, i in rinlut ṭalh duh a thu a ni mai an ti leh sak a. Thangzika chuan,Lalpa buaina hi kan duh lo a nia, kan kal leh mai ang nge khawnge ka vaibel hi kan ṭan lawk ang nge tih leh tap lam chu an pan nghal a.


Tap lama lo ṭhu Lal fanu hnenah chuan zawisap hian khumpui a ranglamin pan rawh. I pa Lalna inchhungah hian thisen a luang dawn an zauh a. A hmangaih thinlung zawng zawnga a hmangaih awmna chu hnaih hret hret in Khamsang Lal fanu chuan lo hrethiam vatin a taksa chau tawh tak chu beiseina thar nen an chhem nung leh nghal a.


Thangzika chuan Lalpa, i pasalṭha chu kan lo ngsichang reng ang, an tih leh chuan Lalpa chuan aw le, hei ka pasalṭha Ngulthanga pawh a awm a nia, chutianga ka Luseipui ten harsatna in tawh te chuan kan phsk tawk ah ke kan pen a niang chu an ti let a.


Piandenga chuan Lalpa, zanin chu hei kan lo kalna lamah kan chau tlang bawk a min lo mikhual thei angem an tih chuan Lalpa chuan thei tuk e a in duh chen chen in cham dawn nia an tih chuan Khuafo Lal fapa chu enbing tak chung hian Piandenga chuan chuti a nih chuan Lusei lo nena zankhat inchiahpiah hi ka duh lo a nia, an ti fak mai zawng, Kuafo Lal fapa leh Tlutpawha leh Taikulha chu an thinrim hle mai a.


Taikulha chuan naua i ṭawngka chhuak a chapo in i nun kha i ning deuh tawh em ni? I ka kha ka chip tir kher che a ngai em ni an tih chuan Piandenga chuan a nu thi tur vel an suangtuah Lal-in chung lam an hawi chho vang vang a a rawn kun leh chiah mitmeng chu e rapthlak tak hi a ni thihna a pai tel tlat. Rapthlak taka Lal-in chhunga nui chung chuan A kawlhnam a hnungpuak chu rang mangkhenga phawi dawk zawk chung chuan Lalpa khumpui lamah lova in suan lut ta che, Khamsang mihrangval ten i khua ka hual e, kan ram mut laia kan khua lo suasama kan Lal fanu mantute hi ka zuah dawn lo tiin a kawlhnam chuan Halkha pasalṭha ho chu an kawk kual nghal a.


Chu ve leh Lalpa chu a ranga rangin khumpui lam chu a pan nghal zat a. Ngulthanga ngawi renga lo awm, Piandenga naupangte e ti lo a a pian in vuah dik zaih leh a mitmeng rapthlak rak kara thihna pai ru kartu chu minamai a nih loh zia a hrechiang ta hle mai le.

Duhtawk phawt ang.





Wednesday 22 May 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG-36 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.

BUNG-36 NA.

Thanseia chu hmanhmawh taka tlan in hah pawh sawi loin a lo seilenna leh a hmangaih Khamsang chu meivapa chan a phal hek lo. Chutih karin a chhungte a ngaihtuah an ding vang vanga let leh duhna thinlung chu a rilruah lo lian in a let leh ta hmak mai a.

Khuafo Lal fapa a naupan ai maha ral rel leh ral brih thiam tak, Thanglaia chuan a Kawlhnam sei reng ruang a hnungpuak chu phawi chung hian Lusei lu lak nan chuan ka Kawlhnam hi a hriam a ṭha tawk e, Khamsang khua leh tuia chengte u lo in ring ru le. Zamna in a man ngai loh Khuafo mihuaisente kan lo kal e, tiin hmalam chu an pan chhek chhek a.

Tlutpawha chuan an Lal fapa chezia chu nidang zawng aiin mak tihna ruk riau a nei tlat a, a ngaih lam lam pawh a ṭha lo zawmah hial a ni. Taikulha chuan van boruak thiang kuk, arsi de chuah chuah chu vanvadak meuh a thlirin boruak chu hip zawh vek tum awm hrim hian an hip kawk a.

Taikulha chuan nau te u, tar leh nu nau che thei lo kha in zuah dawn nia, chungnunna in lanchhuahtirna hun a ni tih hria in kawt chhuah ah mi lu khaiin bohla in chham dawn nia, zam map lovin aw, kan theihna zawng zawng nen i rawt ang u hmiang, ka chengrang a au chhuah hma loh tuman thal in thlah tur a ni lo ve. Lal fanu kha tuman khawihna suh ang che u, a him ngei tur a ni. Kan vangkhuaah ngei a duh emaw duh lo emaw ka hmeiah a ṭang ngei ngei tur a ni tiin an nui khi vur vur a.

Khamsang Vengmawng  hmeithai in aṭang chuan meikhu namen lova lo chhuak in mangang au ri in zuiin in Ral Ral tiin chhungkaw nu Belkungi chu a au ta nghek nghek a, a au zawh hma hma chuan a hnungzangah Silaimu chuan deng nghal zawt in an Leihkapui sangah chuan tal khur deuh dat dat in a chatthla nghal a.

Khamsang khawchhung Veng mawng lam aṭanga in kang lo chhuak chu tlangval ho chuan ṭhelh tum in Belkungi in lam chu hmanhmawh takin an pan nghal sap sap hlawm a, chu tak chu Khuafo mihrangho duhthusam a ni tlat. A lo lang hmasa apiang chu an lo sai thlu hmiah hmiah mai zawng, Khamsang tlangval te chu an tlu phawk phawk hlawm a.

Saikhama chu hmanhmawh taka Lal-in lam pan in Lal-in a thlen chuan Lalpa rang takin aw tia Lal-in kawngkapui a rap dawn chiah tih chuan Taikulha Silai chu puak ṭhuai in Saikhama chu Lal-in chhungah in bang lut hnawp in Lalpa chu thisen nena in chiahpiah nuaih in an bawh nghal rawk a, Lal fanu leh Lalnu chu ṭe tuarh tuarh in lo in kuah in an ding khur sai hlak hlak a.

Lal tual lam lo pan a piang te chu kiltin aṭangin an lo sai tlu hmiah hmiah mai si, in lah a hmatiamin an lo hal chho hmiah hmiah mai si, naupang ṭap leh puitling na tuar rum ri chuan Khamsang khua chu a chiahpiah hneh hle mai.

Taikulha chuan Lalpa chu a chaldara a silaia nawr chilh in ka thu i zawm duh lo a, i chan tur hi i hrechiang thawkhat ang chu maw? I lu ka lak lohna chhan ṭha tak sawitur i nei em? Tiin an nawr thle sawk a. Lalpa chuan sawitur ka nei lo ve, ka lu hi la rawh, ka nun khua a sei tawk tawh e, ka nupui leh ka fanu erawh hi zuah la, Khamsang Lalpa hian ka ngen a che tiin a Lal-in chhungah chuan an ṭhingṭhi nghal rap a.

Taikulha chuan, a nih a hnu tia a kawlhnam an phawi zal zal laitak chuan Khuafo Lal fapa chu lo langin , a tawk e, an Lal kha chu zuah rawh, a fanu a ni lawm ni i duh kha, a ni kha chuan nun a phu e tiin thupe aw tak mai chuan a rawn sawi a, Taikulha chuan kan Lal fapa chu ni kher lo se i lu hi ka tan ngei ang tiin Lalpa chu an tlawh hlawm tawp a.

Khuafo Lal fapa Thanglaia chuan Lal fanu chu phih tho lawp in Taikulha lamah chuan a nem phei dawrh a, Lal fanu chuan khawngaih takin ka nun zuah ru, tiin ngaihdam an dil ṭawk ṭawk a, Taikulha chuan nuih ṭhenṭhaw pah chuan i nun chu ka zuah dawn khawp mai, tiin a hnungkhirh nghal mawlh mawlh a.

Lalpa chuan khawngaihin ka fanu kha chu tina su tiin an ngen lawm lawm a,,Taikulha chuan Lalpa i fanu hmelṭha tak hian min zem â a nih der hi ka lo kawl chhawk ang che, duat takin ka lo enkawl dawn nia, i makpa ka ni  tih hi i lo hre dawn nia an tih chuan Lalpa chuan ka pasalṭha ten in hnu an lo chhui ang nga, in vangkhua chu meivap ah a chang ngei ang an ti let ve sak a.

Khuafo Lal fapa chuan a nih a hnu tih leh U Taikulh karah zantam riah kan ngai e, kal a hun e, an ti a, ti chuan Lal-in an han chhuahsan a, Lal tuala Khuafo tlangval ten dim baksak lova Khamsang tlangval te an hriam nena an lo nawr sawk sawk chu Lal fapa chuan a tawk e. An inkang te khu ṭhelh tur an awm lo hlauh dah ang nge kan duh kan hmu a, kan kal a hun e tiin Khamsang tlangval la dam awmchhun mi sawm leh panga te chu an nun zuahsak in an kalsan a.

An kawng lo dala nu pakhat la valai angreng tak chu kawngah chuan lo dingin hreipui humruh chung hian Thangzika nu Zahliri chuan ka fanu kha chhuah ru kei hi min hruai zawk ru, naupang chungah kut thlak duh tawk lek in em ni in dawihzep tia a sawi laitak chuan Lal fapa chuan kiang mai rawh ka ngenmu tuar hian pialral i lawi palh ang nge an ti chang fak a.

Zahliri thangzika nu chuan tlangval, i vanglai nun i hmandan chu a kalsual a nih hi maw le, i ngenmu tuara, fam ka chan hi ka hlau lo ve, fapa ka nei e, chu chuan i damchhungin a zui reng tawh ang che a tihrual chuan Khuafo Lal fapa Thanglaia silai chu puak ṭhuaiin Zahliri chuan ui a na lutuk tih pah chuan a pum chu dawm vang vangin, thei leh thei lo hian i damchhungin hlauhna in a man tawh ang che. Ka fapa, pialral aṭangin ka lo thlir reng ang che. I damni kum sei se, Khamsang khua hi i kut ah a awm e, tiin Khuafo Lal fapa chu melh kal chung hian an nuih sak a.

Khuafo Lal fapa chuan Zahliri Ṭhival awrh chu pawhchah sakin a sahmim ah chuan an khung nghal nalh a. Kal zai an rel ta a.

Zan thlaeng hnuaia in haw lo taka Piandenga leh Paite nula hmelṭha, Mangherhi chu insi rial hian thlanmual thim laia ṭhu dun in an nakin hun lo awm tur chu an zawi sap hian an sawi sep sep a, Piandenga chuan Mangherh, ka hmangaih che a min lo nghak thei tak tak ang maw an tih chuan Lal fanu chuan thei tuk e le, i hming hi ka thinlungphek ah ka ziak tawh a tuman an nawt reh thei tawh ngai lovang, kan dam ni kum hi sei se rinawm takin aw an ti sap a.

Piandenga chuan tehreng mai keipawn ka lo ngaihtuah reng ṭhin ang che, mahse hei hi hrereng ang che, michhe fa ka nih hi, hmeithai tiin an sawi a, Lal fanu chuan chutiangin an sawi ngai lo ve, Lal fanu ka nia ka duh chu ka duhthlannaah a in nghat, ka phatsan ngai lovang che an ti ve hnap a.

Belkungi an leihkapuia thisen nena in chiahpiah nuaih, a fapa Piandenga ngaia zantam muhil thei lo thihna hian eng tak nghawng chho zel ang maw? Piandenga lah khual khuaah ngaih ngam takin hmangaih a tawng engmah lah a hre der si lo.

Khamsang Lalnu chuan a pasal chu kuahin a awmah chum dawt dawt in ka fanu ka chan maw tiin lungchhe takin an ṭap chhuak rawih rawih a. Lalpa pawh rilrunat avangin a mittui chu a sur ve zung zung a,,a rilru leh thinlungah chuan Thangzika chu a ngaihtuah chhuak vawng vawng a.

Thangzika te ho pawh chu an hlim tlang hle mai a,zan a ni a, zan reh rak a ni, Kuan hnuhnung a rawn khuan al al hnu chuan zawlbuk kila mu Chhunhleia chu a ṭhu chhuak hlawl mai a, a mumang chu mak ti takin an ngaihtuah vang vang a, a mumanga a hmuh pasalṭha Saikham chuan ka nau hmalam pan ang che aw. Keizawng mihring ka chang ta lo ve tiin vansang aṭang chuan a lo vai lauh lauh hi a lo nia.


Zawlbuk bawhbel chu bawhliam in van boruak thiang tak kara Arsi lo lang iarh lam chu hawi chho in boruak chu an hip vang vang a. Chu tia ngaihtuah muk taka a awm mek lai chuan a piah kil thim aṭang chuan mihring khuh deuh kharh kharh thawm chuan rawn zuiin thawm awmna lam chu rang takin an hawi phei a, chu thawm chu a reh hian a reh leh nghal vang vang mai a.


Ngaihṭha zan lo chuan Zawlbuk bawhbel chu bawhliam in a mutna lam chu an pan leh nghal a. Khuantevik hun awm velah chuan Zawlbuk riak ho zinga tho hma deuh ber tlangval chuan an khawtuala tlangval hah leh chau tak pai deuh chunga Lal-in pan chu chiang lo ruai chunga hmu in midangho chu an kaitho sap sap a.



Zawlbuk riak ho chu tho chhuak sap sap in Lal-in lam chu rang takin an pan hlawm a. Thangzika leh Chhunhleia chuan zui ve nghal in Lal-in bul an han thlen chuan Tlangval chuan Lalpa Khamsang khua leh tui ka ni e. Kan Pasalṭha te i vangkhuaa an la cham beiseiin a nia ka rawn pan an ti a. Lalpa chuan eng pawipang nge ni ta, tun ang hun hunah te ka vangkhua i rawn lawi luh tak le tlangval tiin an zawt a.


Khamsang tlangval Zobela chuan Lalpa kan khua in beih an tawk a, ralkai chin ten an nunna hlu tak an chan a, tlemte chauh kan ni tawh. Kan Lal fanu chu salah an hruai bawk a ni an tih chuan rang takin Chhunhleia leh Thangzika chuan Lal-in kawngkhar chu an han namhawng nghal ṭhuai a.


Thangzika chuan Lalpa min hrethiam dawn nia, Zobel nang i ni maw, Khamsang khua chu tu khua in maw a ruk a rala kan awm loh hlana lo run tu te chu? Tiin an zawt a. Zobela chuan U Zik, Khuafo Halkha Thanghlianga Pasalṭha ten kan khaw tlangval tam tak that in, an ngawi vang vang a. Thangzika chuan sawi zel rawh tia a mitmenga thinrimna rapthlak lo lang an la hmuh zen zen loh thihna pai chuan an melh de sar sar a.


Zobela chuan, U Zik, Piandenga nu leh i nu chuan Pialral aṭangin an lo thlir reng tawh ang che tiin hreh tak si, sawi loh theih loh chuan an sawi chhuak thei hram a. A sawi ri hria, Lal-in rahka lo rap ve mek Piandenga chuan an hriat meuh chuan a mitsulh nghal a, a lu chu thing in a thluak fim chu hmang leh nghal mai in Lal-in chhung chu pen lut in, Lal-in chhung tap kil aṭanga a mah lo en kar tu Lal fanu chu an melh zawk a.


Piandenga chuan Zobel, ka nu chu tu kut tuara boral nge tiin a mitmeng rapthlak tak kara mittui tlingpam chu en har an ti hlawm kher mai le. Zobela chuan Khuafo Pasalṭha te zinga mi a nih ka ring, ral hmu hmasa ber a ni a, kha tia ral ral tia a au lai tak chuan Silai puakri in a zui nghal a ni, chuan i nu chu in leihkapuiah tlu in a boral ta a ni an tih zet chuan Piandenga chuan a kawlhnam chu phawi nghal zawk in , kawlkil thleng pawh in ka rawn zawng ang che u, ka nu thlamuang takin chawl ang che. Ka chhungkaw neihchhun i ni asin tiin a hmel hmaia rilrunatna lo lang chhuak chu tun an hai mawlh lo.


Zobela chuan, U Zik, khuafo Lal fapa ngenmu tuarin i nu chuan pialralah siang a lawi ta a ni, tih theih kan nei ve lo a min ngaidam dawn nia an ti chuai raih a. Thangzika chuan aw le, Zobel, ngaihdam ngai in i awm lo ve. A hun takah i lo thleng zawk a ni, ti hian Lalpa kan naua hi kan thang chhungin i lo mikhual mai a ngai dawn a ni, Chhunhlei kan kim em an tih chuan Chhunhleia chuan kan kim e, an tih chuan Thangzika chuan Piandenga chu melh in Piandenga chuan Thangzika chu lo melh kalin a rilruah a hmanhmawh tawh hle a ni tih chu tun an hai mawlh lo.



Lengsir Lal fapa chuan a silai chu lo enfel ve nghal vat in, an Pasalṭha Vawmlianuk chuan Lusei ka in peih e tiin a chempui chu an beng thak thak a. Lal fapa Munglianuk pawh chuan ka hman e, a tawp rat thlengin aw an tih chuan Thangzika chuan hei chu kan khaw buaina, keimahni avanga Leido in neih hi ka remti lo e an tih chuan Lal fapa chuan engkim huama zuitu tur che ka nia, engkim ka huam a ni tih lantirnan ka zui dawn tho che u an ti ram hmak a. Vawmlianuk pawh chuan kan Lal fapa vengturin ke ka pen a ngai ve e.


Lusei tan ke ka pen tel bawk dawn e, an tih chuan Thangzika chuan a lawmawm e, Lalpa kan kal ang nge, an tih chuan Lal fanu chuan an tapa sarep chu a vaiin a lo funsak mawlh mawlh a, Lalpa chuan Silaimu leh a zen ṭhahnem tawk tak chu Thangzika chu an pe nghal a.


Piandenga chuan zawi sap hian Lalpa kan lawm e. Kan lo let leh ang, tiin Lal fanu melh zawk pah chuan Lal-in chu a chhuahsan nghal a, Lal fanu chuan Thangzika chu a sarep fun chu pe in faisa ṭhahnem tawk tak chu an iptepuiah chuan an thunsak ṭheuh hlawm a, Lal fanu chuan ka u fimkhur takin aw an ti sap a, Munglianuk chuan a nau hmaia piai sak pah hian ka nau kan lo let leh thuai ang min ngsihtuah suh, ka pa kan kal ang nge an tih chuan Lal tuala ding tau Piandenga chu Lal fanu chuan a ban vaiin an liam tur thleng a thlir a.


Duhtawk ang aw.







Monday 20 May 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG-35 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.

BUNG-35 NA.

Vawmlianuk chuan Lusei, tih deuh kher pah chuan Lal fanu chu a mitko san ak chuan Lal fanu hriat loh lai chuan an melh zauh a, Piandenga chu nuih suk pah chuan Lal fanu hmelṭha leh pian thiam tak chu an en ve hrek a. Vawmlianuk chuan Lal fanu, i hmela hlimna lo lang hian kan ṭiau ral a kai lovang tih tun nge sawi thei an tih zauh chuan Lal fanu chuan Vawmlianuk chum taih pah chuan kei nula satliah hi tuman mo atan min duh tawp nang tiin a hmela thutak hmel lo lang chu mihrangval pahnih chuan an hmuh hmaih hauh lo.

Lal fanu a nihna paihbo hmiah chunga a nuna in ngaihtlawmna chhiartel tur awm te chuan a mah ah zahawmna a belhchhah a, nu nau tar thlenga mi ngainat rawn a hlawh reng bawk a ni.

Vawmlianuk chuan a bula tlangval hmelṭha leh an Lal fanu hmelṭha in haw miah lo tih hriat tak kara in melh leh ralh ṭhin chu hmuh hmaih hauh lovin an inkarah eng nge awm tih hraitchian leh zual chak ru zet chung chuan Lusei, in khawnula te zinga to ber leh kan Lal fanu hi han tehkhin la, khawi zawk hi nge i thinlungah tlana zawk ang le tiin zawhna chhan har lutuk ni a lang si, Piandenga thinlung erawh chuan Lengsir Lal fanu a thlab zawkna chu thup hram hram in ti hian an chhang a.

U Vawmlianuk, keini khuah te zawng nula hmelṭha leh mi chung en bik sawitur hi kut ṭang thliah tham pawh va awm suh. Nangni zawng in Lal fanu hian a zir em a, in khaw nula tu te mai pawh hi ka chung en nghal vek zu nia tiin thiam tak mai hian an chhang a.

Lal fanu chuan ding meuh hian ka pen san mai ang che u tiin an peng ta tharh a. Vawmlianuk chuan Lusei, kan Lal fanu hi a felin mi zaidam leh nunnem, ṭhatna zawng zawng kawltu a nih hi, nupui atana neitu hi chu mi vannei ber an ni hial ta ve ang tiin hahip in an sawi a.

Hetia, Khamsang mihrangval rual te hlim leh thlamuang taka an awm mek lai chuan Halkha Khuafo Lal Thanglianga In Zathum chuang zeta inchhal chuan a  Pasalṭha pahnih Tlutpawha leh Taikulha te tirin Khamsang khua chu luhchhuaha an ram bawh sah hek ṭhen turin a tir a.

Khamsang Lalpa chuan a hmaa pasalṭha pahnih leh an valupa dehkhirh hmel zet, sam thlah hnuang an sam hmawra ṭawn khawm mipathum te chu melh kual dan dan hian, ka ram bawh avanga harsatna kan tawh dan tur leh kan nakin hun hi ka dawn diam tawh a, he Khamsang khua hi ka mit a men chhung chuan tu kut ah mah a awm lovang an ti chang rat a.

Thanghlianga chuan Lalpa, i khua leh tui hi meivap a a chan loh nan kan Lalpa thusawi hi zawm mai ta zawk la i khua leh tui hi an him ang, chu lo rengah chhak ral Pawih leh Tidim te hi kan chhiah khua te an nia, khaw thum dorawn nih in duh em ni? Khuafo Pasalṭha Thanghlianga hi a kawi zawnga thu a kalpui chuan a kalna a piangah thisen a chhuah mai ṭhin tiin Lal fanu chu it hmel zet in a mitmu pawng lah chuan an melk kul a.

Lalpa chuan awdam dap hian, ka chhia leh ṭha hriatna sawmkhawma thu ka tih tluk hnu pawh hian in hnena ka thuchhuak chu a la ngai reng e an ti a. Thanghlianga chuan a nih a hnu kan chimih ṭhak che u ang nga i khua leh tuia ramṭang rual ho hi sal chhinchhiahna kan pe ang tih pah chuan in her nghut in Lal-in chu an chhuahsan nghal a.


Chutia an kal hnu lawk chuan Lalpa chuan ding takin an liam thleng a thlir vang vang a, a ngaihtuahnaah chuan heng lai chen chen ka ram rawn bawh ngam tur hian engtin nge an lo kal peih? An khaw inkar hi ni Sawm chuang lai kal a ni lehnghal, an khaw inkarah Hmar lam ah Halkha peng pakhat  Rungtlang khua Lal Lianduna khaw awp a awm a, chumi paltlang tura harsatna nei miah lo a helai thleng thleng an lo kal thei hi mak pawh a ti zawk hial a ni.


Taikulha te chuan Khamsang ramngaw an han luh chiah chuan an thlang lawka tlangval hmel fai veng vawng, a taksa phiar mawi fat, banbul in vuah fuh zet leh a chi kawi te mi sawmhnih lai lo awm te chu Taikulha chuan melh kal raih hian a hmaa tlangval la upa lem loh tak an Lal fapa, a naupan aia en aiin dehkhirh hmel zet, a hmel hmaia chungnun rukna pai tlat chu en bing bik in Taikulha chuan Lal fapa, sa leh ral hmaa zam ngai lo, ṭuan rang leh ral rel thiam tak chu an rawn nghal zat a.


Taikulha chuan an Lal fapa chu zah tih hriat zet mai hian zanin la la hian meivapa an khua khi chantir ka duh a ni tiin Lal fapa chu an bekbawr nghal a. Lal fapa chuan a hmaa a pa pasalṭha, chu enkal chung hian chutia a pa pasalṭha awmdan aṭang chuan Khamsang Lalpa an hla chu zawh nawn kher a ngai lo tih hriat zet hian kalkhan hi a chheng chhe hle a, ral veng pawh an in dah bawk, chutih lai chuan chhiat an tawk mek a, hei hi remchangah kan chet lakna tur kawng ṭha ber awm chhun a ni. Kan Pasalṭha duhdan chu kan duhdan a ni tlang em tiin an enkual hlawm a.


Taikulha leh Tlutpawha chuan an lu buk nghat nghat pah chuan an nau te ho chu an han melh kual dan dan a, an hmela zamna aiia in rikrap chakna an han hmuh zet chuan an thinlung in pawh zia chu chawp leh chilh chuan a lo lang chhuak nghal a.


Chutia thlamuang zeta a hminsa a an ruahmanna an han thup ṭhat lai chuan an thlang lawk a Khamsang tlangval luikal haw pathum te chuan ṭulpik kar aṭang chuan a ṭhen an chhip a sam zial leh Pasalṭha pali sam zuah an sam hmawra ṭawn bik pali te chu an thlithali ngun leh zual hle a ni.


Khamsang tlangval zinga mi pakhat Thangseia chuan U Zika te hi tunah Lengsir lamah hian an la cham ang ngem an ti sa sa a. Pakhat chuan cham ngei ang, an hlawhtlin phei chuan zankhat an riak ngei bawk ang. Hahdam takin khua an lo lut ang nga, Thansiama ruang pawh an mahni ho in an vui ang, chutih rual erawh hmanhmawh taka lamkal kan in tir a nih chuan kan khua hi kan chhanhim thei ang an ti a.


Thangseia chuan chu ti ti lhan hel ula tuikhur lam ah rang takin kal ula Lal-in in pan nghal dawn nia, zualko in kei ka kal ang nge, min lo ngaihtuah reng reng suh u tiin a hnungtawlh san nghal a.



Mahni khawchhan nana ke pen te kalkawng bumboh zet leh thi leh dam kara zalenna sual nunkawng hi chu a va hahthlak kher em.


Ka rilruah a lut thlawt lo. Ka duh tawk dawn. Hnathawh chauh nen min lo hrethiam teh u. A ngaihnawm loh viau ang.











Thursday 16 May 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG-34 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.

BUNG-34 NA.

Vuta chuan Lal fanu hmelṭha chu nghet taka vuan in a hmaa tlangval la naupang tak, Suaka lu tan tu chu an thlir vang vang a, chu tah, Vuta chuan naupang, ka kawngdal suh an ti thlarawk a. Piandenga chuan a mitmenga nelawmna pakhatmah nei lo leh a thinlung chhunga englai mai pawh a hmuh a chak fo ṭhin Lengsir Lal fanu nunna derthawng tak a a awm chu a thinrim ru hle mai a.

Piandenga chuan Lal fanu kha thlah rang rawh, dam khawchhuakin i awm lovang an ti chang rat a. Lengsir Pasalṭha Vawmlianuk chuan kan Lal fanu kha i kut bawlhhlawh taka i vawnna a ta kha la sawn la min han hmachhawn ta che an ti chang fak a.

Vuta chuan putar, i lu kha ka tan sak i duh loh chuan lo inrawlh suh an ti a, Vawmlianuk chuan han tum chhin la tiin pen thum pen in an hnaih zual salh a. Thangzika leh Thangṭhianga chuan Lalpa lo vo bet tu chu pan ṭhem ṭhem in Lal leihkapuia Aikhaman Lalpa nghawnga a chempui chuktuah chunga a khat tawka lo rak ve chhen chu Thangzika chuan zawisap hian Thangṭhiang, Lal-in luh dan tur kan ngaihtuah a ngai a ni. Piandenga saw ngaihtuahawmin a awm lo ve tiin Lal-in kawmchar lam chu an pan nghal zat a.

Awlsam takin Lal-in chhung aṭanga tap aṭanga tawng chen vela namtawlh lo kau hiau chu hmuin lei aṭangin an han banpha chiah si lo. Thangzika chuan Thangṭhiang min han kokichhuan rawh le. Thawm dim thei angberin aw, an tih chuan Thangzika chu an kokichhuan nghal a.

Thangzika chuan Lal-in chu awlsam taka lut in Lal-in leihka lam chu pan in Aikhama chuan che thei lek lo va a chempuia lo nawr bet chu chiang takin a va hmu thei a. Thangzika chuan a iptepuia a ah, mau sep ngal chen vel lek a sei a hmawr zum taka suihzum chu an phawi zal zal a, chu tah a duh tawka a banphak hnu chuan Aikham hrawkah an thiltlang nghal zawt mai zawng, chu thil thleng chu a ran em avangin Lalpa pawh chu a hmahaih chiang kher mai le.


A ka hup sakin hnehsawh takin a taksa na tuar tal tur chu an chelh nghal thuaia, a tal chalchang a rehfel hnu chuan Thangzika hmai leh awm vela thisen kai luai chung chuan Lal Leihka aṭang chuan dawkchhuak leh nghal zawt in Khamrang tlangval ho chu lo ṭe nghal ṭhat in Thangzika chu an han bawk thlarawk a le, Lengsir Lal fapa silai chu puak nghal ṭhuaiin Thangzika pantu a hnai ver chu a awmah silaimu chuan va deng dawp in Leiah chuan bawkkhup zawngin a tal khur deuh char char a a thi fel nghal mai a.


Kil tin aṭang chuan Khamrang  tlangval te chu lo chhuak khawm in an mahni lo hnaih tu re chu an han vai ve pawp pawp taknaa mahse eng ual an ni lo. An mi hmachhawn te hi mi namai an ni lo tih hi an hriatchian loh vang a ni e.


Khamsang mihrang valrual, keite rual te chuan an tih tur an hai lo hle mai. Zakhama chuan Chhunhlei tih tuarh pah chuan Vuta lamah an han dawk phei puat a, chu ve leh Vuta chu hnungtawlh dawrh pah chuan Lal fanu chu nghet leh zual hian an man bet leh a  chutia a hnungtawlh chu a hnung chiah ah hian Thangzika chu lo awmin Lal fanu nghawnga a chempui chuktuahna a kut dinglam chu nghet mangkheng hian an mansak a, chutia an mansak takah chuan Thkangzika chuan a kut lehlam chuan Lal fanu chu a phih leng dawrh mai a, Lal fanu chu leiah chuan a tlusawp nuaih nghal a.


Munglianuk chuan a farnu chu lo kaitho nghal in Lal-in chhung lam an pan pui nghal a, chutah le Vuta thinrim leh Thangzika thapek na kal laklawh tawh si, insiamrem hman lo chu nangchin in Thangzika kjabeah tak mai chuan Vuta chuan an dawm chho siah mai zawng, Thangzika chu leiah chuan a thla hual mai a, Vuta chuan rang tak maia a chempui nena a pan laitak chuan Chhunhleia chu lo dawkchhuak nghal zawt in Vuta kawngah la thut in lei char laiah chuan an tluk hlawmpui nawk mai a.


Leichara an tlukna te chu pilh pheng phung in Chhunhleia phei chu a hnar a thi sung thei hial a ni. Vuta erawh a taksa pilh nel nual awm mahse rang fahrana hian a rawn tho chhuak lehnghal a. Chhunhleia lah lo tho chhuak ve chiah in chumi laitak chu nangchin in Chhunhleia awmah chuan pet pawp in a nghawngah theihpatawp in an rek nghal hmiah mai a.


Chhunhleia chu ang thaw bawrh bawrh in a ke leng vak vak in a thisen kal lai chu rawn danglam ṭanin a kut chuan Vuta kut chu a ham ta buan buan mai le. Chu ve leh Piandenga silai chu lo puak nghal ṭhuaiin Vuta nak thawlah tak mai chuan Silaimu chuan a va deng siah ta, Vuta chu a hlawm nghal tawl mai a. Chhunhleia chu leia mu chung chuan a khuh nghal bawrh bawrh mai a.


Piandenga chuan pan pheiin Chhunhleia chu pialral a kai lo a ni tih an hriat chuan a lawm hle mai. A piah lawka natuar rum ri ham ham lam chu melhin Vuta chuan thinrim tak leh huat hmel taka lo melh pah in thei leh thei lo hian pialralah ka lo nghak ang che naupang huaisen, tiin a mitmeng danglam ṭanin muangchang hian a zal ta raih raih a, a chatthla fel ta.


Lawm avanga mipui au khawh ruih ruih te chuan Khamsang keite rual ho chu an mitmenga dahchungnung tih hriat zet leh ngaisang tih hriat zet hian au pah chuan an thlir ṭhap a. Piandenga chuan Chhunhleia chu kaitho nghal in Chhunhleia chuan ka nunna i chhanhim e. Mumang nen pialral kawngka lawi ka lo inring ru ran tawh asin. Tiin Thangzika chuan a khabe na ti lo khawih lo khawih chu an melh ralh a.



Thangzika lah chu lo hawi phei ve mekin an han in nuih hlawm ringawt a. Thangzika chuan Chhunhlei i chempui khan Pasalṭha thisen kai se, an vangkhua pan turin kan in buatsaih ang.  Thansiama pialral lawi hian ka thin a la dam lo ve , zankhat erawh Lengsir hian awmhahdam nan min mikhual rawh se an ti chhek chhek mai zawng, a hma ang chiah khan an thinlungah chakna chuan bu rawn khuarin an thisenzam kal te chu chawp leh chilh hian a pangngai leh nghal zat a.



Mipui ho chu kiang turin Lalpa chuan a tih pah chuan Lal tuala ruang ho chu actlangval te a rang thei angber in an senghawi tir nghal a. Lalpa chuan Thangzika chu pan in Lusei Pasalṭha ka nunna i chhanhim e, ka Lal-in mawi tur hian nangvtluka tlingzo an awm lo ve. Ka pasalṭha Vawmlianuk leh i nau te khan min lo zui rawh u. Tunah la la hian ka vawkpa sutnghak leh ka se chal hian Lusei pasalṭha an dam ni kum a,sei theih nan puar tak leh tlai takin malsawm rawh se, an tih chuan Tlangaupa chu dingkang nghal awk in a hlim hle mai a.



Lalpa chuan Tlangaupa, ka khaw chhung vel la, an beng hriat ah rilṭam dawm beh ngai te chu inhnawhpuarna tur lo ngaihtuah se, tuman zanriah an kil tur a ni lo, ka vangkhaw chhantute hi kan chawimawi a ni tih entirnan ruai ropui kan ṭheh ang, tlangval ho khan ka Lal tual lo mawi se, an hriam nen Lusei mihrangval ho hian ka sechal pahnih hi han saithlu ula, ka pasalṭha hian ka vawkpa sutnghak hi sai tlu rawh se an tih meuh chuan an hlim hlawm hle mai.


Lal-in chhunga Lal fanu khup pil nengnung leh a kiu pilh chu tuilum chuan a lo sil ve mek bawk a. Thangzika chuan Lal fanu kha i na lo maw an tih chuan Lal fanu chu zak sen ṭal ṭal chunga lo hawi chhuak in ka na lo e ka lawm e ka nunna i chhanhim vangin tiin a bula ding Piandenga chu an melh ralh a.


Lal fapa chuan lawmthu lo sawi ve mawlh mawlh in pawn lamah chuan Silai vawihnih an puak ṭhuai ṭhuai a, ran na tuar ṭe ri rawng rawng chuan rawn zui nghal zat in hreh tak mai hian leiah chuan an tlu khu tulh dun a.

Pawnlamah chuan Chhunhleia chuan U Zik an tih chuan Thangzika chuan hrethiam tak mai hian Lal tuala Sepachal lian leh hruanghro na zet chu an tin vang vang a, a bek dam laiah tak chuan a silaimu chuan a va deng dawp a, leiah chuan tal khur char char in a thi fel ve nghal vat a.


Lal fanu chu hlim tih hriat tak mai hian a che nghal sawk sawk bawk a. Vawmlianuk chuan a bul lawk a ding Piandenga chu melh leh ralh ṭhin in a nunze tlawm tak leh aia upa a zahthiam zia te, pasalṭha ralhrat tak naupangtea a nih dan te leh a mitmeng zamna awm miah lo te chu a lo zirchiang ve mek bawk a.


Vawmlianuk chuan hnaih deuh hret hian Lusei Pasalṭha min zui lawk hman em an tih chuan Piandenga chuan hman tehreng mai lo tisam et hian an in zui chhuak nghal a. Lalpa chuan a fanu chu en in Chemte, i ṭhiannu zu sawm ta che an tih chuan Lalpa vek chuan kha ka pasalṭha leh Ka khaw muantu Lusei pasalṭha chu khawi lam lam nge in pan dawn le tiin ka ho hian an en a an chhuak tur chu.


Vawmlianuk chuan khua hi kan chuanpui ang nge an tih chuan Lalpa chuan chu ti hei chemtei hi a ṭhiannu te inlam thleng va thlah lawk teh u khai tlawmngaiin an tih chuan Piandenga leh Lal fanu chu an hlim hle mai.

Duhtawk phawt ang.

Monday 13 May 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG -33 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.

BUNG-33 NA.

Khamsang mihrangval te chu Ramhrui kutzungte tia vel te chuan an theih tawkah "fei 'chhuah ve mah se, a dalzo hlawl lo. Thinrimna meipui in an thinlungah bu khuarin rilrunatna mittui luang chu a thlawna luanral tir an tum lo chiang hle.

Thangzika chuan hma hruai zar zar in ṭiau lui kam ṭiaupho chu an an thleng thla der mai, Vuta te ho chuan an hnu hma chu an thup lem lo hle mai, thup tur pawn hun an nei tam lem lo em lah tak a.

Ṭiau Luikam kawng chen vel-a lung pui lo intiang rem ṭha zet ah chuan ding vangin Lengsir khaw panna lam chu an thlir vang vang a, a naute ho chuan engtianga hmalak nge a tum tih chu an mitmengah chuan zawhna a lian hle mai, Aivela chuan U Zik, khawi lam nge kan pan ang le tiin an zawt a. Thangzika chuan, an piah sira Mau tlawn pali sei zet zet hmun thuma lo in tluk ral chu melh zawk pah hian, kan daikai ang nga, chuta ṭang chuan kan panna lam tur a hriat mai ang.

Piandeng, Chhunhlei, Hrangchhung, Thangṭhiang, mau pum saw va la ula, kan daikai ang. In silai kha Maupum chungah hlang ula, kan hmanhmawh angai tiin a nau te ho chu an tir nghal zung zung a.

Vuta leh a naute pathum chuan Lengsir Lal-in chu lut in Lalpa chuan an hmel hmai aṭang chuan thil fel lo a awm a ni tih chu a hai lo kher mai le. E heu leh mawngvawmba ang vut mai a, in va lo let leh hma thut thut ve an tih chuan Vuta chuan nia, Lalpa, i vangkhuaah hian kan him tawk dawn tih kan hriat avang hian i vangkhua hi lan lo pan a ni. Buaina leh harsatna erawh siam tuma lo let leh kan ni lo ve, i Lalna angchhunga kan him pawh ka beisei an ti a.

Lalpa chuan, him tuk e a, Pasalṭha khualkai meuh in a ka vangkhuaa himna lo diltu chu engvangah nge hnung ka lo chhawn ngawt ang le? Thlamuang takin awm rawh u, khawnge i ṭhian dang te tiin an zawt khauh a.

Vuta chuan sa i lo therhlo zawngin an rawn khawtlai dawn a nih kha, an lo thleng ve ṭep tawh ang tiin dawt chu thiam tak mai hian an chhak chhuak zauh a. Lalpa chuan a nih tak chu maw le, I ṭhiante lo thleng se, thlenna tur kan siamrem mai ta lo'ng, in hah te kha ti dam rawh u khai, hei Ni pawh a tla fel ve chauh a nih hi tiin an chhang a.

Thangzika te pawn Ṭiau lui chu Maupuma in kar kaiin Thangzika chuan, an hnu hian khawi lai ber nge a pan le, in sir kiltin kha rang takin zawng nghal rawh u, tiin hnim pik leh ṭul pil sir te chu Mihring tawn kuak na tur awm ang vel chu an han melh nghal zung zung a.

Nakinah chuan Thangṭhiang chuan, hnuhma tharlam tak, chu hmu in U Zik, tiin an hui zauh a, Thangzika chu kal nghal vat in, mihring hnu hma ke artuiin lei dur lai leh gnawng lai deuh a rah khuar deuh kak chu hmun li vel chu an hmu nghal thuai a, Thangzika chuan, Lengsir kalna lam chu Chhunhleia a entir leh nghal zat a. Nakinah chuan Chhunhleia chuan U Zik, Lengsir khua hi an pan ngei bawk ang engtianga hma han lak chi nge niang tiin an chhang a.

Thangzika chuan ṭhianghniha kan insemdarh a ngai a nih hi, Piandenga, Chhunhleia, Aivela, Dawla, Thanṭhianga te Lengsir khawlam pan u la, a bak zawngin gmar lama kal te hi kan umzui ang, chutih rual chuan Lengsir khua hi hel ang taka lang si hian Lengsir khuaah hian an in finkhawm thei bawk. Ka hmaa hnu hi kan lo chhui ang nga, a tuk varṭian thlenga kan lo lang lo a nih chuan in tihturte in zawh fel hunah kan hnu hi in rawn chhui dawn nia, in nuna pawimawh ber chu fimkhurna kha a ni tih kha hrereng u  la, tumah kha ring suh ang che u.

Lo kal te u tiin Lengsir khaw pan tur te chu a dintlar tir a, an dar dinglamah ṭheuh vuang vang vangin nunna hlauh thiang kan ni lo, in mi beih te an ke chheh kha ngun takin in zirchiang dawn nia. Khamsang mihrangval rual Keite rual te u, Thih ngam lu pu in hmalam pan ru le,  vanneihna leh malsawmna in kut ah awm rawh se an tih chuan an hotupa thusawi chu ngun taka ngaithla chungin an lu an han bu nghat nghat hlawm a.

Ti chuan le, Khamsang Keite rual ho chuan an hmaa tihtur awm ṭheuh chu ti in kal zai an han rel ta sauh sauh mai le. Thangzika te chuan hnu chu chhui zel in, Thingse mual lut chho in hnu chu an han chhui chho zar zar a, Thingse mual chu Mihring ke hniak chuan hel in Hmarlamah in herkualin an piah mual, thing lian pui pui lo ding tauh lurh lam chu hawiin Thangzika chuan mai mai chuan, hmanhmawh ang tih leh an hnu chuan Lengsir lam a pan a ni tih chu rang takin a hrethiam nghla vat a.

Chhunhleia chuan, Piandeng, khua kan lut dawn tawh a, kan fimkhur a ngai hle ang. Dawla leh Aivela hian khua lo han lut hmasa se, khawchhung lunlai erawh paltlang lo ula, Thanṭhiang, nang leh Piandenga hian venghmawr lam pan ula keiin Lal-in ka lo thlithlai ang nge tiin rem an ruat nghal zung zung a.

Piandenga chuan a lu buk nghut pah chuan fimkhur la, tumah nunna chana in hlauh thiang kan ni tawh lo tih kha tiin an han kal a, Lengsir khaw boruat rit ru zet chu khaw mipuiho chuan bebg chhi ngun zet hian an vangkhuaa Lusei lo kal te chu melh leh hrek hrek in an hmela hlauhthawn rukna lo lang chu a kum upa leh ramvachal te chuan lo hrethiam in Tlangval Ralkai thei chin te chu an han in bek bawr deuh sar sar hlawm a.


Chhunhleia chuan Lal-in lam chu pan in a hmel hmaia thinrimna lo lang chhuak chu khawtual vel a lo hmutu te chuan an hmuhhmaih lo chiang hle mai. Hei tia a ṭhiante a kalhran tirna chhan chu Vuta hmachhawn hmasatu nih a duh vang a ni.


Thangṭhianga chuan Piandeng, thil kal vel dan hi a dik hauh lo mai ka ti. Tuikhur veng lamah tihtur kan nei lo ve, tiin Lal-in lam chu an pan nghal vat a. Lal-in chhunga Khamrang mihrangval te chu ṭhukhawm ṭhap in Vuta nau te zinga mipakhat chuan Lal-in tualzawl chu a melh leh zawk zawk ṭhin a ni tih chu Lal fapa Munglianuk chuan a hre chiang viau nghe nghe a.


Piandenga lrh Thanṭhianga'n Lal-in tual lam an han hawi nak chuan Chhunhleia che chang lek lova Lal tuala ding to, a ke bula a Silai lo dah chu hmu in a kut dinglam chuan a iptepuia a chempui hmawr lo lawr chu a hlat lo hle tih an hrechiang hle nghe nghe a.


Chhunhleia chuan Lalpa, Khamsang mihrangvalrual ten i bu zawl a vawihnih nan kan lawi lut e. Mahni mihringpuite nunna hlut lo tu te hnu chu i vangkhuaah hian a tawp a, hum duhna thinlungpu a i rilru i siamfel a nih chuan kan Leido niturin i in peih dawn nia. Khawnge kan mi dawihzep i vangkhua lo lawi lut te chu i bikruk tir an ti vin tuarh mai zawng, Khaw mipuite chu an phawklek nghal vat a.



Lal-in chhunga Lal fanu hmelṭha Mangherhi chuan chu aw a hriat tawh hnu chu a beng chhi ngun zual in an tun hra a. Vuta chuan a naute ho chu melh kual in ka buaina a nia, in himna tur zawng rawh u tiin Lal-in chhung aṭang chuan an tho chhuak hluai a.


Lal fapa chuan ni lo ve, ka pa Lal-in rawn tla lut tawh chu himdam takin an chhuak ngei tur a ni khaw nge keiman kan bia ang nge an tih chuan Lalpa chuan Leido nei tur hian ka rilru ka la siamfel lo ve, keini lo inrawlhna chi a ni lo tiin a fapa chu an bia a.


Thangzika te pawh chuan Lal-in sir aṭang chuan an lu rawn rawlh lawrin Lal-in chu an pan ve mek bawk a. Lal leihkapui sanga Lal fapa nunnem leh zaidam tak, a hmela zahawm rukna pai chu muangchanga lo pen chhuakin ka pa Lal-na khuaa hi zahpah lo leka khualval te enhniam ka phal awkawng lo ve an rawn ti thlarawk a.


An sir kil aṭang chuan, Thangzika chuan dik lo taka titu te sulhnu hi chhuinuam kan ti in ka nau nunna hlu tak la tu chu vawin ni hian a khamphei zawngin an vangkhua a lawi lut ngei ang. Thubul lam leh haw lam  hre uk lova ṭawngka chak chhuah duhtu chuan Khamsang Pasalṭha te a do e an ti let ve salh a


Mipui kar aṭang chuan an Pasalṭha ramvak hlawhtling taka a awmbawr vela Sathi khai hnuang chung chuan Lal tual chu rawn pan ve in an vangkhuaa Lal tuala tlangval lian ṭha thelh thawlh inring taka ding kak tau mai chu an thlek vang vang a, chu tlangval mit aṭanga rilrunatna leh phuba lak duhna thinglung neitu chu khawkhat pasalṭha ve meuh chuan a hmuh hmaih loh chiang kher mai.



Ring lenglawng hian mipui kar aṭang chuan kei Lengsir pasalṭha Vawmlianuk hian in thubul ka hre duh e tiin Chhunhleia chu chiang kel kawl hian an melh a. Chhunhleia chu ner deuh sak chung hian, in Lal mikhual hnenah khian zawhna chu zawt zawk mai ta che. Thansiama mitmu pawh a la keh lo ve, pialrang lawi turin, a hnungzui tura helai chen chen kan lo kalchhan hi engdang vang a ni lo ve, in Lalpa mikhual te khi kan duh.



Nangni nena buaina neih hi kan duh lo. A hma pawn kan inremsiam tawh a ni lawm ni? An ti changfak a. Vawmlianuk chuan thil kal vel dan chu a hrethiam uarh ṭan nghal a. Chu tah, Piandenga chuan Lal-in chhungah ka lut dawn a, ka kawngdala ke lo pen chhuak ngam chuan min lo dal tum chhin teh u tiin an kal nghal mai a.



Chu aw, a vawikhat hmuhna aṭanga a thinlung chhunga he khawvela aw ropui ber leh ngaihnabei ber aw Lal fanuin an hriat chuan a nghing lawih thei hial a ni. An vangkhuaa ral hmachhawn pawh a nuisang thei mihring kha he khawvela a hmangaih awmchhun a ni tlat.


Thangzika chuan aw fiah fel fai fak a Piandeng an tih chuan chu aw ramṭangrual a nih ṭantirh a ta a ngaihnat ber aw chu a hai lo a ni tih hriat zet mai hian a ke pen lai chu an tawp chat a.


Thangzika chuan Lal fapa chu melh ding ngar chung hian i pa Lalna vangkhuaah hian buaina siam tuma lo kal kan ni lo, kan duh chu i pa mikhual, hnunglam aṭanga mi inring lo lai sai thluk ching mi dawihzep ho hniak rawn chhui lut a lo kal kan ni.

Buaina dang hian min zui suh se. Kan duh chu min pe ula in vangkhua hi kan chhuahsan ang a tihlai chuan Lal-in chhung chu thawm rihat leh ka duh lo tih thawm chuan a rawn zui nghal zat a.


Vuta chuan Lal fanu chu inphennan hmangin kan dam khawchhuahna i ni nula tal duh ting suh tih leh Aikham chu an mitmei zauh a. Aikhama pawh chuan Lalpa nghawnga a chrmpuo chuktuah chung chuan Lalpa kan himna tur ngsihtuah rang rawh. Chuti lo chu nang leh i fanu hi in thi ang an ti ram hmak mai a.


Lalpa chu thinrim awkhur deuh tak mai hian ka fanu kha i kut bawlhhlawh tak khan tawk hlek suh. Ka Lalna ramchhung aṭang hian in him chuang lovang, Khamsang keite rual pawisawi hlauhawmzia hi ka tawng tawh. In pumpelh dawn chuang lo an ti ram ve hmak a.



Vuta chuan a nih a hnu tih pah chuan a ma himna tur chu ngaihtuah in Lal leihka chu Lalfanu manbet chung leh a nghawnga chempui chuktuah chung chuan an pan phei nghal a. Lal leihkapuia Lal fapa chu nang kha i fRnu nunna i la hlut a nih ngai chuan kal kiang rang rawh tiin Lal tual lam chu an pan a.


Lei a rap chiah tih a kal leh an tum laitak chuan a hmaah tlangval hmaifang ṭha zet, Suaka lukhaitu, a ngaihtuahnaa thi thei lo tlangval tuaitir te a lo zirchian ve mek chuti maia an hmu thut chu a phuzawk hial a ni.



Vuta chuan tlangval, kal kiang rawh an tih chuan Piandenga chu hrelo ang hmak hian a kawlhnam chu a hum che map lo mai le. Lal fanu sama kek a a hrawka chempui chuktuah a a chalsam tla hniang kara a mitmeng mawi danglam tak kara mittui tlingpam chunga Piandenga en ran tu Lal fanu chuan an hmaa tlangval chu a melh ṭawk ṭawk a.


Piandenga pawh chuan a rilru leh thinglung zawng zawngin a ngainat leh hmuh leh a chak em em ṭhin Lengsir Lal fanu hmelṭha a tawn dan chu na a ti hle mai le. Piandenga chuan Lal fanu kha tina hlek suh, i tina a nih chuan nangmah thlahtute leh i thlahte thlengin ka mang ṭhak ang che. Mi pa i nih chuan min lo hmachhawn ta che. I aihnahphahpui Suaka lu tan tu hi ngam lovin i hel zel dawn em ni? Pawnfen feng tlak Pasalṭha lek, hmeichhe awmnem te chauh nghaisa ngam i ni tih hi ka hria e an ti sak a.


Duhtawk ang aw.




Wednesday 8 May 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. NUNG-32 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.

BUNG-32 NA.

Saikhama chuan a hmaa Pasalṭha ralhrat, Lusei Lalna khaw hrang hrang a hmingchher ve tak, Sukte Pasalṭha Dohena Lu tan tu chu chik zet a en chung hian ataksa peng hrang hrang in vuah fuh zet, a aw kam chhuak leh a mitmenga thuneihna sang tak nei tih hriat tak leh a mi dip na ru zet chu chhoar hmaih miah lo hian an en bing ngar a.



Saikhama chuan kan chhak lawk tlang ngawpui lo in chhap durh khi i hmu ang nga, khi ngawpui khi Khamsang khaw chhunga rin luh a nia, tia a sawilai chuan an Arpa hluisen chu an khuang al al a.



Vuta chuan Khamsang Pasalṭha chu a ma tawka theihna sang tak nei ve tih a hai hauh lo, mahse Pasalṭha vawitam lu lo tan tawh chuan a hnuai en lo thei si lo. Vuta vek chuan a hmachhawn mek Khamsang pasalṭha dinna piah vel chu a mit sir chuan a thlithlai ngun tak zet.



Vuta chuan Khamsang khua in nih chuan in khua lo lawi lut tura lo kal kan nia, Hmunzau Lal fanu zawngin hei thleng thleng hi kan lo kal a ni, beiseina chhete kan la neih khua te zinga mi in nia, a chin chang hria in lo awm mial tak ang ka ti an tih chuan Saikhama chuan Hmunzau Lal fanu chu lo kawl ta i la an ti khauh a.


Vuta chuan chuti a nih a hnu him dam tak in Hmunzau khuaah kan hruai haw ang chu ka kawngdal zawnga hraim lek ngam chu ka dahṭha mai ta lo'ng, kan buaina hi a reh bawk ang tih pah chuan a iptepui chu a kut dinglam chuan a hlat lo hle mai.



Saikhama chuan nau te u lo chhuak ru le an tih chuan kiltin aṭang chuan a naute paruk chu chem hum far chung chuan an lo chhuak phak phak hlawm a. Saikhama chuan Hmunzau Lal fanu nen chuan eng in kungkaihna nge in neih le? Ṭhi leh dar Hmunzau Lalpa chuan a sih hmuh che'u em ni? An ti let ve fak a.


Vuta chuan a naute ho chu melh kual dun dun in a let thawk a an in tam hleihna chu chapo pui tak mai hian, chung erawh i hriat a ṭulna ka hre lo ve, tunah hian Khamsang khua kan pan dawn a, In vangkhuaa Hmunzau Lal fanu kan hmuh chuan kan hruai haw ang tia pen a tumlai tak chuan Saikhama chuan a awmna sawnin Vuta kalna lai tur takah chuan an ding nghal chat a.


Vuta chu khik hui pah hian kiang mai rawh ka chhawnin a hem ang che. Kharzawl Pasalṭha kawngdala ngawhngawl chhuah te hian pialral kawngka an nam hawng fo ṭhin an ti nghut a.


Chu tah le, an chhak aṭanga hnim pik kar aṭang chuan Za zek zek a in seh ruh ṭruh chunga Thangzika thupek nghak mektu Chhunhleia chuan tuar thei ngang tawh lo tih hriat zet hian hmun ralṭia riahrun kan rem lai lai a, mahni vangkhua chhan ngam lo khawp a kan pasalṭha i se chhuah mai ten a dik nang. Infiamna thianghlim nei tura min sawmtu ka mamawh lem lo ve. U Saikham in lo damṭha maw? Rallu khaiin kan vangkhua kan lo pan e tia hmalam rawn pan in an ti chhek chhek mai a.



Vuta chuan a mah hlau miah lo leh zamna a hmel hmaia chhiar tur awm miah lovin ngam sarh mai a chutia ṭawngka a rawn chhak chhuah takah chuan mak a tiin chu tlangval la naupang tak, Zawlbuk kai tgar tir chauha mawi, a hmel en ai pawh a a taksa lian ṭha tak, thahrui a ngah tih hriat zet in hlau miah lo va a ma lam rawnpantu chu mit la sawn lek lo hian a lo tuipui thlir ngawt ngawt a.


An piah hlam sarih dawn awm vel aṭang chuan Thangzika chu a lo pen chhuak ve mek bawk a, Khamsang khaw ram chin paltlang tur hian khawkhat pasalṭha chuan in ngaihtlawmna nen a khaw neitute chu a be mai tur a ni. A kawi zawnga mahni hringmi pui ten min nek hi chuan rilru sukthlek te hi a dang chawk reng a nia tia aw dam dap chhuah si a, a mitmenga pawisak a neih lohna chu chulai ngawpui chhunga mihrangval rual te chuan an hai lo chiang kher mai.



Saikhama chuan ka lo beisei miah lo che u tiin a hmel a hlimna chhiar tel theih si, a thinlunga Khamsang khua a hmangaihna leh chutia elsen taka an vangkhua kal tlang tura ruahmanna siamtu Pasalṭha a huatna erawh a thup hram hram a.


Thangzika chuan kan tluang e, Piandenga erawh chuan a nun humhim nan hliam chhete a nei e chu zawng chu a ni mai, tia Vuta lam en pah chuan Kharzawl khua maw in nih a, ka bula ding ka aihnah phah pui hi ngsihdam dil u la kan vangkhua chu him dam takin in lawi lut thei mahna tia a thinlunga Saikhama a dah pawimawh zia chu an chhak chhuak zauh a.


Vuta thinrim lutuk deuna ṭawngka a beng hriat a Thangzikan an sawi chhuah chuan a chil chhak phurh phurh chung chuan a nih a hnu tuma hnenah ngaihdam hi la dil hek lovang, ka hmaah hian tu nge lo ding dawn che u tiin an melh kual dan dan hlawm a.


Thangzika lam chu hawirual nghal ṭhap in Thangzika lah chu a lo in kuangkuah then a, Thangzika chuan aw dam dap si, a aw chhuaka thuneihna sang tak nei tih hriat tak mai hian, Vuta chu melh kar chungin, i thil tum hi sut rang rawh, chuti lo chu helai hmun aṭang hian damkhaw chhuak in awm lovang an ti a.



Vuta chuan, dam khaw chhuah nan ka hmaah hian tu nge lo ding dawn che u, tiin a chempui chu an phawrh chhuak nghal zat a.


An mahni hnungchhawn zawnga Kawlhnam hnungpuak chuan a kut veilama a ral lu tan Suaka lu ngri mai chu khai chung hian hei nen hian inzawmna in lo nei mial lo maw? Tih pah chuan Suaka hmel lan chian theih dan tur ber chuan inher duh miah si lo chung chuan a lu chung zawnah chuan an khai chho vah mai zawng.


Vuta chu rak ṭhawt in tu nge i nih an ti vin ṭhawt a. A naute ho pawh chu ka ho hian an thinlunga thinrimna chu lo irh chhuak nghal in an chempui chu an han phawi dawk nghal zawk hlawm a.


Piandenga chuan Khamsang keite Piandenga Kharzawl Pasalṭha Suaka lu tan tu ka ni e tiin an pan hnai chhek chhek mai zawng, Thangṭhianga chuan a tawmna aṭanga lo pen chhuak in keimah Thanṭhianga, thih ngam lu pu a hmalam pantute zinga mi, Khamsang tlangval zam ngai lo ka ni ngai e an rawn ti ve lauh lauh mai a.


An piah aṭanga Aivela lo ṭawng chhuak ve leh in Piandeng nang chu lo awl rawh, khalai Pasalṭha lak tlak loh zet kha ka chanpual a ni e tiin hnim pik kar aṭang chuan a lo pen chhuak ve nghal a.



Zakhama, Dawla leh Thansiama pawh chu lo chhuak nghal in, an din hual ti tih ta mai Vuta thachhang dawltu Aikhama chuan ngun zet in chung lo lang thar tlangval tuaitirte te ho chu  an thlek tawn sek a. Thangzika chuan Hmunzau Lal fanu chu kan kawl e. I thu i sut dawn nge a khamphei zawnga haw in duh? In ṭhianpa ṭawng chaltlai zet lu erawh Khamsang khaw bungzar mawi turin kan lo kawl ang nge. I mi chhanna ka nghak e an tih chuan Vuta chuan Thangzika en lem lo chuan a hmazawna Suaka lu khai chunga ding tlangval hmel hmai ṭha zet mai, a taksa pian phiar fat, a mitmeng a zamna chhiar tel tur awm miah lo leh, a chala hliam leh a ban puam kak diai avanga ramhnim damdawi sawrtui rawng val deuh kalh chu a thinlunga huatna tinrenga khat chung chuan an thlur bing ngar ngar a.


Vuta chuan hnungtawlh deuh hrat hrat chung chuan kan kal ang, a fawng chelhtu in nihna angin kan kiang ang nge, mahse kan la intawng leh mawlh ang an ti ram hmak a.


Thangzika chuan, kha ti mai tur kha a nia, kan khawram chhungah hian in ke hniak hi in ngam chuan in rawn hnutchhiah leh dawn nia, he lai hmun hi kan khawram china rin luh ni lo mahse kan rah chin a piang hi kan khawram chin a ni tih hi in lo hre dawn nia an ti ram hmak a.


Chutia, Khamsang tlangval rual ho an han in hmuhkhawm meuh chuan, Saikhama chuan Thangzika chu mimal taka biak a duh avangin an ko hrang nghal zat a.


Lalpa rilru sukthlek dan zawng zawng chu an hrilh a, Thangzika chuan hman aṭanga ka lo rin lawk ruk tawh a nia, ti hian Tiau lui kan hnaih dawn zu nia a ṭha phian ang chu an ti sam et a.



Khamsang tlangval ho chuan Piandenga chu en hrek hrek in an chung en nghal hmiah mai bawk a.


Vuta chuan an chetla chu en ru kar chung chuan Ṭiau lui a nauten an thlen awm velah chuan a Silai chu kau ri rap chung chuan an tin vang vang a, chu chengrang puak ri chuan tlangval tuai tir, Pasalṭha nun tem ṭan mek Thansiama thinhnun tak a mu chuan va deng siah in midangho chu leiah chuan an han bawk nghal vat a.



Thansiama chu thaw ang bawrh bawrh in a ka aṭang chuan thisen lar tak lo chhuak in a bul lawk a bawk phek reng Piandenga chu nui lui tih hriat tak mai hian a hrawk a dawmna a ka aṭanga thisen lo luangchhuak a kut kara kai hnuang chuan Piangdenga darah a va bang hnawp a, a kr khawng dat dat in a chatthla fel nghal der a.



Vuta chu hmanhmawh tak chungin Ṭiau lui chu dai nghal in pum maua siam hmang chuan Lengsir khaw lam Taizeng Paihte lam khua chu an pan nghal a.


Piandenga mit aṭanga mittui lo luangchhuak ngiai ngiai chunga a mit no te fiah kak aṭanga pawisak neih lohna lo langchhuak kawp chuan a mittui hnam chu a hui kiang sawk a.



Ring taka au khawk rum rum in a bul hnai vela awm te chuan Piandenga awrawl chu an rap lek lek hial a ni. Thanṭhianga chuan ṭhianpa a ni thei lo a la hun lo tia rawn kuah nawk nawk in a ni pawh chuan ring taka a awrawl chhuahin a au teh reng a nih kha.

Thangzika chuan, muang hman kan ni lo ve, tumah zuah loh tur. An lu kim kan tan hma loh zawng, pialral thleng rawk in aw. Saikham i nau te nen khan Thansiama ruang hi lo han haw pui mai ta che u tiin a chhanna pawh nghak hman lo khawpa dawk chhuak nghal zawk in Vuta te tlanna lam chu an han pan nghal vang vang a.





THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG-31 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN

BUNG-31 NA.

Hmunzau Lal tuala Mihrangval pahnih thisenin a chiahpiah nuaih, Pakhat zawk nunna nei tawh lo tih hriat zet a bawk phek reng chu rap hmel takin khaw mipuiho chuan an kut kar aṭang chuan an han en hrek hrek hlawm a.

Suaka lu a tan zawh chuan a chempui chu a kut aṭang chuan thlak thla riai riai in leiah chuan an dah thla a, hawi kual nghal ruai ruai in a luhai la reh fel lo tih hriat tak chuan Suaka lu chu a kut veilama khai thi thluah thluah chung hian Suaka hnung pheng ah chuan an bawk phek leh thlawr mai a.

Chhunhleia leh Aivela chuan buaipui nghal vat in daihlim laiaah chuan an han nghat rem te te a, mautheia tui chuan an han theh deuh ṭhet ṭhet a. Dawla leh Thansiama chuan inring ru tak chung si hian Piandenga an mutna hmun chu thleng nghal vat in Zakhama leh Thanṭhianga chuan Thangzika chu an han thlawp leh zaih mai a, Hrangchhunga ve thung chuan mipui kar aṭang chuan a chengrang hum chu a tum ṭhelh lo turin a lo in ring ve hle bawk a.

Kharzawl Pasalṭha famta aihnah phahpui pahnih Run lui kan a hun hmang mek te, Vuta leh Aikhama te chuan a ho te mi sawm leh pali lai nen Lengsir khua Paithe Taizeng khua chu an pan ve mek bawk a, an ṭhianpa Suaka boralna chuan Lusei te inkarah nghawng nasa tak a thleng dawn tih reng an hre si lo.

Zan a ni a zan boruak thiang nuam tak kara thla no zet a eng chuan Lengsir khaw Lal fanu gmelṭha Mangherhi  Lal leihkapuia ṭhu chu a chhun paw phek a, a vawikhat hmuhnaa a thinlung sawinghing dawttu Khamsang keite Piandenga chu a hriatna a ta zual lam a pan zel zawk a.

Chu tia ngawi renga a ṭhut lai chuan pasalṭha rual Lal-in lam pana lo kal Lusei tukkhum samzial ho chu hmu in a mah pawh chu a phu zawk hial a ni. Lal-in chhunga lut vat pah hian a u Munglianuk chuan lo en ha in a mitmei in zawhna an zawt a.

Lal fanu chuan Luseiho an lo kal tih leh khumpui lam pan an rual nghal a,  Lengsir Pasalṭha Vawmlianuk chuan Lal banglaia chempui in thiat chu an phawi dawk zawk a, a ṭhuthmunah chuan a banphak mai turin an dah nghal zat a.

Lal-in tualzawl aṭang chuan, Vuta chuan Lalpa, in tan khualṭha kan ni e, Lusei hnam Kharzawl Pasalṭha te kan ni e an tih chuan Vawmuklian leh Lalpa chu leihkapuia in zui chhuak nghal in Lalpa chuan uai, ka Lalna rama Lusei lo tla lut hi an vang khawp asin, eng thu leh hlaa lo kal nge in nih le tiin an zawt a, Vuta chuan Hmunzau Lal fanu bo dan vel chu an sawi chhuak nghal phawng phawng a, Lalpa chuan a ni maw lo lut rawh u khai, tiin a kut hrawlpui chuan an hui a.

Lal-in chhungah chuan Paihte leh Lusei chu an in ep ta rap mai le, an mizia in zirchiang tur chuan mit lasawn lek loin an in thlurbing ngar ngar a. Lalpa chuan ka vangkhuaah hian chutiang awm ang an lo lut hauh lo mai ka ti an tih chuan Vuta chuan a nih chu maw le, engpawh ni se varṭiana chhuak leh turin zanin chu khualṭha chhawna min lo chhawn kan ngai dawn a i rem ti em tiin an melh kar a.

Lalpa chuan remtih lohna chhan tur a awm lah lo ve, a mah erawh chu zawlbuk lamah mutmu in tuah mai a niang chu an tih chuan Vuta chuan kan lawm e Lalpa, i vangkhua erawh kan rinhlelh lam ni lovin kan thlithlai minphalsak hram ta che an ti a. Lalpa chuan chung zawng in thu ni se, a mah erawh chu ka tlangval te nen in thlithlai thei ang an tih chuan Vuta chuan a lu an bu nghut a.

Khamsang Lal-in ah ve thung chuan Lalpa chuan a pasalṭha chu ngun takin an ti ti pui a, Saikhama hnenah chuan tlangval chakvak ve tak i duh thlang la, naktuk varṭianah kan ram hauh chin a perh kan tarna hmun khu a him tawk em? Hnu hma zu chian turin ka duh che a ni, kan tukkhum pawh hian mit hi nei ran se, khawi aṭangin nge vanduaina kan tawh ang tih tuman kan hre lawk si lo an ti dam dap a.

Saikhama chuan an Lalpa hmela hlauhthawnna lo lang leh a khua leh tui te a hmangaih zia chu a hmel hmaiah a in pawlh nawk a. Lalpa chuan ka duhthusam takah chuan Run  lui kam, vaawk ram hmun khu chuan in enbing bik ula ka duh, Arpa hluisen keng u la, a leilung lan dan chiang takin rawn zir ang ula, Khamsang khua leh tui kan nihna erawh chu a bo dawn chuang lova, eng emaw thil ah khawthar boruak zangkhai zawk pawh hip a chakawm ve tawh alawm maw le, tiin a thinlunga a pai ruk Papawnga boralna hian nakin zelah nghawng a la nei dawn tih chu a beng a hriatchian tluk zet in a hrechiang a ni.


Saikhama chuan Lalpa i thu ang chuan ni rawh se, Thangzika te hi an thang chin tur kan hre silo, khua lo veng uluk deuh turin kan Valupa hi dah i la, ral ven buk pawh uluk leh zual a kan ven a ngai bawk ang an tih chuan Lalpa chuan tehreng mai, dam takin in lo kir leh dawn nia an ti a.

Thangzika chuan Hmunzau Lalpa chu melh tur deuh khai chung hian kan Lalpa thuthlukna kha a dang dawn hauh lo va, keini chu zankhat leh pawh kan riak lovang, kan kehniak zuia hnunglam aṭanga min hmeh mih in tum a nih vaih chuan a siruk la meuhin i vangkhua hi kan lo pan ang, Tlangsam Pasalṭha pahnih Dailova leh Pasena chu melh leh in ti hian Hmunzau Lal fanu awmna chu in chiang ta bawk a, in duhtawk thei mai lovem ni?

Nge, duhamna hian in nunah thilhlu phum in a tawp thlenga ṭan ral raih in duhzawk dawn le? Tunah pawh a sawifel theih reng a nia an ti chhek mai a, Pasena leh Dailova chuan an hmaa Khamsang Pasalṭha chu ngun leh chik zet in an han en a, a bula ding te pahnih Zakhama leh Thangṭhianga, an hmel en ai maha tihrawl nei an hmel hmaia zamna leh tlawm duhna thinglung pu chhiar tur awm miah lo chu engtiang chiaha an hruaitupa Thangzika hi ralrel thiam ang maw tiin an lo zir chiang ve mek bawk a.

Chhanna Thangzika hnena an pek tak loh hnuah chuan Thangzika chuan kal ang u le, a ngam fa chuan min lo umzui rawh se, tiin hawi let map lo chuan Hmunzau khua chu an chhuahsan ta a.

Piandenga pawh chu lo harh ve tawh in a lu vun pilh hlawk chu an khawih de de a, nuih hak pah hian a teuh ther ther teh e, ka lo fimkhur tawk lo a ni, khawmaw Aivel ka kal thei e, ka thisenzam pawh a pangngai tawh e tiin Aivela vawnna kut chu an nawr kiang a.

Thangzika chuan Piandenga huaisen zia leh ṭuan ran zia chu mak hi a ti zawk hial a, an en leh vung vung ṭhin, chutih lai tak chuan Piandenga chuan U Zik dik lohna ka nei em ni an ti heu mai a, Thangzika chu a ngaihtuahna a ta harh chhuak hlawl in in thing sak pah hian nei lo ve, kha i lo ṭha chhuak leh hi a lawmawm em a ni an ti thlarawk a.


Piandenga pawh chuan ngai awh leh tawh in a banpuam kak chuan tlemin a tikhawr deuh tihmai chauh chu a ni ta. Thangzika chuan hetia buaipui ngai kan awm loh chuan khawlam a rang thei angbera kan pan a ngai a ni an ti a.


Khuain thim lam a pan mek a, riahrun remtur chungleng sava te pawn an pan an buzawl, meichher te siam in a phur phurah lah chuan Piandenga chu a la ṭang zui. Thangzika chuan kan faisa ken hian min daih dawn hauh lo mai ka ti, kan thisenzam kal tibuai lo tawka kan renchen a ngai dawn a, ralmuanna hmun kan thlen hma loh chu silai han hmek rik chi lah a ni silo, riahbuk sualna tur remchang kan dap ang nga, tunah chuan a thui thei ang ber kan kal ang tiin kalzai an han rel a.



Hmunzau Lalpa chuan a upa te ho chu ko khawmin a tuka a fanu tlanna kenga Khamsang pan tur chuan thuthlukna an siam nghal rap mai a.


Kharzawl Pasalṭha te pawh chu tho chhuak sap sap in Runlui kana Leithum pan hmasak nge ṭha ang Khamsang khua chu tih zawhna chu an han in zawt kual liam liam a, Vuta chuan Khamsang khua pan hmasa i la, chu ta kan duh ang kan hmu lo a nih chuan Leithum khua kan pan mai dawn nia tiin thutlukna chu an siam a.


Ti chuan Lal-in pawh chuangkai lem tawh lo chuan Run lui lam chu an pan chhak chhak mai le.


Chawhnu her a ni a, ni pawn tlaklam hnaihin virthli a thaw heuh heuh a, Runlui kana Mihrangval lo kal mek te chu Khamsang Pasalṭha hruaina hnuaia Saikhama naute chuan ngunthluk tak leh uluk zet hian an lo thlir ding ngar ngar a. Saikhama leh a naute hi mi pasarih lek ni mahse an zam lo, eng ang a tam pawh ni se, an khaw chhan nan chuan an nunna pawh an chan huam vek a ni.



Lo hnai zel in, Hnim pik kar aṭang chuan Saikhama chuan a silaia tin kawh vah pah hian ding rawh u an lo ti vin deuh ṭhat a, Vuta leh a naute ho chu an phu deuh dawrh hlawm a, Vuta chu a chiai rei lo hle mai, Vuta chuan a ruk a rala lampui a lo in vau zam tum te chu Lusei awphawi dik tak tan chuan a dawihzep thlak mang teh e an ti khur khur a.



Saikhama chuan, chu ti zawnga thulai i lak zawngin i lu kha ka thlawh darh vek ang Khamsang tlangval te hi kan hnungtawlh ngai lo ve an ti ve sak a. Vuta chuan Kharzawl Pasalṭha Vuta hruaina hnuaiah hian ka naute hian hmalam an pan ṭhin an ti let ve sak a, Saikhama chuan chu ti a nih a hnu henglai thleng thleng lo kal chuan in tihtur a pawimawh hle ang chu maw, kan lo mikhual danah che u in lung a awi loh chuan a rilrem zawng leh hriam lek zawng kher lovin kan sawifel thei em? A fawng chelhtu zawk ni mah ila kan Luswipui te lakah hriam lek tur hian kan kut a ram bik lo ve an ti a.


Vuta chuan chu ti mai tur chu a nia, a engamah hmaa lampuia lo in lambun chu tu mi pa fa in nge aw dam chhak chhuak ang le? Khawkhat Pasalṭha ve ve chu khaw nge hmel hmai in hmu rawnin i in bia ang hmiang an ti a, A thinlunga a dah hnuaihnunzia chu an chhak chhuak zauh a.


Duhtawk ang

Wednesday 1 May 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG -30 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG-30 NA.

Hmunzau Lal-in chhunga Tlangval la naupang tak, Kawlhnam sei rengruang tak hnungpuak chunga lo lut chu ngawi reng in an lo thlir ṭhap a.

Piandenga chuan midang an awm ve tih pawh hriat hmel lem loh tak chung hian U Zik eng nge ni ta? An ti nem dam thlap a. Thangzika chuan Piandenga lam hawi zauh pah chuan i hmel hmai hmuh an duh vang mai mai maw le, tiin Lal-in chhung a awmho chu an melh kual hrak hrak hlawm a.

Lalpa chuan a hmaa tlangval hmel la naupang tak chu a hmu tawh, a vangkhuaah ngei hian ral lu a tan tawh, a tan mikhual a ni lo. Ral ni se mi hlauhawm tak a ni tih a hrechiang hle.

Lal-in chhunga Kharzawl Pasalṭha Suaka chuan a hmaa tlangval la naupang tak, taksa la puitling chiah lo, mahse a ma tawka taksa in phutmawi tak chu a ke ler aṭanga a lu thleng thlek kual dan dan hian an zirchiang vel a, chu tah, tlangval la naupang tak i ni, pasalṭha nun i tem hma hian famkhua i lawi hlauh dah ang ka ti tiin zuam hmel takin an nuih vur vur a.

Thangzika chuan a iptepui ah kar aṭanga a chempui hriam tak fawng lo  kut zungṭang hnih vel a rawn lawr hman ṭhan a ni tih hriat tak mai a hnum hlarh chu a kut dinglam chuan a hnaih zal zal a.

Piandenga pawh chuan a hmaa Kharzawl pasalṭha palian ve tak, a lu te deuh rat, mitmeng fiah fel fai tak, a awm hnute zawn a sapui tin hamna ser ruak chu melh zauhin engtiang chiaha pasalṭha ral hrat nge a nih ang aw tiin midang laka a mit lasawn lek lo chuan an thlek vang vang a.

Tlangsam Pasalṭha Pasena chuan, tlangval nang hi maw Thlautea taksaa ser siamsaktu  chu, i hmel a mawiin tlangval huaisen tak zawng i ni ngei mai, tiin an en ding ngar a.

Piandenga chuan, Pasena lama a mit la sawnin, dam reng turin pasalṭha nun kan zir a, englai pawh a thi turin ka inpeih bawk, ka vannei mai mai a ni e, pasalṭha nun dik tak neitu a nih kha, mahni vangkhua tan pawh ni lo, khawdang Lal fanu tan khan a nun pawh chan a huam a, ka ngaihsan zawng tak a ni an ti khauh a.

Kharzawl Pasalṭha ṭawngthei ve tak leh in lu ling ve tak Suaka bawk chuan, a in rin loh lai chang fuh in i hliam mai mai te hi a ni lo maw? Tia an nuih leh laitak chuan, Piandenga chuan penkhat in Kharzawl Pasalṭha chu an hnaih leh salh a. Thangzika chuan Piandeng, insum theihna hian thilṭha a hring chhuak ṭhin fo a nia an tih sap chuan Piandenga pawh chu an in thlahdul ve riai riai a.

Suaka bawk chuan, a hmaa tlangval hmel fang ṭha zet chu huat hmel taka melh tur khai chung hian naupang, ka hmaah i mitmeng huatna lo lang kha ti lang ngai suh, a khamphei zawngin in vangkhua i lawi lut mai tur asin an ti sak a. Thangzika chuan, zirtirna ṭha dawngtu chuan a hmaa tihtur awm chu hlen ngei tumin a ti mai ṭhin.

Lalpa in vangkhua hi buaina siam tura lo lawi lut kan ni lo. I fanu tlannan chuan Silai fung nga kan Lalpa in a phut a, nithum ral hma ngei a i rawn ti hlawhtling lo a nih chuan i fanu hian Sal chhinchhiahna a pu ang, Suaka lam hawi pah chuan, Pasalṭha thluang tbmhawl tak zawng i lo ni e. Mahni ṭhiante hmelhmai rawn derna eih nei lo Pasalṭha chuan ka keite chhuanvawr hi i hmachhawn thei ang. Piandeng Lal-in chhuahsan la, Lal tualah hian ennawm chu mipuiho hi han hmuh teh le an ti hmiah mai a.

Piandenga chuan, a lu buk nghat pah hian Suaka lam chu hawiin ka lo nghak ang che mi pa i nih ngai chuan tih leh a chhanletna pawh nghak lo chuan Lal-in chu an chhuahsan nghal a.

Lalpa chuan, ka vangkhuaah hian buaina ka duh lo. Ka duh chu ka fanu him dam taka hmuh hi a ni. Tlanghrang chang Pasalṭha te u in hah man chu kei Hmunzau Lalpa hian ka pe mawlh ang che u tia a sawi pah chuan Thangzika hnenah chuan, ni rawh se, ka fanu avang hian bul kan ṭan dawn chauh a ni tih hi in lo hre bawk dawn nia an ti khawl a.



Hmunzau Lal tuala mipui ho pungkhawm chu tam pawh an tam na ngiang mai le. Tlai nitla tur chuan khaw thlanglam pan in a inher riai riai a. Hmunzau Lal tuala tlangval la naupang tak, a kawlhbam hriam ver vawr hum chunga ding kak hah chu Mipuiho chuan chik zet hian an lo thlir dauh dauh a.


Suaka chuan Lalpa min danctum duh ting suh, khu lai nau falubawk, aia upa te zahna chang hre lo chu a lu ka tan ang. I fanu avanga ral lu ka khai haw tur hi ka lawm zawk. Lalpa ka tan lawmman sangber a ni zawk e tiin Lal-in chhung chu chhuahsan an tum a, Lalpa chuan Suaka, I thu kamkeu duh dan chuan i pasalṭha nihna a hlaih hle mai ka ti. Keiin rem ka ruat chu i pawm a ngai a ni an tih chuan Thangzika chuan Lalpa, a duh chu hmuhtir mai rawh, ka zaidamna hian tlin loh chin a neih vaih chuan i vangkhuaah hian thisen nasa tak a luang ngei ang an ti sak a.



Lalpa chuan aw le ka kut ka sil e, hei erawh hrereng ang che ka Leido khua in nih hi, tiin lehlam an hawisawn san hmak a. Thangzika hmaa Suaka ding chuan khawmaw ka kawngdalin lo awm suh tih leh Thangzika chu nek sawk an rual a. Lal-in chhunga awm ve dangho chuan Thangzika dawhtheih zia an hriat chuan eng pasalṭha nun hi nge a neih bik tiin ngsisang takin an thlek ha hlawm a.



Suaka chuan mipuiho kha lo kiang ru, Kharzawl Pasalṭha Suaka hian khalai naupang lu kha a tan dawn e tih leh a chem chu an vilik zauh zauh a. Thangzika chuan a naute chu mitmei nghal vatin an semdarh hlawm a. Chu tah le Suaka chuan naupang ka chem hriam hi i dawl mwuh ang maw? I khawngaihthlak awm dawn hle mai tiin an nui uar uar a.


Mipuiho Kharzawl Pasalṭha Suaka pawisak nei lo tak, misual tawrawt tak leh Khamsang pasalṭha tuai tirte, an vangkhuaa rang tak tak a a chem danglam tak hmanga Ral lu tan tu chu an thlek tawn zak zak a.

Suaka chuan vehkual ṭhem ṭhem pah hian, kha le lo in ring rawh aw tih leh bawh an rual nghal zat a, Piandenga chu a dinglam sira lo persan nalh mai hian thiam tak mai hian Suaka chem chu a lo bum zauh a. Suaka chuan melh vung vung pah hian i beih tlak ve dawn viau mai ka ti, kha aw a thawh hnihna tih leh tlan thut in Piandenga chemsei zawng teh ve ran chung chuan an ding thut a.


Piandenga chu lo tawlh hnung dawrh in a taksa awn deuh du chung chuan Suaka chem lo vai leh chiah chu a banpuam chuan a lo dawng zauh mai, a banpuam aṭanga thisen tharlam tak lo chhuak chu melh chi pawh a ni lo tih hriat tak mai hian a mitmenga nelawmna nei lek lo chuan Suaka chu an melh khui mai a.


A banpuam thi chuan a ke dinglam ke ṭanga vawihnih a far hnan kauh chu Piandenga chuan a hria, a ban chu a thip a ti ve veng veng mai a, mahse ngaihpawimawh chi a ni lo, damkhaw chhuak a a hmaa mi hi a beih a ngai rilru fim tak pu in.



Suaka chuan a thawh hnihna chu i vanneihna hian a daihswng lo a ni tlawmah la lo la, ka hmaah hian ṭhingṭhi la, ngaihdam mindil la i nun ka zuah,ang che tiin chapo tak hian an nuih khum a.



Piandenga chuan, pu a ka thaw a la tawp lah lo ve, Hmunzau khawtualah hian i lu kha ka tan ang an tih khum sak a. Chu thu Suakan an hriat chuan thinrim takin an pan leh nghal a, chu ve leh Piandenga chu dawk chhuak nghal puat chung hian Suaka chem vai fua chu lo kunin a him leh hman ta lo. A lu tuam tu(chal) vun chu hwk hlawk in thisen a far nghal zawih zawih a.


Piandengan Suaka hlamkhat dawn laia a pelh fel chuan Suaka chuan a chempui chu leiah thlauh bawl in a pum chu an dawm vawng vawng a, a kut ṭang kar aṭanga thisen lar tak chu lo hnam chhuakin leiah chuan an ṭhingṭhi hnawk a, Piandenga pawh chuan hliam hmunhnih lai a tawrh ve avang chuan a luhai chu pai khawn khawn chung chuan lei charah chuan a bawkkhup zawngin an tlu hlawm tawp mai a.


Piandenga chuan pialral a la lawi lo tih hriat tak mai hian leia a bawhkhupna a vaivut a a hmai phum aṭang chuan a hnar aṭanga thaw chhuak in vaivut chu a hnar thaw chuan a chhem kiang siau siau a, chu tah Aivela chuan Piandenga chu kaitho in ṭhianpa a tawp i la thleng lo tih paha Suaka thisen in a chiahpiah nuaih leia a ke khawng deuh dat dat a thaw kawk kawk lam chu an melh phei a


Piandenga chu meng ã deuh ruai chung chuan a chempui chuan an in bengkang hram hram a, Aivela chuan mihuaisen, i tihturin a nghak che. Khamsang keite an tih leh sak chuan Piandenga chuan a hmaia vaivut kai luai chung chuan Suaka chu pan pheiin a bul an thlen chuan an ṭhingṭhi nghal rap a, Suaka tukkhum samziala pawh dak awrh pah chuan a nghawngah chuan a chempui an chuktuak ren rawn a, a tha neih zawng zawng sawmkhawmin Suaka nghawng chu an zai thi ta bawrh bawrh a.


Duhtawk phawt ang.