Sunday 21 April 2019

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN. BUNG-26 NA

THIH NGAM LU PU TEN HMALAM AN PAN.
BUNG-26 NA

Vangkhua a ngui, sumtual a dai, hram thiam chitin te pawn àw chhuah zai reng an rel thei lo.

Khawfing a chat, kawtchhuah-a pavalai leh nu, la valai deuh te, nula leh tlangval te chuan an mihrangvalrualte hliam leh Famta Papawnga ruang chu bianga mittui luang chungin an lan hun hun tur an nghak.


Theiria kung lianpui a vei hel a kawng in phan riak ah chuan Khamsang Lalpa chuan hma rawn hruaiin mipuiho chu an thum ta hak mai le. Lal fanu leh a ṭhiannu pawh chuan an tuar ve ngang a niang, kut induih rialin an in hmer tawn ngat ngat a.


Tlangval te chuan pawh thla nghal vat in hliam leh ruang zawn te chu an zu chhawk ta vat a, ti chuan khawchhung an han lut. Lal tual a mipui pungkhawm chu Lalpa chuan ngawi turin thu an han pe a. Lalpa chuan ka pasalṭha zahawm taka pialral pan ta tana ka tih theih awmchhun chu, ka Lalmual hi ka Lal chhung zawngin an kil tawh ang nga, fathang chhun a chhungte tan a ngai tawh lo bawk ang. Ral hmaah zahawm takin a nun a chan a, kei Khamsang Lalpa thinlungah hian Papawnga hian hmunsang a chang fovang an ti a.


Bawlpu chuan Thangzika hliam chu an buaipui nghal sawk sawk a. Kil khat ah Lal fanu leh a ṭhiannu chuan Bawlpu mamawh a piang lo pe turin an lo vil ve reng bawk a. Bawlpu chuan Lal fanu hnenah chuan a khua hi a sik a, tui lum khan a chal hi lo dep mai te che an tih chuan phur tak mai chuan Bawlpu sawi ang chuan an lo ti thuai thuai a.


Lal fanu chuan an inchhung lian leh zau nuam taka a ruk a a hmangaih, a thinlung sawinghing dawttu awm chhun, chutia ral laka a hliam buaipui ngaia awm chu a khawngaih rual rual in a enkawl theia a awm chu a lawm zaw phian mai a. A rilru tak tak ah chuan ti hian awm reng se a ti zawk nghe nghe a ni.(A va naupang chhiatthlak tak)


Papawnga ruang an thlak zawh aṭanga a ni li naah chuan Thangzika pawh a ṭha tawh khawp mai. A che erawh a la khawr deuh hle tih a hriat theih a ni. Thangzika chuan a bula ngawi renga ṭhu, ram hla tak thlira ngaihtuah bing nei tih hriat zet, a hmui a khat tawka pet leh fan fan Piandenga chu mitsir leh zauh pah hian Thangzika chuan, Piandeng, nang han tlawmngai la, i ṭhiante ho kha a rukin han ko khawm la, thil pawimawh tak sawitur ka nei a ni an tih chuan Piandenga chu tho nghal thuaiin a ṭhiante ko khawm tur chuan a kal liam nghal zat a.


Aivela, Zakhama, Dawla, Thansiama, Chhunhleia, Thanṭhianga, Hrangchhunga leh Piandenga te chuan Thangzika te in lam chu pan in an kal lo hmutute chuan an leihkapui aṭang chuan lo thlir dauh dauh in kan Pasalṭha Thangzika chuan eng tak maw lo fah leh ang maw tiin an liam tur thleng chuan khi sak in  an thlir a.


Thangzika te in an han thlen chuan Thangzika chuan hawh u kawtzawl lamah hian i in sawn ang u hmiang tiin an kawtzawl lamah chuan an in suan thla a.

An han ṭhufel ren rawn a, Thangzika chu melh kar hlawm in, Thangzika chuan aw le, ka sawitur hi ngun takin lo ngaithla an che u. Hmunzau Lal fanu kan kawl hian kawng tam takin kan khua hi a ralmuan ring ngai suh ang che u. Chutih rual etawh chuan Seipui khua hian kawng engkimah min thurualpui hreh dawn lo. Mahse, Lusei hnam peng pakhatin Paihte ho a thurualpui e tiin kan Lusei lalna tlang hrang hrang changtate hian min dem rawn thei a ni tih hi in thinlung khan vawng tlat ang che u an ti a.


Aivela chuan kan Lalpa hian Lal fanu tlannan hian Silai fawng Nga a phut hi a tam mah mah ka lo ti asin an ti khauh a. Thangzika chuan, Aivel,tam lah lo ve le, heng zawng zawng hi a khua leh tui tan a ti a ni zawk asin. Silai fawng nga kan neih belh chuan ral lakah pawh kan himna kulh bang panga kan sa a ni tih hi hre reng bawk ang che tiin Aivela thusawi chu an chhilh hnan a.


Thangzika bawk chuan, Hmunzau Lalpa hian a fanu awmna a la hre dawn miah lo va, tlang hrang hranga a unaute pun turin lamkal a tir tawh ngei ang. An thinrim kan tawnbuak hma ngeia keinin kan hmakhalh a ngai a ni. Ka rindan takah phei chuan khawi khua khua pasalṭha emaw ho chu Hmunzau Lalpa hian a chahthleng tawh ngeiin ka ring a ni an ti a.


Piandenga chuan U Zik, chu chu ka ngaihdan chiah a ni. Chu ti a nih chuan Leido kan neihbelh a ni tihna a ni dawn a, mahse, chung zawng zawng thlentur chu ti nge kan Lalpa hian hma a lak vat mai loh? A va ngawi rei thei ve an ti a.


Thangzika chuan chu chu ka ngaihdan chiah a ni. Kan Lalpa hi Lal â a ni lo va, tunah pawh hian thuthlukna siam fel harsa a la ti khawp ang. Chung zawng zawngah chuan kan Lalpa aia ding tur hian in pawimawh takzet a ni. An tih chuan Aivela chuan chuti a nih chuan Hmunzau Lalpa chuan ṭanpui turin ti nge keini pawh hi  min rawn pur loh le an ti a.


Thangzika chuan chu tak chu a lawm, a thinlung hian min hnaih lo hle tih hi hriattur chu. A khaw hnai ber kan nia, a tan a mirin zawng kan ni lo tihna a nih chu an ti khauh a.


Thangzika vek chuan, nangni hi kan khaw daingul tur leh kawng engkima kan in nghahna tur in nia, in nunkawng kalchho zel hian zirtur pawimawh tak tak in nei a ni. Chung zingah chuan nangmahni khan in tawnbuak a ngai ve fo ṭhin. Awmhmun aṭanga kawtchhuaha in liam tur leikapui aṭang ka thlirliam hun che u a lo thlen meuh chuan nangni chu Kal Lalpa hian ka in nghshna leh ka keite rual, ka khaw muantu tiin a la chawimawi ang che u.


Chu mi hunah chuan in awr fanin in hawi sangin midang enhniamna thinlung in pu tur a ni lo. Thinlung zawk khan aia chak lo te dimdawia, ṭanpuingaite ṭanpui turin hmun luahkhat zel zawk rawh se. Kan Lalpa in Hmunzau lama lamkal a a tirh hunah che u chuan Hmunzau Daiah pali in in nghak ang nga, Piandeng, a bik takin mi en bik i hlawh dawn a nia, a chhan chu Lusei chrmpui i hman loh vang hian a ni pakhat.


Silai cheng awna kha diarin i khuh ang nga, fimkhur takin i ṭhuthmunah i dah dawn nia. In hriam ken reng reng khan in kut hlat suh se. Hei kei chu ka che hi a la muang deuh a, kan Lalpa hian min phut lo hle mahse in hnung erawh ka rawn zui ang tiin a naute a dah chungnun zia leh a rin tawk zia chu an thai lang zauh a.


Thangzika chuan, vawin chu Mausep mualah i han lim leh zek zek ang u hmiang an tih chuan midangho chu lo phur sarh chung hian nia a ṭha khawp ang an ti sap sap hlawm a.


Tlangaupa a lo thleng, Tlangaupa chuan Thangzik, kan Lalpa in a hmu duh che a Saikhama pawh a lo thleng tawh e an tih chuan Thangzika chuan aw le. Ṭin pahin ka han kal ang nge chae lian tawk pai ṭheuh ila tiin a naute ho chu an ṭin tir nghal a.


Lal-in a han thlen chuan, Lalpa chuan kha eng nge i an tawh an lo tih chuan Thangzika chuan Lalpa ka ṭha e, Lalpa englam nge ni ta? Kei tehlul min han koh le tiin aw dam dap hian an zawt a. Lalpa chuan Hmunzau lama lamkal turte rorel ṭawm ve turin maw le, an tih chuan Thangzika chuan a nih chu maw le, engtika chhuak turin nge an tih chuan naktuk varṭianah hian ni mai se hri kan Pasalṭha Saikhama ho hian, nang chu lo awl la, i hliam khan dam lam pan phawt se an tih chuan Thangzika chuan ka tello pawh hian Saikhama hian a chingfel thei dawn tih ka hria, mah se, an eirawngbawl velah tal leh nghaktuah ka ṭangkai ve takin kal ka lo tum ve asin an ti a.


Saikhama chuan ni lo ve, i ṭhiante kan awm alawm, lo awmhahdam rawh an ti a, Lalpa pawh chuan ka khaw nghaktu atan nang chu i awm rih ang an tih ṭalh chuan Thangzika chuan aw le, Lalpa i tih tlat chuan le, mahse Hmunzau Lal fanu hi zawhna ka zawt thei a ngem an tih chuan Lalpa chuan thri e le i hriat duhzawng a piang zawt rawh an ti a.


Thangzika chuan Hmunzau Lal fanu chu hnai renrawna en pah chuan, i pa hian nangmah zawngtur hian khawi khua khua nge ṭanpuina dila lamkal a tirh ang? Khawi khua nge i pa hian a lamkal te a tlawh hmasak tir bera i rin? An ti a.


Hmunzau Lal fanu chuan, Thangzika chu en kal chung hian, Tlangsam khua, in 170 lai inchhal khua ah a nih ka ring. An Lalpa khi ka pa tr pangber pasal a nia. An tih chuan Lalpa chu lo tlazep vat in Zahawla, Lal Zahawla pasalṭha pathum Thlautea, Dailova, Pasena, Pasalṭha hruanhrau nazet pathum kawltu khua maw a pan hmasak ber ang? An tih chuan Lal fanu chuan aw tiin an chhang a.


Thangzika chuan a nih leh,chungho chu in khuaah tunah an awm i ring tawh em? An tih chuan, aw, awmtawh ang, Thlautea hian a hriat chuan a mah a rawn thleng hmasa ber ang. Min beiseiin a mitmei pawh vawitam min hmuh tawh ṭhin. Ka tan chuan engpawh a huam ang tiin Thlautea chu hmuh thuai thuai a chak em em a, a hmangaih awmchhun, a nih miau avangin.


Thangzika chuan a nih leh , Tlangsam khua lo eng khua nge a tlawh leh ang an ti a, Lal fanu chuan ka nu u hi Kharzawl Lalpa a nia, chu chu a nih ka ring an ti a. Lalpa chuan i pa chu Lal fing tak a nih chu. Pasalṭha hmingchher khua belh tur a hre hle mai ka ti, Vuta, Suaka leh Aikhama, an ti khauh a.


Thangzika chuan aw le. Chungho chu tunah in khuah an awm tawh i ring em an tih chuan an ni pawh an awm tawh ang an tih chuan Thangzika chuan, Aw dam dap hian, Lalpa ka kal ve ngei a ngai ang. Eng emaw thut a chet lak a ngaih pawh a che chhuak thei turin, a kawi zawnga kan thu leh hla an lak chuan in,suatna rapthlak tak a thleng ngei ang tia a sawilai tak chuan Lal tual aṭang chuan Lalpa mikhual in thleng thei em tih ri chuan Lalin chhunga ti ti lai chu a ti tawp chawt a.


Chu aw ngei mai, Hmunzau Lal fanu in an hriat chuan tho nghal tharhin Thlauhtea an ti nghal vat a. Chutah Lalpa chuan Thangzika mitmei zauh pah chuan Hmunzau Lal fanu an melh leh a, chu ve leh Thangzika chuan Hmunzau Lal fanu chu dinhliah nghal thuaiin Lal chhanna pawh nghak hman lo khawp chuan Lal-in kawngka chu an rawn thleng chawpchilh nghal rap a.


Thangzika chuan Tlabgaupa hnenah chuan Piandenga te zu au nghal vat rawh tiin an tir liam zui nghal a.

Duhtawk ang aw.






1 comment: