Thursday 4 April 2019

HMINGCHUNGNUNGA. BUNG-26&29

PASALṬHA HMINGCHUNGNUNGA
BUNG 26---29 NA.

Muantea Muantea Khiangte

Ngharchhip khaw pasalṭha Khamtawnvunga chu ngawi ngul hian Kawibem khua chu panin , kun chhal chung hian hmalam chu a pan ding ngar ngar a, thil ngsihtuaj muk nei tih hriat tak mai hian, a bula kal englaimaha a mah hlat ngai lo Pasalṭha tawr ṭha zet leh hmel bumro tak, en reng reng pawhin a chakin a huaisen a ni tih hriat zet mai chuan , Khamtawnvunga chu melh rulh pah hian an khi suk a.
.

Chutah, Mangchhina chuan a dara nek salh pah hian eng nge maw i ngaihtuaha i ngawih vung vung chu le? Tiin an zawt phawng mai a, Khamtawnvunga chuan ti tak zet mai hian mahni hnampeng pakhat, hmeichhe pakhat vang mai mai a, hetia khawkhat pasalṭha ve meuh rammu a han chhuah leh tlawng mai hi zawng, a ni lo lam zawnga ngaihtuah hi chuan rilru sukthlek a dang zar duh a nia an tih chuan, Mangchhina chuan i lo chuti ve tho a ni maw? Kan Lalpa hi zawng a piangsual der tawh a nih hi an ti hluk a, Khamtawnvunga chuan a chhuh zawngah chuan kan hnehchhuh ngei ang, Kawibem Lal fanu hmelṭha zet chu, Mahse, nakin zela kan hnam peng hrang hrang nena kan inkar vaw chhe tu a ni thei a ni tih hi kan hriat tel a ṭha khawp ang, tunah pawh hian Kawibem khua kan luh hunah pawh a zai ngai leh a zaqldawh zawnga biak hmasak ṭha ka ti an tih chuan Mangchhina chuan nia, Kawibem khua han lut phawt ila a ṭul dan azirin hma kan la mai ang chu an tih chuan kal zai an rel leh a.
.

Kawibem Lalin ah chuan hmanhmawh taka an khaw tlangval thaw hlawi hlawi a lo lut chu an en ṭhap a, Lalpa chuan thil awmzia an zawh chuan chu tlangval chuan Lalpa Khamtawnvunga leh Mangchhina ten kan khua an lo lut ṭep tawh, mi 30 bawr vel an ni e, tia hlauthawng taka a sawilai chuan Lal fanu chu kil khat ah hian a lo khur ru der der mai a, Lalpa chuan a va mak bawk ve le aw, ka ṭawngkam ṭha hian a thlahliam zing narawh e, muangleia ṭhuthmun ka rem lai a, mawngkham hman lek lo va, a thin ṭhawng zawnga ka leilung an lo rah chhen chu le, tia a fanu enpah chuan Chemte lungngai reng reng suh an ti damdiai a.
.

Hmingliana chuan Lalpa hei chu in in kar ni teh se, a mah erawh chu kan puihna in mamawh a nih phawt chuan kan tlanchhe mai mai lovang, an tih chuan Lalpa chuan tlangaupa chu be thuaiin ka Pasalṭha te hian ka lalin hi veng se, ka khaw tlabgval te ho hmanhmawh takin an ralthuam famkim nen zawlbuk a,anga lo chhe chhuak mai thei turin lo inring rawh se, Hminglian  Khamtawnvunga leh Mangchhina kaihhruaina hnuaia lo kal an ni ngat mai ka ti, an hming hi a thang nasa asin an tih chuan Hmingliana chuan kei ngei pawh hian ka lo talkhat hriat ve tawh asin, Lalpa engpawh chu ni se kal zai kan han rel phawt ang nge tiin a putea chu an mitmei zauh a.
.

Zakhuma chuan kal ang u le tia a sawizawh rual chuan Manzika chu lo lang hlawlin Hmingliana chu mrlh pahin umphak i va har ve le i uipa nge nge an tih zauh chuan Chungnunga chuan kei chu tah ka lo awm dawn Lal fanu chu melh ralh pah hian hlauthawng lo turin an mitmei nghal a.
.

Hmingliana chuan a fapa chu rum taka melh pah hian mi zui mai rawh, buaina ka duh lo ka tih tawh kha an ti khawl mai a, Kapzinga chuan ka aihnah phahpui kiangah ka lo awm ve a nge an tih leh chuan Thangena chuan keipawh a lo ti leh zel bawk si nen, Zakhuma chuan a ṭha e, tih paha Hmingliana beng bula thil sawi pah chuan naute hi kan dah pawimawh hun a awm ngai e, tlangval kei ka ni inti chin an ni ve tawh a, kan thu a chekawi thlenga zawmtir hi a ṭha ber lem lo e an tih chuan Hmingliana pawh chu a bu nghat a.
.

Tuallaia Lusei tlangval Lalin chhunga leng lo ho chu Kharmawia chuan Lalin hnaia bihrukna remchangah chuan a lo sem nghal zung zung a, Siruna chuan Ngharchhip pasalṭha chu hmachhawn tumran hian Kharmawia hnenah chuan ka chak loh tak leh ṭhianpa ka chhungte i kut ah ka dah e an ti dam thluam a.
.

Kharmawia chuan hrethiam takin nangmahin i ding dawn reng reng lo, i bulah ka awm ve ang an tih chuan Hmingliana chuan nuihsak pah hian beiseina nei lo ang maia ṭawngkau in chhahchhuah mai chu le, inrem takin kan awm tawh a, in tana mi hnawksak chuan Lusei ho pawi an sawi tel ve tih hi in hriat loh ka duh lo ve, tiin an hmela zamna lo langchhuak chu a hmuh hmaih awzawng lo mai, Lal fanu chuan Chungnunga chu melh ralhin i tan thihna a ni in khawlam pan mai rawh u an tih chuan Chungnunga chuan Lalpa min lo hrethiam lawk mai tih leh Lal fanu chu khumpui lama pawh luh pah hian Chungnunga chuan ka damchhung hian tuman an tina lovang che an ti tawl mai a, Lal fanu chuan engvanga ka laka ṭhat chhuah tlat nge i nih an tih chuan Chungnunga chuan chiang taka en kal chung chuan Lal fanu biangah chuan a kuta dawmin ka sawi chu ka sawi a ni mai, i tana ka inhuam zia hian saqifiah leh kher a ngai lo ve an tih chuan Lal fanu chuan Chungnunga chu haw lo tih hriat zet hian melhralh pah hian mahse tia a sawizawh rual chuan Chungnunga chuan a hmui hup pah chuan a nauṭam per bawih khawp chuan an pawm vawng vawng mai zawng, Lalfanu thla chu a va muang chiangkuang tak em.
.

Lal fanu chuan Chungnunga chu kuah let ve hnap in Chungnunga awma bei hle hle pah chuan Lal fanu chuan Chungnunga chu bia in finkhur hle ang che aw, tiin an chhoh en ha chu chulaitak chuan Chungnunga chuan Lal fanu hmui sen vamham ah chuan a lo fawp vawng vawng mai a, Chungnunga chuan chu le an lo thleng e tih leh Lal fanu chu a kutsuih chung chuan an chhuahpui a, Lalin chhunga awmho chuan Lusei tlangval hmelṭha tak leh Kawibem Lal fanu  Herliani nula ti tuai nalh fahran leh hmelṭha em em, duhawmna zawng zawng neitu chutia Lalin khumpui lama lo chhuak dun chu ka ho hian en hlawmin inhmeh an tiin Lalnu phei chuan a thlir ning thei mawlh lo a ni.
.

Lal leihka a, kaih chhuah pah chuan tu nge ka nupui hming hi lam kha, eng atan nge in tih a? Tiin Ngharchhip Pasalṭha te chu an melh khai mai a, chutia Kawibem Lalin aṭanga Lusei tlangval tuaitir te, hmelṭha tak leh, hmel pa hrak palian ṭha tak, a mitmenga zamna hmuh tur awm eih lo leh taksa inphut mawi tawk tak kawng fek rat, dar hlai hlep hlawp leh Lal fanu duhawmna zawng zawng neitu a hmelṭhat em vanga khual hrang hrang Lal te pawn an fa mo atana an lo biak fo tawh kut insuih riala Lal leihka aṭanga lo dingchhuak te pahnih an han hmut zet chuan an hawi hai zawmah a.
.

Ngharchhip Pasalṭha, Khamtawnvunga chuan uai, chhe hei leh, ka tum loh deuh ka tawn tak chu le, ka lal lenna khuaa Lusei Naupang kan hmuh tlat pek chu le, Lal fanu duhawm, i kianga mi kha hlat la kan Lalpa rawngbawl turin in buatsaih rawh le an tih chuan Lal fanu chuan Chungnunga kut chu a hum nghet sauh a.
.

Chungnunga chuan Herliani chu melh zawkin  thlamuangvtakin awm rawh an ti dam thluam a, Chungnunga chuan pu a, mi nupui duatlai te an pasal ten tu kut ah nge pe se i tih reng reng a? Nge in Lalpa nen chuan nupui in in ṭawm zaqk tiin ngeiawm takin an chhang let a. Chu thu a sawi chuan Khamtawnvunga thin a tirim kher mai, Naua leh, i ṭawng chaltlai hle mai maw, vawin ni hian Khamtawnvunga hian Lusei lu an vangkhuaah a khai haw ngei ang an tih chuan mipui kar a,ang chuan Kawibem pasalṭha pahnih lo penchhuakin  Kharmawia leh Siruna chuan in Lal duham tak hian a ti khawlo zo tawh che u a nih hi, an rawn tih chuan Mangchhina chuan nangni pahnih bawk maw, vawin ni hian in lu ka la ngei tawh ang, tiin a chempui chu an phaqrchhuak zal zal a, chu ve leh, khaih khaih khaih, helamah zawk aw, tia aw lo chhuah nalam an han hawi chuan, pa valai tak, en reng reng pawh a a vanglai la pel eih lo, pa hmelṭha tak pian dik em em an han hmuh chuan Pawih Ngharchhip pasalṭha ho chuan an thlir ṭhap a, chutihlai tak chuan Chungnunga bawk chuan Helamah zawk le tiin Lal tual a inring taka ding kak hah lam chu an han thlir leh lai tak chuan Kapzinga leh Thangena chuan helamah pawh aw tiin an han nui kur kur mai zawng, Ngharchhip pasalṭha te ho chu an hawitawn zawk zawk a chha chu a ni e.
.

Chutah leh a kil sir aṭang chuan Zakhuma chuan Khamtawnvung kan in tawng leh ta maw? Mauhak ram chhungah khan ka nun tawh che a tih thawm a rawn chhuah leh meuh chuan Ngharchhip pasalṭha ho chu an hawi hai hle mai le.
.

Khamtawnvunga'n Zakhuma hmel an han hmuh chiah chuan a phu uk mai a, kan buainaah hian lo inrawlh ve turin tuman an saqm lo che u an ti lawi rut a, Zakhuma chuan Sawmna dawn kher kan phut lo ve, tu hi nge mal leh mala i hmachhawn dawn le? At chu so duh suh u, hualbeh vek in ni tawh e an ti chang khawl mai a.
.

Khamtawnvunga chuan a rilru in a nih nih kan ni ang tia a ngaihtuah rauh rauh laitak chuan Siruna chuan kei hian kan hmachhawn ang nge tiin a lamah chuan an pen hnai a, Khamtawnvunga chuan nuih ṭhaw chung chuan uai, i lo huaisen ve tawh hle mai ka ti, kan duh kan hmuh hma loh chuan in khua hi kan chhuahsan lovang lo inring rawh aw tia a chempui a hum ruh laitak chuan Chungnunga chuan aia naupangte an awm laia u zawkin infiampui tur an nei hi ka thik zawng tak a ni ngai e. Lo aqm mai mai teh tih leh Siruna hmaa din chu a rual nghal zat a.
.

Duhtawk phawt ang aw.

BUNG 27 NA.

Ngharchhip khaw Pasalṭha pahnih leh a mi te 30 lai khawhawi chu a tawi ta tak tak hle mai le. Khamtawnvunga chuan a hmaa tlangval la naupang tak, sang ṭha zeih zawih leh pian in vuah fuh tak, hmelṭha tak chu en kal chung hian Naupang, ka hmaa ding reng reng chuan thihna an cho chhuak a, a tawp ah pialral an lawi nge nge ṭhin asin an ti a, Chungnunga chuan pu a, mi vauzam i tum dan vel chuh, tiin thudang sawi lem lo chuan an nuih suk a.
.

Chutah leh, Khamtawnvunga chuan a nih leh aw tih leh rang taka Chungnunga chu bawh a rual a, Chungnunga pawh chuan chuti em em teh thut a thilthlen a ring bik hek lo le, hnungtawlh dawrh in an pai khut khut a, a beih pui pa chem lo vai chhuak chu a dawng teuh ther ther teh e.
.

Chungnunga chet a buai lai chuan Lal bathlara Lal fanu chu lo au ṭhawt in mipuiho chuan Lal bathlar lam chu an hawi rual nghal ṭhup a, chu tah le  Khamtawnvunga chuan uai, rei beihtham i va ni awm lo ve tiin zuang thauh thauh chung chuan an veh a, a chang leh an sir hel kual vei thul, lo hmutu te chuan Chungnunga chu an khawngaih in a thih loh reng an ring lo a ni.
.

Chungnunga chuan lo kal ta che tiin thinrim mitmeng nen an veh let ve a, a beihpui pa chuan kha le Ngharchhip Pasalṭha Khamtawnvunga ka ni ngai e tih leh bawh an rual leh a, Chungnunga chu chhuk sah siah pah in Chungnunga chuan lo dang ve in mahse leia a khup nghah chawrh pah chuan a lo danna a beihpui pa chem chu tlang thla in Chungnunga dar chu a chempui hmawr chuan a tai thi sar sar a, chu tah le, Khamtawnvunga chuan chapo tak mai hian Naua in pe mai rawh, tia nui huah huah in an zuang leh thauh thauh mai a, Chungnunga chuan bul kan ṭan fawn chauh a lawm maw le tiin an veh phei ve ṭhem ṭhem a.
.

Chungnunga chuan ka ni ve aw tih leh zik zak a tlang chung hian an tlan hual a, a beihpuipa chuan  Chungnunga tlanna lam chu hawi tawn chhen chung chuan, khati vak vak  in an tlang kual ngsi lo ti ṭhawt pah in an bawh leh a, Chungnunga nghawng zawn a a chempui vai phei fuain Chungnunga chuan awlsam zet mai hian lo bum in an lo kun zauh a, Chungnunga chuan a tihdan ngai te chuan ti leh in zik zak a tlang chungin a beihpui pa lama tlang puat  in a bul a tlen dawn ah lei chara in bin let thut in a beihpui pa chawntha chu an tai chah sak zauh mai zawng, rang taka tho in a beihpui pa lo hawi let hman silo lai tak chu chuh in a hnungzangah chuan an tlawh eu awk mai zawng, ek ṭhawt in an rak ṭhat mai a, ri ṭhawt ri chuan chulaia mihrangval pahnih inbei rei tak leh hmuhnawm taka an thlir te pahnih chu entawn zak zak in Khamtawnvunga chuan hliam na tak a tuar tih a hriat hle nghe nghe a ni.
.

Chungnunga chuan Pu a, aite chhinna chauh a nih kha mi inring lo lai ka bei ngai lo ve, tiin leia ṭhingṭhi rap a chempui hmawr leichar ringchhana kun chal chu a lo thawh leh hun an nghak a. Khamtawnvunga chu muangchanga lo tho chhuak in a kaihza tha chat aṭanga thisen tharlam tak lo chhuak chu an hup a, bai deuh suih suih chung hian dinkan an tum leh chu a thei hlawl tawh lo, a hnungzang ruh tliak vangin na tak a tuar a, kal kuala Lusei Pasalṭha bei let leh turin a ke veilam a hmang thei tawh silo nen a chem chu thehphei lawp in leia ṭhingṭhi hnawk chung chuan tlangval ka tlawm e ka lu hi la la, ka lu hian kan run tal tleng teh se, i chem kha a hriam tawk lo dah ang nge kha ka chem kha la la, ka chempui ngri khan ka lu hi la rawh le an ti a, Chungnunga chuan ngawirengin an en a, Lalpa chu melh leh in Lalpa chuan a lu bu nghat in Chungnunga chuan a chem chu vai phe fuain Khamtawnvunga lu leh taksa chu a hrang ta nawlh mai a.
.

Chungnunga chuan midangho chu melh kualin Mangchhina chu thlurbing bikin ka hmaah hian i rawn ding dawn nge khua hi in chhuahsan dawn zawi tak si, fiah tak hian an ti a, Mangchhina chuan thip taka melh pah hian Luseipa kan la intawng leh khawp ang, tiin a ṭhianpa Lubung chu ak in khua chu an chhuahsan ta a.

Chutia khaw mipui an ngawih ṭhup lai chuan Lalpa chuan Lusei pasalṭha tuaitir lam chu panin a bul a thlen chuan tlangval i huaisenin i cherang hle mai, ka khaw tlangval teh u Lusei pasalṭha hi in chawimawi dawn lovem ni? In hlauh leh leh in ṭih em em lak a ta a chhan che u hi tia an sawizawh chuan Kawibem khaw tlangval te chuan Chungnunga chu Lalin chhung thleng an han zawn a, Zakhuma lrh Hmingliana leh Manzika chu kil sira eng emaw sawiho tih hriat tak hian khunkhan takin an awm zel dan tur an lo rel ve mek bawk a.
.

Zakhuma chuan aw le ti hi kan ni ta sia, Manzika leh midang Pali te hi khuaah hian la cham mai ula kei nin Thangena ruang kan lo zawn haw mai dawn nia tiin ro an rel tlang ta a, Chungnunga hliam chu tuiluma duat taka sil faisak in Lal fanu chuan khawi maw i kut kha dahrem ta che Lusei pa, tih pah chuan an nui ri hak hak a, chutia Lal fanu a hlim nui ri chu a nu leh pa te chuan mittui parawl teuh chung chuan an lo thlir a, a chhan chu an fanu duatlai hmelṭhai hi hlim taka a nui hmel hi an hmu khat em bawk a ni. Nu leh pa tan chuan an ril a rah hlim taka nui hmuh chu a lawmawm em a ni.
.

Chungnunga dar hliam chu a lo thuk phian mai a, Lalnu Darkhaii chuan Chungnunga leh a fanu chu entawn zak zakin a fanu leh Lusei tlangval hmelṭha tak in haw lo tih hriat tak mai a a khat tawk a an mit leh mit intawng leh fo ṭhin chu nuih suk in a makpa a tan pawh a iai lo tih chu a hriat hliah hliah a ni.
.

Kil khata Lalpa leh Zakhuma te ti ti muk tak chu en leh hrek hrek hlawmin a tawp ah chuan aw le hei eng em a ti lovanv lo ngsihtuah suh u tluang takin in kal dawn nia tia chibai in buk tawnin chutia a putea te leh a pa te kal ta mai chu Chungnunga chuan a hrethiam lo hle nghe nghe a.
.

Lalin lianpuiah chuan Lal fanu chu la nui ri awr awr in Chungnunga chu an chum leh taih ṭhin a, Lal fanu chuan ka pa kan Lusei pa hi a luhlul lutuk a hliam hi tihdam a duh loh a nih hi tiin an tum der vel a, Lalpa chu khi suk chung hian chemte pasalṭha te chu an tuar a fei alawm, ti pawh khan A taksa kha han en mah la Nghalchang sum 6 chu hliam tuar chung pawh khan a la pu zo ang an ti fiamthu zauh pek a. Lal fanu chuan awih loh hmel tak hian ka pa em em hi thil awihawm deuh te hi sawi ve ṭhin teh, an ti hlak a, Chungnunga chuan zawi thawpsat hian i pa hian a ti mai mai a nih kha, hmelṭha nu an ti sak a, Chutia hmelṭha nu an tih chu Lal fanu hmelṭhai chu lai tih hriat takin midang hmuh loh lai chuan Chungnunga chu an sik vak a, Chungnunga chuan ti nge min sih vak ka au vak mai tur a nia, dawt thu ka sawi em ni an tih chuan Lal fanu chuan aw sawi i sawi i sawi chiang lutuk, kei aia ṭha an tam lutuk, tihpaha a puanbih kara a mal no nalh tak lo lang paw leh phek ṭhin chu Chungnunga chuan an thlek leh zauh ṭhin a, chulai tak chu lo hmufuh in het, tihpah chuan zak tak chung chuan an siamrem a, Chungnunga chuan khaih khaih khatia insiam ṭhat a ngai chuang em ni? Hmuh ṭha kan hmu a ni ve mai a, tiin an fiam hlak a, chu ve leh Lal fanu chuan Lusei misualpa tiin lei an chhuahkhum a.
.

Ngharchhip Pasalṭha Mangchhina chuan a naute chu an kal lai chu ti dingin tunah chuan a nih nih kan ni ta, hei hi a bul kan ṭan na chauh a ni. Vunga leh Mangzarema hian khaw lam pan ta ula, keinin ramri ah awmhmun kan lo khuar ang, a ruk a ralin kan che ang, Mungzarema hoin in lo thawkchhuak leh dawn nia. Ngenmu kha in lo am deuh ang nga, Lusei khua paltlang zawngin kan haw ang nga, kan hlawhtlin hnuah Lusei khua kan run haw ang tiin thinrim takin an sawi a.
.

Sawi zawm leh in Mangchhina chuan, Kawibem Lal fanu khi kan ru chhuak  ang nga, an khua khi meivap ah kan chantir ngei tur a ni, tumah kan zuah tur a ni lo ve a tam thei angber salah kan hruai haw ang tiin an sawi a, a sawi ang hian thil a thleng a ngem? Eng nge lo thleng ang le? Hmahun hre lawk lo hringmi te hian engtin nge zalenna an sual zel dawn le?
.

Lo chang zel rawh le.

BUNG 28 NA.

Kawibem Lalin ah chuan Lal fanu leh Chungnunga chu in haw lo leh thinlunga in thlahlel tih hriat ngawih ngawih chuan midang thusawi pawh ngaihtuah lek lo in an han in melh leh veng veng ṭhin a, tlailam fehrehsan hun awm velah chuan Kawibem Pasalṭha Siruna chuan Manzika chu khua chuanpuiin an khaw nawm zia te chu a sawipui awl lo va, Siruna chuan Manzik kan thu dang a lai chuan hei kan khaw boruak chu he ti hi a ni nuaih mai si a, Ngharchhip khaw Lalpa hi a ngawi mai mai hauh lovang an ti a.
.

Manzika chuan muk tak leh rilru kal ding taka lo ngaihtuah ve rauh rauh in  a ni khawp mai, in ral ring reng renga nun hman hi chu thaw te pawh a pik duh awm mang nge ka ti keizawng, ma rawh chu eng em thleng lo turah i han ngai phawt i la an ti nem duai a.
.

Siruna chuan, han sawikai ta mai ila Chungnunga in tih kha, khâ a huaisenin ral beih a thiam hle ka ti mang nge, in khua hian in la muan pui dawn chauh a nih hi maw, pasalṭha lah in ngah narawh e, nangni kjua zawng in awhawm ka ti ma nge an tih chuan Manzika chuan ka tupa ka farnu fa a nih kha tiin chhuang rilru tak chung chuan an hrilh a.
.

Lalin ah ve thung chuan Lalpa chuan Chungnung ti hian hmun danga thleng lovin ka in ah ngei hian i thleng ang nga i ṭhian te pawh hi ti hian thleng nghal se, Chemtei khan faisa kha han thlak am deuh se, rap sanga Sanghal rep kha han bai hluah bawk se an ti siam siam a.
.

An khaw pasalṭha chuan uai, Lalpa ka in a in nghat turin asin ka lo beisei le, bar hmeh phei zawngin midang bar hmeh tluk lo mah se, tiin Lalpa chu an dil a, Lalpa chuan uai ka pasalṭha kam chhuak zet zawng a mawi narawh e, ka khaw daingul leh ka in nghahna meuhin a a duh te chuan kan hnial ngam nang tiin chhuang takin Kawibem Pasalṭha Kharmawia chu an fak vei luam a.
.

Kharmawia chuan hlim takin Lalpa ka lawm e an ti sap a, chutia Kawibem Pasalṭha in Chungnunga an in lama in nghat tura an han tih tluk hnu chuan Lal fanu hmelṭha chuan thik tak leh a hmela ngui nghiai hian Chungnunga chu an melh ralh a. Chu ti lai tak chu Lalnu chuan lo hmu thiam vat in Chemtei pa lah ṭhin hi chutia kan Lusei pasalṭha hmundang a in nghah tir mai chu a va zia lo ve an lo ti hlak a, Lalpa chuan khaih khaih khaih mi pa in thu thlukna an siam tawh ah hmeichhia an inrawlh ngai lo ve, an ti hmuk a, Lalpa chuan a fanu awmdan chu a hai bik lo, Chungnunga en kar pah chuan ka Lalin hi a in angchiahin a lo chuangkai reng dawn tho alawm, a,engahmah hmaa, ka ui ka ar ti a lo hauh run tur a ni ngai lah lo ve an ti leh a.
.

Lal fanu chuan Chungnunga melh ralh pah chuan ka pa, ka ṭhiani te in ah ka zu kal tang nge ka rei lovang tih leh chhuah a rual nghala, Lalpa chuan chemte rei lo la aw an ti liam ve puat a, Kharmawia pawh chuan hei Lalpa eng a hliamte a ziaawm deuh chuan in lam pang ka ngsihtuah ve riau mai an tih chuan Lalpa chuan chuti vut vut tur em ni? Muangmarin le an tih chuan Chungnunga chuan Lalpa i remtih chuan khaw hawi thawven pah ni fawmin kal zai pawh rel mah ila a sual lo ang nge an tih chuan Lalpa chuan aw le, pasalṭha nge nge in a tawm hi in thei lo zawng a chha chu a ni e, zu kal tak teh u khai an tih chuan Lalin chu an chhuahsan nghal a.
.

Chutia Lal fanu pawn chhuak mi ṭhenkhatin an han hmuh chuan kan Lal fanu tak hi chu aw a va han duhawm in a va belhchian tlak tak em ti vawng vawng lah bang lo, a ṭhian Vungzatawni te in a thlen chuan Tawni ui lal ṭhian tih leh Tawni chu kuah chung chung a rual nghal a, Tawni chuan lo lawm thiam tak mai hian ui ha kan khaw boruak tawn mek hian kei chu min la ti khur thei zu nia an tih chuan Lal fanu chuan kan in ang reng a nih chu, hawh leihka lamah hian tih leh Tawni chu kaihchhuah a rual nghal a.
.

Chutia tui taka an ti ti laitak chuan an khaw pasalṭha Kharmawia leh Lusei tlangval lian ṭha tak, pa tak leh hmelṭha tak an lam hawizawnga lo kal thla chu thlir dunin Tawni chuan khi khi lawm ṭhiani Lusei ka hmuh tawh a zawnga hmelṭha ka la tihber chu an tih chuan Lal fanu chuan a hmui pawisawilo tak chuktuaha fawptu Lusei tlangval chu lo thlir dauh dauhin a ṭhiannu thusawi pawh chu a hrechang tawh lo a chha chu a ni ber e.
.

Tawni chuan Lal fanu chu melh ralhin chuti tak maia Lal fanu in a thlir takah chuan a rilru te te chuan ngaihdan nghet a nei nghal hmak mai a, Tawni chuan nghawk zauh pah hian ṭhiani eng nge i ngsihtuah vung vung mai le? An tih chuan Lal fanu chu harhchhuak zawkin Lal fanu chu zaksen ṭan ṭan hian eng ni lo ve an tiliampuat a, Tawni chuan khi en teh kan lam an lo panthla zel a nia an tih chuan an ni pawh an lo thleng chawpchilh nghal a.
.

Kharmawia chuan e khaia, kha in va ti ti muk hmel ve an tih chuan Tawni chuan K'u Kharmawia te lah ni reng che u chuan hawh u lo ṭhu thlandai ve rawh u tiin ṭawngkamṭha chuan an sawm a, Kharmawia chuan khaih khaih khaih, mi pawipang te lah kan sawi dah ang nge mual veng tlangval kan ngam leh silo ang nga an tifiamthu zauh pek a.
.

Tawni chuan ui ui ui i va sual tak em, khurpui veng nula tluk pha lo mah ila an tih ve zauh chuan Chungnunga chuan uai, kan Pasalṭha hi a lo va inzep thei leh si ve an tih zauh chuan Tawni chuan kan khaw pasalṭha ni bawk, tlangval to ni bawk a nih kha tiin chhun hmel tak a nui har har chuan an ti leh zauh a, an nui ho dar dar a.
.

Lal fanu chuan Chungnunga melh zauh pah chuan ṭhiani ka han haw tawh ang nge zanriah bar tui phawt mai aw tih leh thawh a rual nghal a, Tawni chuan aw le lo leng leh la thlaeng lawm ila, a mahse kan run lo lawite kan ti hrilhhai lutuk ang tiin an nui leh har har a, Lal fanu chuan nuih hak pah chuan chhuanlam siam in kan leihka lamah zawk le an tih chuan Tawni chuan a ṭhiani naktuk ah thingphur dun zawk ang an tih chuan a tuka thingphur tur chuan an in thlah ta a.
.

Kharmawia chuan Chungnung, kan Lal fanu hmelṭhai hian a zem tlat che in ka hria an tih zauh chuan za lo tawka nuih hak pah chuan Chungnunga chuan mai mai ṭhin a, keini han lem phak va ni suh, an tih chuan Kharmawia chuan in mitmei kara eng emaw awm hi ka hriat loh i ring em ni? Lalin chhunga in mitmeng khawsazia kha ka hmuhhmaih hleinem, han hai chi lah va ni suh an tih meuh chuan Chungnunga chu a dang ti tih der mai a, Kharmawia chuan kan Lal fanu mal nalh zia leh ṭhafamkim chungchuang a nih thu an sawi kai phei chuan a tawpa tawpah chuan Chungnunga chuan nia in Lal fanu hi chu a ṭha narawh e, an ti sap a.
.

BUNG 29 NA.

Pasalṭha Kharmawia chuan Chungnung, nangni Lusei nen hian in hmelma  in in haw hle ṭhin mah ila a chenchilh zawnga kan han khawsak meuh hi chuan hnampeng hrang hrangte pawh hi ankhat vek kan lo ni a, Lampui changkhatah pawh inbe chhe thei kan lo awm lah lo ve an tih chuan Chungnunga chuan chu chiah alawm, ṭul hlei lo ah kawhmawh kan bawl a, Lal kan hrawt a, hei hian in suatna nasa tak a thlen ṭhin reng a ni an ti charh charh a.
.

Zanriah eikhamah chuan Kawibem Pasalṭha leh Lusei pasalṭha chuan zawlbuk lam an pana an kal paha midang an tawh te chuan Chungnunga chu an hmu duh hle nghe nghe a ni. Zawlbuka lo awm ho chuan an pasalṭha leh Lusei tlangval Zawlbuk bawhbel lo bawh liam an han hmuh chuan an lo ṭi kar hlawm a, Kharmawia chuan uai engtizia nge ni ngai in thawm a va zawi awi  ve le, an tih chuan Valupa chuan ngaihlam tih ṭhat lohna tur engmah a awm lo ve, ka rin aia hmaa zawlbuk in lo lawi hma le, eng thli chhia in nge lo chhem lut che u a an lo tih chuan Kharmawia chuan a, eng dang vang ni loin hei lan Lusei Pasalṭha hi ka khawhawi thawvenpui mai zawng a ni e an ti nen thlap a.
.

Kharmawia chuan Valupa hnenah chuan Lalin lam kan han pan lawk tang nge tih leh chhuah an rual nghal a. Lalin an han thlen chuan Lalpa leh Lalnu leh Lal fanu te, tlangaupa leh Khawnbawl upa pakhat hi an lo awm a, Lalpa chuan uai ka pasalṭha te pahnih ni reng che u chuan kha a remlaiah khan in mawng hung tak rawh u khai, tia lo be sawk sawk in Lal fanu chuan Ku Kharmawia hi eh, i leng dawn lo em ni an tih zauh chuan Kharmawia chuan Chungnunga melhralh pah chuan Lal fanu chu an siai suk a, Lalpa chuan lo hrethiam in an khi suk a.
.

Lal fanu chu zak sen ṭan ṭan in a vawkchaw chhum chu vil pah chuan Chungnunga chu a ngaihtuah vang vang a, a rilru chuan ka hmangaih sia, Lusei lakah tui ang ka nem a ni, ka nu leh pa te hian engtin ngai ang maw? Tia a ngaihtuah rauh rauh lai chuan Lalpa chuan Chemte hei kan Lusei pasalṭha hi lo be lum lam ta che an tih chuan zak sen ṭan ṭan hian hei Lusei pa he lamah vawkchaw chhum hi min lo vil pui rawh khai an tih chuan Kharmawia chuan an nghawk zauh a, Chungnunga chu.
.

Kharmawia chuan khawi nge Chunga kan Lal fanu hmelṭhai hi zanin na na na chu i fiam zak hle teh ang hmiang tih leh Tap lam pan chu an rual nghal a, Chungnunga chuan phur ru tak si zak lawi bawk si chuan Kharmawia hnung chu an zui ve nghal zat a, a mawi tawk Khatmawian a ṭhutpui hnu chuan ti khan lo inkawm teh u, tih leh Lalpa te ṭhutna lama in sawn phei a rual nghal a.
.

Chungnunga chuan Lal fanu chu melh zauh pah hian tu thikthu mah kan dawng em lovang chu maw an tih chuan Lal fanu chuan thiktu lam zawnga i sawi chuan keia karah chuan a awm lah lo ve, nangmah zawk kha a ni mi te reu reu hian mi inkara tlazep ang riak a min lo sawi phei chuan ui ka chan tur chu zahna hlir zahna hlir an ti hnap a, Chungnunga chuan chutiang chu tu kam aṭang mahin va chhuak suh, in khaw tlangval ho mitmei te hi kan en ngam lo zawk hial ang chu an ti let sak a.
.

Lal fanu chuan che heu min han tihdan vel chu, ka khawvtlangval hian rim en ah pawh min en ngai lo asin, nula ka ni ve tho a, a chhia leh a ṭha thliar rual ka ni ve tawh, khawhar rukna pai ve thei tho nula ka ni, Lal fanu nih pawh hi a chang chuan hrehawm ka ti, mi min hmuhdan leh endanah hian an ti chuai raih a.
.

Chungnunga chuan nih zawng a ni mahna le, hmangaih leh duh i la tawng lo a ni mahna an tih chuan Lal fanu chuan melh ralh pah chuan ka tawn leh tawn loh i hria em ni? I hriat miah loh khan ka lo tawng reng thei asin, chu ka tawn chuan a lak ah beiseina min sih hmuh zet si in lamkawiah kumkhuaa in tawng leh ngai tawh lo turin mangṭha kumtluang atan min tih leh si chuan ka tan he khawvel hi a thim ngawt ang an tih chuan, Chungnunga chuan chu i hmangaih chuan nang ang nula hmelṭha leh fel te chu a liamsan phal che in ka ring lo, a ni chuan englaipawnmh in a lo nghak reng zawk maithei che asin an ti ve sak a.
.

Vawkchaw chawh pah a a puanbih kar a a mal no nalh tak lo lang paw leh phak ṭhin te chu Chungnunga chuan lo melh leh kar ṭhin in chutia a melh laitak chuan Lal fanu chuan vawkchaw hawlhna fawng chuan ka khawng ang che tia nuih ar ar pah chuan Chungnunga chu an chum taih taih a.
.

Chutia an fanu hlim hmel an han hmuh leh an fanu leh Chungnunga in haw lo tih hriat taka in chhaih nui ar ar thawm chuan Lalpa leh Lalnu lung chu a aqi hliah hliah kher mai.
.

Lal nupa te tan chuan a awm ve reng a ni, he tih hunlaia Pasalṭha te hlut zia hrechiangtu an ni tlat a tin ni. Lalin chhung chu Lal chikawite chuan lo chuangkai sap sap hlawmin Chungnunga chuan Lal fanu ṭinzai kan han rel tawh ang nge Lal thu kam keu tur te pawh kan lo tiṭhuanawp dah hlauh ang nge, tih leh thawh an rual a, Lal fanu chuan a la hma em hi nge lengi run kai leh tur zawkin chhunalam fahrah insiam mai zawk le? An tih chuan Chungnunga chuan khaih chulam a ni lo ve i bula awm reng hi tun kan kham lo'ng e an tih chuan  Lal fanu chuan a nih chuan nih phawt muttui le tiin kaiṭen thleng a va thlah a, Kharmawia chuan Lal fanu hnenah chuan naktuk kha tumtluk mualah thing phur turin lo inring ula aw an tih zauh chuan Lal fanu chu nui sen sen in aw le ka pu tiin an in thlahliam a.

Zanrei lamah tawh chuan Lal chhungkua chu an muhil thei reng reng lo mai a, engin nge mawlh ta pawh va hre suh, Lalpa chu a Lalin chhungah chuan a teikual sek mai a, Lalnu chuan eng i ti ta nge Chemtei pa mutmu pawh i tuah hleih theih loh tak mai le an ti nem duai a, Lalpa chuan engdang lah ni lo ve, tia a sawilai chuan Lal fanu gmelṭhai chu lo tho chhuak ve nghalin ka pa, kei pek ka muhil thei miah lo mai an tih chuan Lalpa chuan va mu rawh u hei lenglen ar khuang hnuhnung pawn min khuan hnan tak hi, zinglam khaw hawi a tawi lutuk dah ang nge an tih chuan thuawih takin khumpui lam an pan nufa nghal a.
.

Chutia Kawibem khua thlamuang taka an awmlai chuan Ngharchhip pasalṭha Mangchhina leh a ho te chuan thim lal rorelna hnuaiah chuan Kawibem khaw meivapa a chan dan tur an lo rel ve mek bawk a.
.

Mungzarema leh midangho pawh chu an va rei em em ve le, tia an meichhem lai te chu thinrim tih hriat tak mai hian an hawlh ṭek sawk sawk a, a naute ho lah chuan ṭik pawh an tingam der lo.
.

Sawizawm leh in hlawhchhamin khua kan lawi tur a ni lo. Ral lu kan khai haw ngei tur a ni, an ti chhur chhur a.
.

Zawlbuka riak ho lah chu tui takin an mu tih hriat ngawih ngawih hian an mu hnar kak kak hlawm a, Chungnunga ve thung chu muhil mai thei lovin a nghar mut kar mai a, eng mah lah chu a hre der si lo, hriat lawk lohna hian engtia thui nge nun a kaihhruai dawn le? Ngharchhip pasalṭha te lak ah engtia thui nge ke a pen dawn le? A hmangaih Lal fanu chhan nan hian engtia thui nge ke a pen dawn le? Kan hmangaihna tan te chuan nang leh kei hian kan nunna thap ngam khawpin ke kan pen dawn lawm ni? Lo chang zel rawh.

1 comment:

  1. A ngaihnawm lutuk. An chanchin tur hriat vat chak avangin chhiar vat vat mai teh ang.

    ReplyDelete