Monday 13 May 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG -33 NA.

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.

BUNG-33 NA.

Khamsang mihrangval te chu Ramhrui kutzungte tia vel te chuan an theih tawkah "fei 'chhuah ve mah se, a dalzo hlawl lo. Thinrimna meipui in an thinlungah bu khuarin rilrunatna mittui luang chu a thlawna luanral tir an tum lo chiang hle.

Thangzika chuan hma hruai zar zar in ṭiau lui kam ṭiaupho chu an an thleng thla der mai, Vuta te ho chuan an hnu hma chu an thup lem lo hle mai, thup tur pawn hun an nei tam lem lo em lah tak a.

Ṭiau Luikam kawng chen vel-a lung pui lo intiang rem ṭha zet ah chuan ding vangin Lengsir khaw panna lam chu an thlir vang vang a, a naute ho chuan engtianga hmalak nge a tum tih chu an mitmengah chuan zawhna a lian hle mai, Aivela chuan U Zik, khawi lam nge kan pan ang le tiin an zawt a. Thangzika chuan, an piah sira Mau tlawn pali sei zet zet hmun thuma lo in tluk ral chu melh zawk pah hian, kan daikai ang nga, chuta ṭang chuan kan panna lam tur a hriat mai ang.

Piandeng, Chhunhlei, Hrangchhung, Thangṭhiang, mau pum saw va la ula, kan daikai ang. In silai kha Maupum chungah hlang ula, kan hmanhmawh angai tiin a nau te ho chu an tir nghal zung zung a.

Vuta leh a naute pathum chuan Lengsir Lal-in chu lut in Lalpa chuan an hmel hmai aṭang chuan thil fel lo a awm a ni tih chu a hai lo kher mai le. E heu leh mawngvawmba ang vut mai a, in va lo let leh hma thut thut ve an tih chuan Vuta chuan nia, Lalpa, i vangkhuaah hian kan him tawk dawn tih kan hriat avang hian i vangkhua hi lan lo pan a ni. Buaina leh harsatna erawh siam tuma lo let leh kan ni lo ve, i Lalna angchhunga kan him pawh ka beisei an ti a.

Lalpa chuan, him tuk e a, Pasalṭha khualkai meuh in a ka vangkhuaa himna lo diltu chu engvangah nge hnung ka lo chhawn ngawt ang le? Thlamuang takin awm rawh u, khawnge i ṭhian dang te tiin an zawt khauh a.

Vuta chuan sa i lo therhlo zawngin an rawn khawtlai dawn a nih kha, an lo thleng ve ṭep tawh ang tiin dawt chu thiam tak mai hian an chhak chhuak zauh a. Lalpa chuan a nih tak chu maw le, I ṭhiante lo thleng se, thlenna tur kan siamrem mai ta lo'ng, in hah te kha ti dam rawh u khai, hei Ni pawh a tla fel ve chauh a nih hi tiin an chhang a.

Thangzika te pawn Ṭiau lui chu Maupuma in kar kaiin Thangzika chuan, an hnu hian khawi lai ber nge a pan le, in sir kiltin kha rang takin zawng nghal rawh u, tiin hnim pik leh ṭul pil sir te chu Mihring tawn kuak na tur awm ang vel chu an han melh nghal zung zung a.

Nakinah chuan Thangṭhiang chuan, hnuhma tharlam tak, chu hmu in U Zik, tiin an hui zauh a, Thangzika chu kal nghal vat in, mihring hnu hma ke artuiin lei dur lai leh gnawng lai deuh a rah khuar deuh kak chu hmun li vel chu an hmu nghal thuai a, Thangzika chuan, Lengsir kalna lam chu Chhunhleia a entir leh nghal zat a. Nakinah chuan Chhunhleia chuan U Zik, Lengsir khua hi an pan ngei bawk ang engtianga hma han lak chi nge niang tiin an chhang a.

Thangzika chuan ṭhianghniha kan insemdarh a ngai a nih hi, Piandenga, Chhunhleia, Aivela, Dawla, Thanṭhianga te Lengsir khawlam pan u la, a bak zawngin gmar lama kal te hi kan umzui ang, chutih rual chuan Lengsir khua hi hel ang taka lang si hian Lengsir khuaah hian an in finkhawm thei bawk. Ka hmaa hnu hi kan lo chhui ang nga, a tuk varṭian thlenga kan lo lang lo a nih chuan in tihturte in zawh fel hunah kan hnu hi in rawn chhui dawn nia, in nuna pawimawh ber chu fimkhurna kha a ni tih kha hrereng u  la, tumah kha ring suh ang che u.

Lo kal te u tiin Lengsir khaw pan tur te chu a dintlar tir a, an dar dinglamah ṭheuh vuang vang vangin nunna hlauh thiang kan ni lo, in mi beih te an ke chheh kha ngun takin in zirchiang dawn nia. Khamsang mihrangval rual Keite rual te u, Thih ngam lu pu in hmalam pan ru le,  vanneihna leh malsawmna in kut ah awm rawh se an tih chuan an hotupa thusawi chu ngun taka ngaithla chungin an lu an han bu nghat nghat hlawm a.

Ti chuan le, Khamsang Keite rual ho chuan an hmaa tihtur awm ṭheuh chu ti in kal zai an han rel ta sauh sauh mai le. Thangzika te chuan hnu chu chhui zel in, Thingse mual lut chho in hnu chu an han chhui chho zar zar a, Thingse mual chu Mihring ke hniak chuan hel in Hmarlamah in herkualin an piah mual, thing lian pui pui lo ding tauh lurh lam chu hawiin Thangzika chuan mai mai chuan, hmanhmawh ang tih leh an hnu chuan Lengsir lam a pan a ni tih chu rang takin a hrethiam nghla vat a.

Chhunhleia chuan, Piandeng, khua kan lut dawn tawh a, kan fimkhur a ngai hle ang. Dawla leh Aivela hian khua lo han lut hmasa se, khawchhung lunlai erawh paltlang lo ula, Thanṭhiang, nang leh Piandenga hian venghmawr lam pan ula keiin Lal-in ka lo thlithlai ang nge tiin rem an ruat nghal zung zung a.

Piandenga chuan a lu buk nghut pah chuan fimkhur la, tumah nunna chana in hlauh thiang kan ni tawh lo tih kha tiin an han kal a, Lengsir khaw boruat rit ru zet chu khaw mipuiho chuan bebg chhi ngun zet hian an vangkhuaa Lusei lo kal te chu melh leh hrek hrek in an hmela hlauhthawn rukna lo lang chu a kum upa leh ramvachal te chuan lo hrethiam in Tlangval Ralkai thei chin te chu an han in bek bawr deuh sar sar hlawm a.


Chhunhleia chuan Lal-in lam chu pan in a hmel hmaia thinrimna lo lang chhuak chu khawtual vel a lo hmutu te chuan an hmuhhmaih lo chiang hle mai. Hei tia a ṭhiante a kalhran tirna chhan chu Vuta hmachhawn hmasatu nih a duh vang a ni.


Thangṭhianga chuan Piandeng, thil kal vel dan hi a dik hauh lo mai ka ti. Tuikhur veng lamah tihtur kan nei lo ve, tiin Lal-in lam chu an pan nghal vat a. Lal-in chhunga Khamrang mihrangval te chu ṭhukhawm ṭhap in Vuta nau te zinga mipakhat chuan Lal-in tualzawl chu a melh leh zawk zawk ṭhin a ni tih chu Lal fapa Munglianuk chuan a hre chiang viau nghe nghe a.


Piandenga lrh Thanṭhianga'n Lal-in tual lam an han hawi nak chuan Chhunhleia che chang lek lova Lal tuala ding to, a ke bula a Silai lo dah chu hmu in a kut dinglam chuan a iptepuia a chempui hmawr lo lawr chu a hlat lo hle tih an hrechiang hle nghe nghe a.


Chhunhleia chuan Lalpa, Khamsang mihrangvalrual ten i bu zawl a vawihnih nan kan lawi lut e. Mahni mihringpuite nunna hlut lo tu te hnu chu i vangkhuaah hian a tawp a, hum duhna thinlungpu a i rilru i siamfel a nih chuan kan Leido niturin i in peih dawn nia. Khawnge kan mi dawihzep i vangkhua lo lawi lut te chu i bikruk tir an ti vin tuarh mai zawng, Khaw mipuite chu an phawklek nghal vat a.



Lal-in chhunga Lal fanu hmelṭha Mangherhi chuan chu aw a hriat tawh hnu chu a beng chhi ngun zual in an tun hra a. Vuta chuan a naute ho chu melh kual in ka buaina a nia, in himna tur zawng rawh u tiin Lal-in chhung aṭang chuan an tho chhuak hluai a.


Lal fapa chuan ni lo ve, ka pa Lal-in rawn tla lut tawh chu himdam takin an chhuak ngei tur a ni khaw nge keiman kan bia ang nge an tih chuan Lalpa chuan Leido nei tur hian ka rilru ka la siamfel lo ve, keini lo inrawlhna chi a ni lo tiin a fapa chu an bia a.


Thangzika te pawh chuan Lal-in sir aṭang chuan an lu rawn rawlh lawrin Lal-in chu an pan ve mek bawk a. Lal leihkapui sanga Lal fapa nunnem leh zaidam tak, a hmela zahawm rukna pai chu muangchanga lo pen chhuakin ka pa Lal-na khuaa hi zahpah lo leka khualval te enhniam ka phal awkawng lo ve an rawn ti thlarawk a.


An sir kil aṭang chuan, Thangzika chuan dik lo taka titu te sulhnu hi chhuinuam kan ti in ka nau nunna hlu tak la tu chu vawin ni hian a khamphei zawngin an vangkhua a lawi lut ngei ang. Thubul lam leh haw lam  hre uk lova ṭawngka chak chhuah duhtu chuan Khamsang Pasalṭha te a do e an ti let ve salh a


Mipui kar aṭang chuan an Pasalṭha ramvak hlawhtling taka a awmbawr vela Sathi khai hnuang chung chuan Lal tual chu rawn pan ve in an vangkhuaa Lal tuala tlangval lian ṭha thelh thawlh inring taka ding kak tau mai chu an thlek vang vang a, chu tlangval mit aṭanga rilrunatna leh phuba lak duhna thinglung neitu chu khawkhat pasalṭha ve meuh chuan a hmuh hmaih loh chiang kher mai.



Ring lenglawng hian mipui kar aṭang chuan kei Lengsir pasalṭha Vawmlianuk hian in thubul ka hre duh e tiin Chhunhleia chu chiang kel kawl hian an melh a. Chhunhleia chu ner deuh sak chung hian, in Lal mikhual hnenah khian zawhna chu zawt zawk mai ta che. Thansiama mitmu pawh a la keh lo ve, pialrang lawi turin, a hnungzui tura helai chen chen kan lo kalchhan hi engdang vang a ni lo ve, in Lalpa mikhual te khi kan duh.



Nangni nena buaina neih hi kan duh lo. A hma pawn kan inremsiam tawh a ni lawm ni? An ti changfak a. Vawmlianuk chuan thil kal vel dan chu a hrethiam uarh ṭan nghal a. Chu tah, Piandenga chuan Lal-in chhungah ka lut dawn a, ka kawngdala ke lo pen chhuak ngam chuan min lo dal tum chhin teh u tiin an kal nghal mai a.



Chu aw, a vawikhat hmuhna aṭanga a thinlung chhunga he khawvela aw ropui ber leh ngaihnabei ber aw Lal fanuin an hriat chuan a nghing lawih thei hial a ni. An vangkhuaa ral hmachhawn pawh a nuisang thei mihring kha he khawvela a hmangaih awmchhun a ni tlat.


Thangzika chuan aw fiah fel fai fak a Piandeng an tih chuan chu aw ramṭangrual a nih ṭantirh a ta a ngaihnat ber aw chu a hai lo a ni tih hriat zet mai hian a ke pen lai chu an tawp chat a.


Thangzika chuan Lal fapa chu melh ding ngar chung hian i pa Lalna vangkhuaah hian buaina siam tuma lo kal kan ni lo, kan duh chu i pa mikhual, hnunglam aṭanga mi inring lo lai sai thluk ching mi dawihzep ho hniak rawn chhui lut a lo kal kan ni.

Buaina dang hian min zui suh se. Kan duh chu min pe ula in vangkhua hi kan chhuahsan ang a tihlai chuan Lal-in chhung chu thawm rihat leh ka duh lo tih thawm chuan a rawn zui nghal zat a.


Vuta chuan Lal fanu chu inphennan hmangin kan dam khawchhuahna i ni nula tal duh ting suh tih leh Aikham chu an mitmei zauh a. Aikhama pawh chuan Lalpa nghawnga a chrmpuo chuktuah chung chuan Lalpa kan himna tur ngsihtuah rang rawh. Chuti lo chu nang leh i fanu hi in thi ang an ti ram hmak mai a.


Lalpa chu thinrim awkhur deuh tak mai hian ka fanu kha i kut bawlhhlawh tak khan tawk hlek suh. Ka Lalna ramchhung aṭang hian in him chuang lovang, Khamsang keite rual pawisawi hlauhawmzia hi ka tawng tawh. In pumpelh dawn chuang lo an ti ram ve hmak a.



Vuta chuan a nih a hnu tih pah chuan a ma himna tur chu ngaihtuah in Lal leihka chu Lalfanu manbet chung leh a nghawnga chempui chuktuah chung chuan an pan phei nghal a. Lal leihkapuia Lal fapa chu nang kha i fRnu nunna i la hlut a nih ngai chuan kal kiang rang rawh tiin Lal tual lam chu an pan a.


Lei a rap chiah tih a kal leh an tum laitak chuan a hmaah tlangval hmaifang ṭha zet, Suaka lukhaitu, a ngaihtuahnaa thi thei lo tlangval tuaitir te a lo zirchian ve mek chuti maia an hmu thut chu a phuzawk hial a ni.



Vuta chuan tlangval, kal kiang rawh an tih chuan Piandenga chu hrelo ang hmak hian a kawlhnam chu a hum che map lo mai le. Lal fanu sama kek a a hrawka chempui chuktuah a a chalsam tla hniang kara a mitmeng mawi danglam tak kara mittui tlingpam chunga Piandenga en ran tu Lal fanu chuan an hmaa tlangval chu a melh ṭawk ṭawk a.


Piandenga pawh chuan a rilru leh thinglung zawng zawngin a ngainat leh hmuh leh a chak em em ṭhin Lengsir Lal fanu hmelṭha a tawn dan chu na a ti hle mai le. Piandenga chuan Lal fanu kha tina hlek suh, i tina a nih chuan nangmah thlahtute leh i thlahte thlengin ka mang ṭhak ang che. Mi pa i nih chuan min lo hmachhawn ta che. I aihnahphahpui Suaka lu tan tu hi ngam lovin i hel zel dawn em ni? Pawnfen feng tlak Pasalṭha lek, hmeichhe awmnem te chauh nghaisa ngam i ni tih hi ka hria e an ti sak a.


Duhtawk ang aw.




1 comment: